فشارها و اذیت و آزار معترضان بازداشت‌شده در سیستان و بلوچستان که از کانون‌های مهم اعتراضات مردمی در خیزش سراسری بوده، همچنان ادامه دارد.
زهر چشم گرفتن از معترضان بازداشتی با صدور احکام سنگین و مجازات مرگ (اعدام) در دادگاه‌های نمایشی جمهوری اسلامی و هم‌چنین ایجاد رعب و وحشت در میان جامعه به منظور کنترل اعتراضات، یکی از شگردهای دستگاه قضایی و نهادهای امنیتی از زمان آغاز این جنبش تاکنون بوده است.
در استان سیستان و بلوچستان اما حجم سرکوب و برخورد با معترضان بسیار خشن‌تر و نسبت به سایر مناطق ایران گسترده‌تر بوده است.
بنا بر گزارش کمپین فعالین بلوچ که به طور ویژه اخبار و گزارش‌های نقض حقوق بلوچ در ایران را پوشش می‌دهد، اخیراً سه جوان بلوچ دیگر در معرض صدور احکام سنگین قرار گرفته‌اند.
در گزارش «کمپین فعالین بلوچ» آمده است دو تن از بازداشتی ها بلوچ ۱۸ سال سن دارند و هر دوی آن‌ها در معرض صدور «احکام سنگین» قرار دارند.
هویت این دو بازداشتی بلوچ «فرهاد نخعی» ۱۸ ساله فرزند علی ، و «محمد فولادی» ۱۸ ساله، فرزند عبدالله هر دو اهل چابهار احراز شده است.
به نوشته این نهاد حقوق بشری، این دو بازداشتی بلوچ در تاریخ ۱۲ مهرماه ۱۴۰۱، توسط اطلاعات سپاه در چابهار بازداشت شده‌اند و در ۸۰ روز گذشته تحت شکنجه بوده‌اند.
گفته می شود، فرهاد نخعی و محمد و محمد فولادی به اتهام «حضور در اعتراضات» پنجم مهرماه ۱۴۰۱، در رابطه با تجاوز فرمانده انتظامی به دختر چابهاری بازداشت شده‌اند.
هم‌چنین به نوشته کمپین، فرهاد و محمد به مدت یک هفته در چابهار بازداشت بودند و سپس به زاهدان منتقل شدند و تحت شکنجه قرار گرفتند و در این مدت آن‌ها وادار به «اعترافات اجباری علیه خود» شده‌اند.
در حال حاضر این دو جوان بلوچ در بند ۹ زندان مرکزی زاهدان محبوس هستند و در حالی که همچنان ممنوع الملاقات و از تماس با خانواده محروم هستند، تاکنون دادگاهی برای مشخص شدن وضعیت آن‌ها برگزار نشده است.
نیروهای امنیتی در هفته‌های گذشته دست به کشتار شهروندان بلوچ در مناطق مختلف سیستان و بلوچستان زده و صدها نفر را دستگیر کرده‌اند. کشتار مردمی که در تجمع مسالمت‌آمیز به تجاوز فرمانده انتظامی چابهار به دختر نوجوان چابهاری معترض بودند در جمعه خونین زاهدان و با حمله به مسجد و شلیک گلوله‌های جنگی به سمت معترضان و رهگذران آغاز شد و تاکنون ادامه داشته است.
کمپین فعالین بلوچ در گزارشی دیگر خبر داده است که یک بازداشتی بلوچ دیگر با هویت «علی اکبر خوش‌کنار» که به دست نیروهای نظامی بازداشت و پس از گذشت ۹۲ روز در زندان نگهداری می‌شود، در معرض خطر صدور احکام سنگین قرار دارد.
علی اکبر خوش‌کنار، فرزند فقیرمحمد، اهل قصرقند است. بر اساس این گزارش، با پیگیری خانواده و نزدیکان این زندانی بلوچ، آن‌ها متوجه شدند که قاضی پرونده در حال پرونده‌سازی علیه او است.
هم‌چنین طبق این گزارش، نیروهای نظامی و قضایی چابهار اتهامات این شهروند بازداشتی بلوچ را «آتش زدن بانک ملی چابهار»، «حمله به فرمانداری»، «ایجاد راهبندان در سطح شهر و لیدری اعتراضات» عنوان کردند.
به نوشته کمپین، از سوی دادگاه به مادر علی اکبر اعلام شده تا در ازای «تحریب اموال عمومی» باید ۳۰۰ میلیون تومان پرداخت کند.
علی اکبر خوش‌کنار در تاریخ پنجم مهرماه سال جاری توسط نیروهای نظامی در یکی از خیابان‌های چابهار بازداشت و در تاریخ هشتم مهرماه به زندان مرکزی زاهدان منتقل شد.
در هفته‌های اخیر و پس از گسترده شدن اعتراضات مردمی در برخی از شهرهای سیستان و بلوچستان، میزان سرکوب، برخورد خشن نیروهای امنیتی-نظامی با معترضان و آمار بازداشتی‌ها از سوی حاکمیت در این منطقه افزایش چشمگیری یافته است.
عادل گرگیج ۲۲ ساله یکی دیگر از بی‌شمار بازداشتی‌های بلوچ در روزها و هفته‌های اخیر است. او که در معرض خطر اتهامات سنگین دستگاه قضایی جمهوری اسلامی قرار دارد، طی مدت بازداشت در زندان مرکزی زاهدان زیر شکنجه مجبور به اعترافات اجباری علیه خود شده است.
پیش‌تر یک منبع آگاه در خصوص وضعیت این زندانی بلوچ به «کمپبن فعالین بلوچ» گفته بود:
«عادل گرگیج فرزند اول و نان‌آور خانواده است و مادرش سرپرست خانوار و بیمار است و خواهران کوچک او از زمان بازداشت عادل دچار افسردگی و بیماری شده‌اند و قادر به رفتن به مدرسه نیستنتد. یکی از خواهران عادل که با حمایت او به مدرسه غیر انتفاعی مشغول به تحصیل بوده، الان به خاطر عدم پرداخت شهریه قادر به رفتن به مدرسه نیست و از مدرسه اخراج شده است.»
در روزهای اخیر دستگاه قضایی جمهوری اسلامی برخی از بازداشت‌شدگان بلوچ را که تاکنون اسامی آن‌ها به دست منابع حقوق بشری بلوچ رسیده است، به اتهام‌هایی از جمله «افساد فی‌الارض» به اعدام یا به زندان محکوم کرده است.
هویت یکی از بازداشت‌شدگان بلوچ که اخیراً به اعدام محکوم شده، شعیب میربلوچ زهی، فرزند شریف ساکن زاهدان اعلام شده است.
شعیب میربلوچ زهی، متولد ۱۸ بهمن‌ماه ۸۲ است. او در جریان اعتراضات «جمعه خونین» زاهدان بازداشت شد و به فاصله کوتاهی از سوی دادگاه «شهید نوری» زاهدان واقع در بلوار بهداشت به اعدام محکوم شد.
در عین‌حال دستگاه قضایی جمهوری اسلامی که همواره از مجازات اعدام برای سرکوب شهروندان بلوچ بهره برده است، در هفته‌های اخیر نیز تعداد قابل توجهی از آن‌ها را اعدام کرده است. در این میان علی رخشانی ۱۵ ساله و محمد رخشانی ۱۶ ساله دو بازداشتی زیر سن قانونی بلوچ هم با اتهام «محاربه» محاکمه شده‌اند و خطر اعدام آن‌ها را تهدید می‌کند.
در جریان سرکوب اعتراضات در سیستان و بلوچستان که همچنان ادامه دارد تنها در روز ۸ مهرماه با تیراندازی نیروهای سرکوبگر بیش از ۱۰۰ نفر کشته شدند.
بر بنیاد گزارش سازمان‌های حقوق بشری نیروهای امنیتی از هشتم مهر تا پایان آذر حداقل ۱۲۰ تن از معترضان در استان سیستان و بلوچستان را به قتل رساندند.
سازمان حقوق بشر برای ایران کشتار معترضان در روزهای هشتم و سیزدهم مهر زاهدان را مرگ‌بارترین سرکوب سال نامگذاری کرده است.