نحوه رویارویی نیروهای امنیتی با معترضان در جنبش سراسری «زن، زندگی، آزادی» یکی از موضوعاتی است که بررسی آن همچنان ادامه دارد. استفاده مأموران از تفنگهای ساچمهای و باتوم مجروحان بسیاری بر جای گذاشته است که برخی از آنها آسیبهای جدی بودهاند. شمار مجروحان نیز همچنان نامشخص است.
حسین کرمانپور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا در تهران، در گفتوگو با روزنامه «هممیهن» گوشههایی از این فجایع را بازگو کرد. او گفت:
«بیشترین نگرانیای که مردم از آسیبهایشان داشتند مربوط میشود به خونریزیهای شدید، آسیب چشمی، خونریزیهای مغزی و داخلی یا مشکلات ارتوپدی. بههرحال افرادی که از این ساچمهها استفاده میکنند اغلب آموزش درستی ندیدهاند و ساچمهها را از فاصله نزدیک شلیک میکردند و همین مسئله سبب شد تا آسیبها زیاد شود.»
کرمانپور در اینباره افزود:
«بیشترین آسیبها اول به چشم و بعد به عضلات بوده است. در برخی موارد اصابت ساچمه به ریه و اندامهای تناسلی هم بوده است. در اثر واردشدن ضربه باتوم هم، شکستگیهایی وجود داشت.»
او درباره واردشدن آسیبهای جدی به چشم در اثر اصابت ساچمه میگوید، آماری در این زمینه وجود ندارد اما در برخی موارد، چشم مصدوم تخلیه شده است.
نیروهای امنیتی در حالی معترضان را چنین مورد هدف قرار دادهاند که ورود مأموران به مراکز درمانی، محدودیت پذیرش مجروحان در برخی بیمارستانها و همچنین انتقال اطلاعات مربوط به مصدومان به نهادهای امنیتی در طول اعتراضات موجب میشد که مجروحان برای مداوا به مراکز درمانی نروند. حسین کرمانپور گفت:
«در روزهای اول اعتراضات، در برخی دانشگاههای علوم پزشکی، مدیران حراست دانشگاهها به حراست بیمارستانها ابلاغ کرده بودند، اسامی افراد مصدوم در اعتراضات را اعلام کنند. این موضوع به گوش همه رسید و منجر شد، افراد برای درمان مراجعه نکنند. در مقابل هم به برخی اعضای کادر درمان به اشتباه گفته شده بود که اگر این افراد را درمان کنند، تحت تعقیب قرار میگیرند به همین دلیل از هر دو طرف برای درمان تعلل صورت گرفت.»
مدیر اورژانس بیمارستان سینا میگوید آنچه برجستهتر بود، مراجعه نکردن مجروحان به مراکز درمانی بود تا پذیرش نکردن آنها در مراکز درمانی.
او همچنین افزود برخی مراکز درمانی خصوصی، مصدومان را با تخفیفهای ۵۰ تا ۱۰۰ درصد جراحی کردهاند اما نمیتواند نامشان را بیاورد چون «ممکن است برایشان دردسر ایجاد شود».
بهگفته حسین کرمانپور مجروحانی که چند روز دیرتر مراجعه کرده بودند دچار عفونت شده بودند.
مسئولان حکومتی در مورد پذیرش مجروحان اعتراضات در مراکز درمانی رفتار دوگانهای داشتند. از یک سو نهادهای امنیتی مانع و ترس ایجاد میکردند و از سوی دیگر وزارت بهداشت بیانیه صادر میکرد و خواهان پذیرش مصدومان در مراکز درمانی میشد. همین رویکردهای متناقض معترضانِ مجروح را که اعتمادی به نهادهای حکومتی ندارند وادار میکرد که با زخمهای خود در خانه بمانند و در آنجا با محدودیتهای زیاد مداوا شوند.
پیش از این جمعی از پزشکان و فوقتخصصهای پیوند قرنیه درباره خطرات شلیک گلولههای ساچمهای و پینتبال به چشم، دو بار در ۲۳ و ۲۸ آبان به دبیرکل انجمن چشمپزشکی ایران نامه نوشتند و گفتند:
«در طول مدت رویدادهای اعتراضی اخیر، تعداد زیادی از بیماران با صدمات چشمی در اثر اصابت ساچمه، پینتبال و امثال آن به مراکز درمانی مراجعه کردهاند که متأسفانه در بسیاری از موارد ضربه وارده، منجر به از بین رفتن بینایی یک یا هر دو چشم شده است. بنابر این لازم است مراتب به مقامات مربوطه منعکس شود و در مورد تبعات جبرانناپذیر اینگونه آسیبهای شدید چشمی، هشدارهای ضروری داده شود.»
محمود جباروند، دبیرکل انجمن چشمپزشکی ایران در اینباره تنها با یک جمله بسنده کرد: «گزارش محرمانهای در این زمینه تهیه و به مقامات داده شده است».
سلیمان حیدری، رئیس مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت با اشاره به نامه پزشکان گفت:
«اصلاً گزارشی در این زمینه به ما داده نشده است. به هر حال در درگیری ممکن است مشکلی پیش بیاید، اما بهطور رسمی گزارشی به ما داده نشده که ساچمه بهطور مستقیم به چشم اصابت کرده باشد. اتفاقاً ما گزارشهایی داشتیم که بیش از ۳۰ تا ۴۰ نفر از نیروهای امنیتی با اصابت ساچمه روبهرو شدهاند و ساچمهها به بدن، قفسه سینه و شکمشان اصابت کرده.»
او در مورد مراجعه نیروهایامنیتی به مراکز درمانی و گرفتن اطلاعات مصدومان اعتراضات نیز گفت:
«تا الان هیچ مقام امنیتی، نظامی و انتظامیای از ما درخواست فهرست مجروحان را نکرده است. (…) بهطورکلی درباره موضوعاتی که مطرح شد، هیچ سندی ارائه نشده است. (…) نیرویانتظامی برای جلوگیری از بینظمی در مرکز درمانی مستقر میشود و براساس قراردادی است که میان مرکز درمانی و کلانتری منطقه بسته میشود. حضور این افراد ربطی به مسائل امنیتی ندارد.»
پیش از این روزنامه گاردین بریتانیا در گزارشی تفصیلی بهنقل از پزشکان و پرستارانی در ایران که برای جلوگیری از دستگیرشدن، تظاهرکنندگان را بهطور مخفیانه معالجه کردهاند، گفته بود نیروهای امنیتی زنان را در تجمعهای اعتراضی با شلیک گلوله به صورت، سینه و اندام تناسلی هدف قرار میدهند.
گاردین عکسهایی بهدست آورده بود که نشان میداد زخمهای کاری در سراسر بدن معترضان مجروح ناشی از گلولههای به اصطلاح ساچمه پرندهای است که نیروهای امنیتی از فاصله نزدیک به سمت مردم شلیک کردهاند. برخی از عکسها افرادی را نشان میدادند که دهها ساچمه در اعماق گوشتشان فرو رفته بود.
پزشکان به گاردین گفته بودند که شلیک به چشم زنان، مردان و کودکان بسیار رایج است.