جنگل‌های آمازون در قاره آمریکای جنوبی، از میانه ۲۰۲۳ میلادی شاهد گسترش بدترین خشکسالی در ۵۰ سال اخیر است. حالا پژوهشگران اقلیمی می‌گویند خشکیدگی این منطقه به‌خاطر گرمایش جهانی بیشتر از آنچه بخواهد ناشی از سال ال نینو باشد ناشی از فعالیت‌های صنعتی و سبک زندگی بشر است.
«موسسه کیفیت آب‌وهوایی جهانی» در پژوهش تازه خود با عنوان «تغییرات اقلیمی و نه ال نینو، محرک اصلی خشکسالی استثنایی در حوضه بی‌اندازه آسیب‌پذیر رودخانه آمازون است» در روز ۲۴ ژانویه، برابر با چهار بهمن ماه این موضوع را مطرح کرد.
همین موسسه در آبان ۱۴۰۲ پژوهشی در موضوع «تاثیر تغییر اقلیم بر خشکسالی و نابسامانی‌های سیاسی در ایران، عراق و سوریه» منتشر کرده بود.
امتداد خشکسالی جنگل‌های آمازون بدون تغییرات اقلیمی شکل نمی‌گرفت
تا امروز و با گسترش خشکسالی، ارتفاع آب در رودخانه‌های محدوده جنگل آمازون به‌شدت کاهش یافته است و کشورهای منطقه را وادار به انتقال آب و غذا به جوامع محلی کرده است. همزمان، صدها دلفین بومی این منطقه که یک گونه جانوری در آستانه انقراض است، به‌واسطه نبود آب جان باخته‌اند.
موسسه کیفیت آب‌وهوایی جهانی در پژوهش تازه خود نوشت که در موضوع مقدار بارندگی، ال نینو و تغییرات اقلیمی به‌یک‌اندازه تاثیرگذار بوده‌اند اما مهم‌ترین بانی امتداد خشکسالی در منطقه جنگل‌های آمازون، دمای بالاتر هواست که از گرمایش جهانی ناشی می‌شود. دمای بالاتر، به بارندگی اجازه باقی ماندن بر زمین را نمی‌دهد و به‌طورگسترده آب را تبخیر می‌کند.
سال ۲۰۲۳ میلادی گرم‌ترین سال در تاریخ معاصر بشر بود و با امتداد وضعیت ال نینو در ۲۰۲۴ میلادی، انتظار می‌رود امسال هم جزو گرم‌ترین سال‌های تاریخ بشر باشد.
پژوهشگران با کمک شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای، وضعیت کنونی جنگل‌های آمازون را با توجه به دمای بسیار بالاتر سال ۲۰۲۳ میلادی در مقایسه با جهانی قرار دادند که به این اندازه گرم نشده بود. فردریک اوتو، از امپریال کالج لندن که از دانشگاه‌های حاضر در سازمان کیفیت آب‌وهوایی جهانی است، به خبرگزاری آشیوتیدپرس در این موضوع گفت:
وضعیت کنونی رویدادی یک در پنجاه سال در جهانی ۱،۲ درجه سانتی‌گراد خنک‌تر رخ نمی‌داد. اگر به گرم‌تر کردن اقلیم ادامه دهیم، این ترکیب بارندگی کم و حرارت بالای دما مکررتر رخ خواهد داد.
آشیوتیدپرس نوشت در جنگل‌های آمازون، مردم محلی شاهد ناپدیدی محصول کشاورزی و آبزیان، به‌خصوص ماهیان، هستند. همزمان سفر برای آنها ناممکن شده چون سطح آب در رودخانه‌ها به‌شدت پایین آمده است و در نتیجه، صف‌های طولانی در جوامع محلی شکل گرفته تا کمک دریافت کنند.
رجینا رودریگز، یکی از پژوهشگران این تحقیق بر جنگل‌های آمازون از دانشگاه فدرال سانتا کاتارینا به آشیوتیدپرس گفت:
اگر از جنگل‌های آمازون محفاظت کنیم، همچنان در نقش بزرگ‌ترین انباشت کربن جهان عمل خواهد کرد. اما اگر اجازه دهیم تا انباشت گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های بشر و جنگل‌زدایی گسترده ادامه یابد تا خشکسالی را به نقطه اوجی تغییردهنده برساند، سپس [این جنگل‌ها] دی‌اکسید کربن بسیاری به اتمسر زمین خواهند فرستاد و در نتیجه مبارزه با تغییرات اقلیمی سخت‌تر خواهد شد.
در مرداد ماه امسال، پس از ۱۴ سال، هشت کشور آمریکای جنوبی عضو «سازمان پیمان همکاری آمازون» یا آکتو (Amazon Cooperation Treaty Organization or ACTO) بار دیگر در شهر بِلم در کشور برزیل جمع شدند تا این مرتبه، با حضور دولت‌های اکثرا چپ‌گرا، به ناکامی تلاش ۴۵ ساله‌شان برای حفظ جنگل آمازون خاتمه دهند و آن‌گونه که رییس‌جمهور برزیل وعده داده بود، در این نشست سرانجام اقداماتی قاطع صورت بگیرد. هرچند اختلافات به‌ویژه در موضوع اکتشاف بیشتر برای استخراج نفت و گاز، به‌خصوص در سوی کشور برزیل، اجازه نداد تا اقدامی جدی برای حفاظت از جنگل‌های آمازون شکل بگیرد.