❗️این گزارش همراه با توصیف و اشاره به قتل، آزار و خشونت جنسی و جنسیتی است.
سه‌شنبه ۲۴ تیر / ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۴ پلیس محلی شهر سنت جان در شرق کانادا، به سراغ یک چمدان رفت که در خیابان واتر در مرکز این شهر (Water Street – downtown St. John’s) رها شده بود. درون آن، بقایای جنازه یک زن پیدا می‌شود و برخی می‌گویند جنازه تکه تکه شده است. پزشکی قانونی البته می‌گوید این زن ۳۳ ساله چند روز قبل به قتل رسیده است.
برابر این قاعده که عمده زن‌کشی‌ها توسط نزدیک‌ترین مردان به زن، بخصوص شوهر، پارتنر و پدر صورت می‌گیرد، پلیس به همسر این زن مشکوک می‌شود. پلیس همسر این زن را، جان‌باخته در خانه‌اش در داون‌تاون سنت جان پیدا میکنند. پزشکی قانونی می‌گوید که این مرد به زندگی خود پایان داده است.
پلیس هنوز به کسی اتهام نزده است و برای حفظ حریم خصوصی، نام زن جان‌باخته و همسر او را اعلام نمی‌کند. شاید به این دلیل که انتشار نام افراد پیش از آنکه تحقیقات کافی صورت گرفته باشد و رسماً به کسی اتهامی وارد شده باشد، باعث هیجان کاذب در جامعه می‌شود و کار پلیس را در تحقیق‌های لازم دشوار می‌کند.
اما در خبرهای منابع انگلیسی زبان نوشته شده است که این زن کشته شده ۳۳ ساله و ایرانی‌تبار است. کمتر از دو ماه پیش به کانادا آمده بود تا در کنار همسرش زندگی کند. همسرش، سال‌ها پیش از ایران به کانادا آمده و در سنت جان زندگی میکرده است.
«قاتل، راوی پادکست آخرین شاهد جنایت است»
شبکه‌های اجتماعی البته برای عرضه نام و تصویرهای خصوصی این خانواده، مکث نکرد. کاربری در ایکس/توییتر سابق نوشت:
کوتاه بگویم که راوی پادکست‌ِ آخرین شاهد جنایت هولناکی در استان نیوفاندلند انجام داده و بعد خودکشی کرده است. مقتول همسر او است.
این توییتی در زمان نوشتن این گزارش ۶۵۶ هزار مرتبه دیده شده بود. سپس همین کاربر تصویری از یک مرد جوان منتشر کرد که کلاه راگبی بر سر و یک چمدان به‌دست دارد که بر زمین پشت سرش کشیده می‌شود. این تصویر را پلیس محلی منتشر کرده است.
پادکست «آخرین شاهد جنایت» را مهدی پورباقی می‌ساخت و دو سالی بود اپیزود تازه‌ای از آن منتشر نشده بود. همسر او باران عابد معرفی شده است. پویان خوشحال، خبرنگار از لاهیجان در استان گیلان که در ایکس/توییتر به نقل از «یکی از نزدیکان خانواده عابد» مدعی شد:
امروز با یکی از نزدیکان خانواده باران عابد درباره چند و چون ازدواجش با مهدی پورباقی صحبت کردم. این پسر از ۱۴۰۱ پاش که رسید کانادا در بازه‌های زمانی مختلف دوست‌دختر داشت و باران از راه دور از ماجرا با خبر بود. مهدی باتوجه به ازدواج زودهنگام با باران تصورش بر این بوده که مجردی نکرده و برای همین پس از رفتن به کانادا روابط خارج از ازدواج داشت. از طرفی چون منابع مالی مهدی به خانواده باران و خانواده خودش متصل بود، خودش رو پابند ازدواج نشون می‌داد و هربار با لو رفتن اینکه دوست‌دختر داره، با گریه و زاری باران رو نرم می‌کرد.
این کاربر در ادامه نوشت:
باران در ایران آرایشگر بود، در سالن اپیلاسیون کار می‌کرد و یک‌بارهم با خود مهدی در دی ۹۸ در یک مسابقه آشپزی در لاهیجان شرکت کرده بودند. باران همیشه سعی می‌کرد پیش خانواده و دوستان پای انتخابش باشه و مهدی رو بالا بکشه. باران فکر می‌کرد مهدی همان آدم ضعیف گذشته‌ست و وقتی بره کانادا میتونه مهارش کنه، اما دو ماه پیش رسید به کانادا و اینکه طی این دو ماه چه اتفاقی افتاد به زودی مشخص خواهد شد. راجع به پادکست آخرین شاهد، باران مشوق مهدی برای ساخت پادکست بود. به نظرم «آخرین شاهد» پرونده باران و مهدی، نزدیک‌ترین افراد به باران هستند، البته اگر باران اسرارش رو برای کسی گفته باشه!
پلیس هنوز رسماً پورباقی را به‌عنوان قاتل عابد معرفی نکرده است. تمامی پست‌های شبکه‌های اجتماعی و خبرهایی که او را قاتل معرفی میکنند، براساس گمانه‌زنی‌های فردی است و رادیو زمانه آن را مستقلاً تایید نمی‌کند.
با وجود این، پلیس محلی بدنبال اطلاعات تازه از نزدیکان و آشنایان این خانواده است تا بتواند تصویری از رویدادهایی که از ۱۰ تا ۱۶ ژوئیه بین این دو اتفاق افتاده را بازسازی کند.
یک کاربر ایکس احتمال دیگری را یادآوری کرده و نوشته است:
در این داستان یک چیزی اشتباه است: اول اینکه قاتل میدونه که مهدی زنش را خیلی دوست دارد، دوم زنش تازه بهش ملحق شده، سوم قاتل در جریان پادکست‌های مهدی بوده و آخرین شاهد (مهدی) رو میکشه؛ اینطور همه فکر میکنند قاتل مهدی است. شاید هم همین شخصی بوده که این عکس را گرفته است.
«این تاثیر فرهنگ ضد زن جمهوری اسلامی ایران است»
کاربر امیررضا، در توییتی که در زمان نوشتن این گزارش یک میلیون مرتبه دیده شده بود، نوشت:
مهدی پورباقی راوی پادکست جنایی آخرین شاهد همسر خود را مثله کرد و با چمدان کنار رودخانه رها کرد، پس از آن خودش نیز خودکشی کرد…
آیلین کاربر ایکس درباره این اتفاق هولناک نوشته است:
باران عابد، زن ۳۳ ساله اهل لاهیجان که به تازگی به کانادا مهاجرت کرده بود، به‌دست همسرش مهدی پورباقی به طرز وحشیانه‌ای در نیوفاندلند کانادا به قتل رسید. مهدی پورباقی، دانشجوی دکترای بیوانفورماتیک و پادکست‌ساز، او را با ضربات چاقو کشته و جسدش را مثله کرد. سپس، چمدان حاوی جسد او را در خیابانی رها کرد و خود نیز اقدام به خودکشی کرد. این قتل هولناک نمونه‌ای از زن‌کشی و نشان‌دهنده تأثیر فرهنگ ضد زن جمهوری اسلامی ایران است که حتی پس از مهاجرت نیز بر رفتارها و روابط خانوادگی سایه می‌اندازد.
زهره ایرانی، کاربر دیگر ایکس از قضاوت پیش از اعلام جرم علیه این خانواده و به‌ویژه درباره زنی که به قتل رسیده است، نوشت:
در تمام توییت‌هایی که درباره‌ی ماجرای مهدی پورباقی و جنایتی که انجام داده، نوشته شده، مردم به شدت در حال قضاوتند. به شدت! عجیب‌ترین قضاوت‌ها درباره‌ی همسرشه! ای داد بر ما.
یک کاربر دیگر ایکس هم نوشت:
دوستان دقت کنید که قتل ناگهانی یه اتفاق بعید نیست که فقط از هیولاها سر بزنه. تو شرایط روانی خاص یه جرقه میتونه کنترل شمارو ازتون بگیره. این فرق داره با قتل برنامه‌ریزی شده. بیاین تا وقتی اطلاعات کافی نداریم، از مهدی پورباقی یه جوری حرف نزنیم انگار تد باندیه*.
*تد باندی (Ted Bundy) یک قاتل زنجیره‌ای آمریکایی بود که در دهه ۱۹۷۰ زنان بسیاری را ربود و به آنها تجاوز کرد و به قتل رساند. او به ۳۵ قتل انجام شده در هفت ایالت بین سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۸، اعتراف کرد.
گوجه‌فرنگی و پنیر بدون اشاره مستقیم به افغانستانی‌هراسی
زهرا تبریزی، روان‌شناس در ایکس رشته توییتی منتشر کرد تا بدون اشاره مستقیم به افغانستانی‌هراسی حاکم بر بخشی از جامعه امروز ایران، بگوید اگر پورباقی قاتل است، این بقیه ایرانی‌تبارهای کانادا را قاتل نمی‌کند. او از مثال پنیر و گوجه‌فرنگی استفاده کرد:
اینکه مثلا آقای فلانی پنیر را با گوجه فرنگی دوست دارد، نمی‌توانیم بگوییم تمام مردم این کشور پنیر را با گوجه فرنگی دوست دارند. در پرونده‌ی مهدی پورباقی هم چه این فرد به دلیل بررسی مداوم پرونده‌های جنایی دچار حالت‌های پرخاشگرانه شده باشد، چه از آن طرف به دلیل زمینه‌ی شخصیتی به سمت این پرونده‌ها رفته باشد، نمی‌توان این داستان را به عموم جامعه تعمیم داد و رفتار دیگران را بر اساس آن پیش‌بینی کرد.
او در ادامه نوشت:
در علم برای بررسی عموم جامعه از بین افراد همان جامعه تعداد قابل توجهی را تصادفا انتخاب میکنند و این موضوع را با استفاده از آزمایش، مشاهده یا مصاحبه ارزیابی میکنند. بعد با استفاده از بررسی این تعداد که معرف جامعه در نظر گرفته شده‌اند هم از عباراتی نظیر همه یا هیچ استفاده نخواهند کرد. در علم شما می‌شنوید که بیشتر مردم ایران حداقل یک بار در زندگی صبحانه نان و پنیر خورده‌اند. بیشتر کسانی که پنیر را برای صبحانه انتخاب میکنند، احتمالا ترجیح می‌دهند گردو هم باشد. نه کلمه‌ی همه و نه کلمه‌ی هیچ، استفاده نخواهد[شد].
علیرضا گودرزی هم در ایکس گفت:
آیا کار مهدی پورباقی قابل تسریع به همه مردم ایران است؟ نه! جرم یک موضوع فردیه و باید فردی بررسی بشه. آیا جرم یک تبعه افغانستان قابل تسری به همه مردم افغانستان است؟
کاربر دیگری هم نوشت:
واکنش ایرانی‌ها به مثله شدن زن مهدی پورباقی به دست شوهرش و سرانجام خودکشی خودش در کانادا: وای هنوز تو شوکم! واکنش ایرانی‌ها اگه یک زن کورد به دست همسرش کشته بشه: همه کوردها این جورین…! براشون اولی غیر قابل تصوره، اما دومی بای دیفالت میشه به تمام کوردها تعمیمش داد.
«آخرین اپیزود پادکستش جنایت خودش بود»
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره احتمال تأثیر جنایت‌هایی که مهدی پورباقی روایت میکرده بر خود او، گمانه‌زنی کرده اند.
یک کاربر ایکس نوشت:
خبر مهدی پورباقی رو خوندید؟ آخرین اپیزود پادکستش آخرین شاهد خودش بود! واقعا اونایی که همیشه داستانای جنایی مخصوصا قتل و تجاوز می‌خوندن به نظرم یکم عجیب غریب بودن ولی کسایی که اونقدر عمیق و پیوسته می‌خونن قطعا اگه سایکو* نباشن سایکو میشن!
*در تعاریف روانشناسی، سایکوپتی (Psychopathy) بیماری روانی دسته‌بندی نمی‌شود، و نوعی اختلال شخصیت ناشی از نوعی اختلال عصبی تعریف شده است، که ممکن است به رفتارهای ضداجتماعی و مجرمانه منجر شود. مهم‌ترین مشخصه این افراد این است که در ارتباط با دیگران فاقد حس همدردی، همدلی و ترحم اند و این توانایی را دارند که بدون داشتن حس پشیمانی یا عذاب‌وجدان دیگری را آزار بدهند. سایکوپت‌ها همچنین ممکن است سوءاستفاده‌گر، جذاب و بهره‌کش باشند و به شیوه‌ای آنی و مخاطره آمیز رفتار کنند. آنها معمولاً از پذیرش مسئولیت اعمال خود امتناع میکنند.
یک کاربر دیگر ایکس نوشت:
کسانی که پادکست‌های پورباقی را گوش داده بودند تأیید میکنند که او جزئیات قتل‌ها را با دقت و لذت بیشتری نسبت به اصل داستان تعریف میکرده، در واقع او در روایت‌ها تا حد زیادی سمپات قاتل بوده تا مقتول.
کاربر دیگری در ایکس بخش کوتاهی از یک اپیزود پادکست «آخرین شاهد جنایت» را منتشر کرد و نوشت:
با صدا گوش کنین مو به تن من که سیخ شد با شنیدنش انگار هرآنچه با زنش کرده یا می‌خواسته بکنه رو شرح داده و ما شنیده بودیم و گوش کرده بودیم و می‌دونستیم. دنیای عجیبیه…
برشی از این ایپزود که او بازنشر کرده است، روایت مردی است که همسرش را با «یک چاقوی جیبی» کشته، سرش را قطع کرده، در دست گرفته و با این سر قطع شده صحبت می‌کند.
یک کاربر دیگر در ایکس نوشت:
همیشه سر قتل‌ها و پرونده‌هایی که توسط مادر و پدر و همسر و یا بچه‌ی طرف انجام میشه به این فکر میکنم که مقتول لحظه‌ای که طرف بهش حمله کرده چه فکری پیش خودش کرده یا چه حسی داشته خیلی عجیبه اون لحظه که مورد اعتمادترین آدم زندگی یه نفر یهو بهش چاقو بزنه.
«نابغه یا قاتل»
سوابق تحصیلی مهدی پورباقی در توییت کامران ملک‌پور، خبرنگار جایگاهی ویژه یافته است:
نابغه یا قاتل ایرانی، شوک در جامعه کانادایی پلیس نیوفانلند هفته گذشته ابتدا جسد مهدی پورباقی را پیدا کرد. او دانشجوی PhD بیوانفورماتیک بود. مهدی در بین دوستان و همکلاسی هایش فردی باهوش شناخته میشد. این ایرانی مهاجر سال گذشته یکی از جوایز معتبر حوزه انفورماتیک در کانادا را کسب کرده بود. تحقیقات پلیس آنها را به چمدانی رساند که مهدی در آخرین تصاویر دیده شده با خود حمل می کرد.
صفحه شبکه اجتماعی لینکدین مهدی پورباقی در زمان نوشتن این گزارش همچنان به روی عموم جامعه باز است و سابقه تحصیلی پورباقی را تایید می‌کند.
آبتین که توییت او در زمان نوشتن این گزارش ۸۳۳ هزار مرتبه دیده شده است هم نوشت:
مهدی پورباقی پادکستر آخرین شاهد که این جنایت شنیع رو تو کانادا علیه زنش مرتکب شده و بعد خودکشی کرده فارغ التحصیل دبیرستان علامه‌حلی و شریف بوده و تو Memorial University of Newfoundland دکتری بیوانفرماتیک می‌خونده!
کاربر دیگری هم در ایکس نوشت:
به عنوان کسی که از بچگی ماجراهای جنایی دوست داشته و هنوزم کلی فیلم و سریال و پادکست و پرونده جنایی دنبال میکنه بعد از شنیدن جریان مهدی پورباقی از خودم ترسیدم!
شبکه‌های اجتماعی و معناهای معکوس‌شده
«مرد شدیداً عاشق و دلباخته که همسرش را عاشقانه دوست دارد»
مهدی صدر، در یک توییت نوشت:
با بررسی اینستاگرام و فیسبوک او شاهد یک مرد شدیداً عاشق و دلباخته هستید که همسرش را عاشقانه دوست دارد و در شبکه‌های مجازی این عشق را بارها به اشکال مختلف ابراز می‌کند. اما در کمتر از یک‌ماه بعد از آخرین پست عاشقانه همسرش را با چاقوی جیبی مثله میکنه، جسد را داخل چمدان می‌گذارد و در کنار یک رودخانه قرار میدهد و خودش هم خودکشی می‌کند. خاطرم هست یکی دو سال پیش در آمریکا هم موردی مشابه رخ داد و آنجا هم قاتل همسر و فرزندان خودش را مثله کرد. در حالیکه فالوئرهای صفحات مجازیش او را الگو و نمونه عشق به خانواده می‌دانستند. در آن ماجرا مقاله‌ای هم با این مضمون منتشر شد که ابراز عشق در صفحات مجازی تقریبا معنی معکوس دارد. امیدوارم متخصصان در این زمینه تحقیق کرده و بنویسند، زیرا بسیار دیدیم که بنیان‌های خانوادگی افراد بخاطر قیاس شرایط زندگی خودشون با محتوای شبکه‌های مجازی از هم پاشیده است. عزیزان افراد را بر اساس محتواهای صفحات مجازیشون قضاوت نکنید.
مهدی محرز بیشتر از پرونده قتل/زن‌کشی دیگری در سال ۱۴۰۱ نوشت:
داستان مهدی پورباقی منو یاد پرونده ناراحت کننده زهره صادقی و همسرش میندازه. زهره صادقی، راوی یه پادکست برای ایرانیان مهاجر تو آمریکا بود که سال ۱۴۰۱، یکی از طرفداراش به زهره علاقه‌مند میشه و وقتی جواب نه میشنوه، با زور وارد خانه میشه و علاوه بر زهره و همسرش، خودش رو هم میکشه.
کاربر دیگری هم نوشت:
همه درباره مهدی پورباقی و پادکستش حرف میزنن ولی از زنش چیزی نمیگن. حتی تصور اون صحنه که داشته بدن زن خودشو قطعه قطعه میکرده غیرممکنه. شاید یک لحظه جنون آنی باعث قتل بشه، ولی انجام همچین کاری بدون وسیله و برنامه‌ریزی ممکن نیست.
«مردی که هشتگ زن، زندگی، آزادی می‌زد زنش را کشت»
آن دسته از رسانه‌های داخل ایران که خبر این قتل و خودکشی را منتشر کردند، عمدتاً در تلاش برای سود بردن از توجه به حوادث از جمله قتل، تیترهای هیجان‌انگیزی نوشتند که اغلب بر «تکه تکه شدن بدن زن» تاکید می‌کردند.
برخی از کاربران هم از این پرونده جنایی برای تاکید بر روایت‌های حکومتی استفاده کردند. روایت‌‌هایی که برای نمونه می‌گوید که «خارج از ایران هم امن نیست و همینجا در زیر سایه حکومت ما باشید بهتر از مهاجرت است.»
یونس سیفی، استاد رسمی حوزه هم از این فرصت برای حمله به جنبش «زن، زندگی، آزادی» استفاده کرد و نوشت:
مرد ایده آل قشر زن زندگی آزادی! مهدی پورباقی، فارغ التحصیل دانشگاه شریف، که زمان اغتشاشات هشتگ زن زندگی آزادی میذاشت همسرش رو در کانادا به قتل رسونده، جسدش رو مثله کرده و داخل چمدون گذاشته و بعد هم خودکشی کرده احترام به زن تو این جماعت موج میزنه.
و اما یک نظریه اینجا حاکمه که شاید قاتل دومی هم در ماجرا دست داشته باشه
امیرحسین مسعودنیا / 23 July 2024