شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، امروز چهارشنبه ۲۸ دی میانگین کیفیت هوای پایتخت را در شرایط ناسالم برای همه اعلام کرد.
این شرکت گفته است که عدم وزش باد مؤثر همزمان با افزایش ترافیک صبحگاهی بر میزان غلظت ذرات معلق افزوده است و کیفیت هوا در بیشتر مناطق به‌ویژه مناطق پرتردد در وضعیت ناسالم و ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفته است.
کیفیت هوای تهران صبح چهارشنبه با آلاینده شاخص «ذرات معلق کمتر از ۲,۵ میکرون» روی عدد ۱۶۰ یعنی شرایط ناسالم برای همه قرار گرفت. همچنین آلاینده شاخص هوای پایتخت طی ۲۴ ساعت گذشته «ذرات معلق کمتر از ۲,۵ میکرون» با میانگین ۱۷۴ بود و کیفیت هوای تهران در شرایط ناسالم برای همه قرار داشت.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران برای فردا (پنج‌شنبه) نیز همین وضعیت را پیش‌بینی کرده است.
روز گذشته، سه‌شنبه ۲۷ دی نیز میانگین کیفیت هوای پایتخت در شرایط ناسالم برای همه و روز دوشنبه ۲۶ دی کیفیت هوا در بیشتر مناطق تهران در محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت.
تهران تنها در سه روز جمعه، شنبه و یکشنبه گذشته به‌دلیل بارش برف و وزش باد دارای کیفیت هوای مطلوب و نسبتاً بود.
برخی از کلان‌شهرهای ایران، از جمله مشهد نیز با همین وضعیت مواجه‌اند. کیفیت هوای مشهد طی ۲۴ ساعت گذشته، نشانگر هوای ناسالم برای گروه‌های حساس با عدد ۱۴۱ بود و شاخص هوای صبح چهارشنبه در این شهر نیز ۱۴۵ای کیوآی بود. بدین ترتیب افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل را کاهش دهند. براساس تقسیم‌بندی شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، این دسته از افراد جزو گروه‌های حساس محسوب می‌شوند.
کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم می‌شود: از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا سالم یا متوسط، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم، و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ هوا خطرناک محسوب می‌شود.
در سال جاری با فرارسیدن فصل سرما مصرف بالای گاز در خانه‌ها، مصرف مازوت به‌عنوان سوخت در نیروگاه‌ها و صنایع را بالا برده است و این یکی از عوامل آلودگی هوا در شهرهای بزرگ ایران به‌شمار می‌رود. دولت می‌گوید به دلیل کمبود گاز مجبور است در نیروگاه‌ها و برخی صنایع از سوخت مازوت استفاده کند چون به‌عنوان مثال میزان استفاده از تولید سیمان و فولاد بر مضرات مازوت‌سوزی می‌چربد.
مازوت ماده‌ای سمی و کشنده است و سازمان ملل متحد نیز به‌تازگی سوزاندن آن در آسمان ایران را نقض حقوش بشر دانست.
دیوید بوید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر و محیط زیست، ۱۸ دی / ۸ ژانویه از ایران خواست که سوزاندن مازوت را متوقف کند. او در توییتی نوشت:
«ایران برای تولید برق در حال سوزاندن مازوت، یکی از کثیف‌ترین سوخت‌هاست. این امر باعث تولید حجم عظیمی از آلودگی هوای سمی می‌شود که میلیون ها نفر را در ایران مسموم می‌کند و حقوق بشر آن‌ها از جمله حق داشتن یک محیط زیست سالم را نقض می‌کند. ایران می‌بایست سوزاندن مازوت را متوقف کند!»
با این حال آلودگی هوا تنها به مازوت‌سوزی مربوط نمی‌شود، وسایل نقلیه فرسوده و دود کارخانجات و واحدهای صنعتی نیز تنفس هوا در شهرهای ایران را دشوار کرده است.
تمکین دولت به صنایعی که نمی‌خواهند هزینه بیشتری برای جلوگیری از آلایندگی هوا بپردازند، معضل آلودگی هوا در ایران را به کلاف پیچیده‌تری تبدیل کرده است.
عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت روز چهارشنبه ۲۸ دی گفت در سال جاری اعلام شرایط اضطراری هوا در شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده است.
شاهسونی با بیان این‌که «در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ بیش از ۷۰ درصد افزایش مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا داشته‌ایم»، گفت:
«در سال گذشته مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور ۲۰ هزار و ۸۰۰ نفر بوده و تقریباً ۱۲,۶ درصد از مرگ‌ها منتسب به «ذرات معلق کمتر از ۲,۵ میکرون» بوده و هزینه اقتصادی آن نیز تقریباً ۸,۲ میلیارد دلار است.»
بیماری‌های ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، سرطان ریه و بیماری‌های مزمن انسداد ریوی به‌عنوان شایع‌ترین بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا شناخته شده‌اند.
بر اساس مطالعات وزارت بهداشت تهران، مشهد، اهواز، اصفهان و کرج، پنج کلان‌شهر کشور در سال ۱۴۰۰ تنها ۱۰ روز هوای خوب داشتند.
هفته هوای پاک در ایران در حالی از ۲۴ دی‌ماه آغاز شده که تقریباً از همان زمان بار دیگر موجی از آلودگی هوا آسمان کلان‌شهرها و شهرهای صنعتی کشور را در برگرفته است.