کاخ سفید تایید کرده است که جو بایدن به این زودی به دنبال پیگیری پیشرفت در احیای توافق هسته ای با ایران نیست و هشدار داده است که ایالات متحده در حال آماده شدن برای تعقیب گزینه‌های جایگزین برای اطمینان از عدم دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح کشتار جمعی است.

جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا، روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگاران تاکید کرد که دیپلماسی برای احیای مشارکت ایالات متحده در توافق موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به هیچ وجه در دستور کار نیست.

کربی گفت: «هیچ پیشرفتی در مورد برجام حاصل نشده است و ما به دنبال پیشرفت در برجام در آینده نزدیک نیستیم.»

این اظهارات روشن‌ترین نشانه رسمی مبنی بر دور شدن دولت آمریکا از تلاش یک سال و نیمه برای بازگرداندن ایالات متحده به توافق برجام است. مقامات آمریکایی اذعان کرده‌اند از زمانی که اعتراضات در جمهوری اسلامی به دلیل مرگ مهسا(ژینا) امینی در بازداشت پلیس آغاز شد، دیگر «مرکز» سیاست آنها در قبال ایران نبوده است.

اظهارات کربی پس از انتشار ویدئویی از بایدن بیان شده که در حاشیه کمپین انتخاباتی ۴ نوامبر، اعلام کرد که توافق «مرده است، اما ما آن را اعلام نمی کنیم».

مقامات ایرانی همواره تلاش برای دستیابی به چنین قابلیت‌های هسته‌ای را رد کرده‌اند، استدلالی که با تردید آمریکا و تعدادی از متحدان و شرکای آن مواجه است.

کربی افزود: «رئیس‌جمهوری همیشه گفته است اگرچه راه دیپلماتیک و صلح‌آمیز را برای دستیابی به نتیجه عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای ترجیح می‌دهد، اما دیگر گزینه‌ها را از روی میز حذف نخواهد کرد. ما باید مطمئن شویم که منابع، توانایی‌ها و آمادگی برای دستیابی به این نتیجه را از راه‌های دیگر در اختیار داریم.»

برجام در سال ۲۹۱۵ توسط ایالات متحده و ایران در کنار چین، فرانسه، آلمان، روسیه و بریتانیا در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما، که بایدن معاون رئیس جمهور بود، انجام شد. این توافق به لغو تحریم‌ها علیه تهران در ازای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای این کشور مجوز داد.

این توافق توسط محافظه کاران در تهران و واشنگتن مورد انتقاد قرار گرفت و ترامپ در نهایت خروج ایالات متحده را در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد و به دنبال آن مجموعه ای از محدودیت‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی روابط تجاری این کشور را محدود کرد.

دولت فعلی از تصمیم سلف خود برای خروج از برجام به عنوان یک «اشتباه استراتژیک» انتقاد کرده است. بایدن تلاش خود را برای احیای مشارکت واشنگتن در برجام بلافاصله پس از روی کار آمدن آغاز کرد که منجر به ۹ دور مذاکره شد.

کربی روز جمعه گفت علاوه بر اینکه ایران در ناآرامی‌های جاری «شهروندان خود را می‌کشد»، تغییر واشنگتن به این دلیل است که تهران «به طور جدی وارد مذاکرات نشده و تلاش می‌کند تا آن را با چیزهایی پر کند که ربطی به توافق هسته‌ای ندارد.» ایالات متحده همچنین انتقال «پهپادهای انتحاری» به روسیه برای استفاده در جنگ جاری این کشور در اوکراین را محکوم کرده است.

اما ایران که از تلاش‌های خود برای سرکوب و همچنین همکاری دفاعی خود با روسیه در جنگ اوکراین دفاع کرده است، استدلال می‌کند که این ایالات متحده بود که سعی داشت دستور کارهای دیگری را در مذاکرات برجام وارد کند.

هیات ایران در این زمینه به نیوزویک گفته است: «برجام فقط در مورد مسائل هسته‌ای است و طرف‌ها نمی‌توانند موضوع دیگری را به آن تزریق کنند».

آخرین تحولات توافق هسته‌ای چند روز پس از آن رخ داد که ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در یک نشست خبری گفت در حالی که هیچ مذاکره رسمی در حال انجام نیست، مقامات ایرانی همچنان با سایر طرف‌های توافق در ارتباط هستند.

به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا)، کنعانی روز دوشنبه گفت: «عدم مذاکره رسمی و برگزاری جلسات رسمی به معنای عدم تعامل یا تبادل پیام و دیدگاه نیست.»

وی افزود: «در مجموع مواضع و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در این زمینه روشن است و اگر به نفع جمهوری اسلامی ایران است، به نفع سایر طرف‌ها از جمله آمریکا هم هست. به نظر می رسد همه طرف‌ها به این موضوع علاقه‌مند هستند.»

اگرچه اتحادیه اروپا به ایفای نقش تسهیل کننده برای مذاکرات متوقف شده برجام ادامه داده است، روابط این اتحادیه نیز با ایران بدتر شده است، به طوری که پارلمان اروپا راه‌های دولت سابق ترامپ را دنبال می‌کند.

هفته گذشته اتحادیه اروپا قطعنامه‌ای را برای قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی تصویب کرد هرچند جوزپ بورل، مسئول سیاست خارحی اتحادیه اروپا روز دوشنبه گفت چنین عنوانی نمی‌تواند بدون حکم دادگاه رسمی شود.

همان روز، ایرنا به نقل از بورل به خبرنگاران در بروکسل گفت که برجام «نمرده»، اما هیچ پیشرفتی در احیای آن حاصل نشده است.