۱۶ آذر، آخرین روز از اعتصاب و اعتراض سه روزه، روز دانشگاه و دانشجویانی بود که از پیش گفته بودند اعتصاب میکنند و دانشگاه را به عنوان نماد آزادی‌خواهی و مبارزه علیه استبداد حفظ خواهند کرد. اعتراضات دانشجویان تا بعدازظهر ادامه داشت.
در ساعت‌های آغازین شب گروه‌های معترض در محله و شهرهای مختلف به خیابان آمدند. اردکان در استان یزد برای نخستین بار از آغاز اعتراضات شاهد تجمع اعتراضی شبانه بود. در نجف‌آباد، شهری که به لحاظ تاریخی مذهبی قلمداد می‌شود، معترضان برای دومین شب پیاپی در خیابان بودند. اصفهان، یاسوج، تهران، کرج، قزوین، سنندج، مریوان، سرآبله هم از دیگر شهرهایی بودند که معترضان به رغم حضور پر شمار ماموران امنیتی به خیابان آمدند. در سنندج ماموران امنیتی یک جوان دیگر را کُشتند.
گزارش رخدادهای صبح ۱۶ آذر را اینجا بخوانید:
گزارش رخدادها − ۱۶ آذری دیگر با فریاد آزادی
۱۶ آذر: تداوم اعتصاب‌های کارگری، فراخوان کادر درمان به تجمع سکوت مقابل زندان اوین
سومین روز اعتصاب مغازه‌داران در شهرهای مختلف، با وجود همه تهدیدها از سوی حکومت
کردستان: پاسداران سرکوب یک نفر دیگر را کشتند
کردستان ـ متشکل از استان‌های کردستان، ایلام، کرمانشاه و بخشی از آذربایجان غربی ـ صبح شانزدهم آذر را مانند روزهای قبل یک پارچه اعتصاب بود. بازار و مغازه‌ها به رغم تهدید نیروی انتظامی و قوه قضاییه باز نشد. نیروهای امنیتی چندین مغازه را در شهرهای سنندج، جوانرود، مریوان و کامیاران پلمپ کردند. شبکه حقوق بشر کردستان از توقیف حساب بانکی ده‌ها نفر از کسبه سنندج به دلیل همراهی با اعتصاب خبر داد.
صبح چهارشنبه در قروه گروهی از مردم به نشانه اعتراض راهپیمایی سکوت کردند. سنت راهپیمایی در کردستان به سال‌های نخست پس از انقلاب باز می‌گردد.
شامگاه شانزدهم آذر در سنندج معترضان در چند محله، از جمله حسن‌آباد که یک محله حاشیه‌نشین و فقیر به شمار می‌آید، خیابان را با آتش مسدود کردند. یک ویدئو از این منطقه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌دهد ماموران نظامی به درون خانه‌ای یورش می‌برند و از پنجره به داخل خانه شلیک میکنند.
خبرنگاران کُرد در شامگاه چهارشنبه از کشته شدن هومن عبداللهی به دست ماموران سرکوب در محله حسن‌آباد خبر دادند. ماموران امنیتی همانند دفعات قبل تلاش کردند پیکر هومن عبداللهی را که در بیمارستان کوثر جان باخت بربایند. گروهی از مردم در برابر بیمارستان و گروهی دیگر هم مقابل خانه پدر هومن تجمع کردند. در یک ویدئو صدای راوی می‌گوید جاش‌ها همه دور و بر هستند.
عمار گلی، روزنامه‌نگار همکار مرکز حقوق بشر کردستان در توییتر نوشت:
«سکانسی از ترور دولتی رژیم جمهوری اسلامی ایران در شهرک حسن‌آباد سنندج. علاوه بر ورود به خانه‌های مردم، در داخل حیاط خانه به ساکنان آن شلیک میکنند.»
در ویدئویی که از او منتشر کردند ماموران سرکوب چند تن را با زور سوار خودرویی سفیدرنگ میکنند.
علاوه بر سنندج در مریوان هم گروهی از معترضان در کانی دینار با برافروختن آتش خیابان را مسدود کردند.
در استان ایلام، دو شهر ایلام و سرابله شاهد کنش‌های اعتراضی مشابه بودند. معترضان در سرابله با آتش مسیر ارتباطی سرابله-چردام را مسدود کردند و در ایلام هم یک خیابان را با آتش زدن چند لاستیک بستند.
دره شهر در استان ایلام، شهری با جمعیت کمتر از سی هزار نفر، پیش از این نیز شاهد اعتراضات شبانه بود. به دنبال اعتراض شبانه در۲۷ مهرماه در این شهر نیروهای امنیتی چند تن از فعالان در این شهر را بازداشت و زندانی کردند. شامگاه چهارشنبه بار دیگر معترضان در این شهر به خیابان آمدند و نماد بسیج را در «میدان بسیج» شهر به آتش کشیدند. در یک ویدئو از دره شهر صدای تیراندازی به گوش می‌رسد.
در روزهای گذشته ماموران امنیتی در استان ایلام ده‌ها تن از شهروندان را به ظن دست داشتن در اعتراضات بازداشت کردند.
قیام در اردکان شعله زد
اردکان شهری است مذهبی و زادگاه محمد خاتمی، رئیس جمهوری اسبق جمهوری اسلامی که پس از بی پاسخ ماندن نامه‌های سه گانه اش از سوی رهبر جمهوری اسلامی در پیامی نوشتاری به مسئولان حکومتی توصیه کرد:
«حضور را قدر بدانند و بجای برخورد ناروا با آن، دست یاری به سوی آنان دراز کنند و با کمک آنان وجوه ناصواب حکمرانی را بدرستی بشناسند و پیش از آنکه دیر شود به سوی حکمرانی خوب حرکت کنند.»
شامگاه چهارشنبه چند ویدئو از حضور گروهی از شهروندان در اردکان منتشر شد که در یکی از آنها صدای حاضران که شعار می‌دهند «همشهری با‌غیرت حمایت حمایت» به گوش می‌رسد.
فرستنده یک ویدئو به زمانه در توضیح آن نوشت: «اردکان یزد ترکوندیم؛ برای اولین باربا ۱۵نفر شروع کردیم و هسته اولیه شکل گرفت؛ از ساعت۴:۱۵ تا همین الان هنو تجمع هست. نیرو‌فرستادن و مأمورای اطلاعات هم با لباس شخصی بودن و از ما فیلم گرفتن حروم‌ز***ها»
تهران و البرز
تهران، شب به نسبت پرخبری را سپری کرد. خیابان انقلاب به سمت آزادی، میدان آزادی، اکباتان، و یوسف‌آباد از جمله محله‌هایی بودند که در شامگاه شانزدهم آذر به صحنه اعتراض بدل شدند. کاربران شبکه‌های اجتماعی ترافیک در خیابان‌های منتهی به میدان آزادی را «سنگین» توصیف کردند. چند ویدئو هم از تجمع و شعار دادن گروه‌های معترض در نزدیکی میدان آزادی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. برخی از این ویدئوها حاوی فحش‌های جنسیتی خطاب به سپاه و رهبر جمهوری اسلامی بود. در یک ویدئو که گفته می‌شود در نزدیکی میدان آزادی ضبط شده است صدای معترضانی شنیده می‌شود که شعار می‌دهند: «به من نگو فتنه‌گر، فتنه تویی ستمگر». این شعار نخستین‌بار در دی ۱۳۹۸ پس از شلیک به هواپیمای اوکراینی سر داده شده بود.
یک ویدئو دیگر از میدان آزادی تهران نشان می‌دهد ماموران به سمت معترضان گاز اشک‌آور پرتاب کرده‌اند. یک شاهد عینی در تهران هم در یک ویدئو می‌گوید پشت سرهم گاز اشک‌آور می‌زنند. با موتور هم می‌آیند و می‌روند اما مردم همچنان شعار می‌دهند. در این ویدئو صدای مردمی که مرگ بر دیکتاتور را فریاد می‌زدند، شنیده می‌شود.
ترافیک سنگین در مسیر منتهی به میدان آزادی تا ساعت ۲۳:۳۰ دقیقه ادامه داشت. در یک ویدئو صدای راوی می‌گوید ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه تازه میدان را باز کردند. در این ویدئو صدای ممتد بوق خودرها به گوش می‌رسد.
در یک ویدئو دیگر حرکت خودروهای آب‌پاش که در ترافیک مانده‌اند دیده می‌شود. در یک ویدئو دیگر هم که صدای راوی پشت دوربین می‌گوید تک تیرانداز بالای برج مستقر کرده‌اند، به نظر می‌رسد چهار مامور دولتی که صورت خود را هم پوشانده‌اند بر فراز برج آزادی مستقر شده‌اند.
ویدئو دیگری هم نشان می‌دهد ماموران سرکوب شیشه خودروهایی که بوق می‌زنند را با باتون می‌شکنند.
در خیابان انقلاب تهران گروهی از شهروندان معترض هدف گاز اشک‌اور قرار گرفتند. یک کاربر توییتر در توصیف شامگاه تهران در خیابان انقلاب نوشت:
«جو شدیدا امنیتی، نیروهاشون همه جا و خیابونهای اطراف بودن. حتی یک مورد دیدم داشتن چیزی می کشیدن. اما مردم بی توجه و به شکلی خیلی مدنی از سمت خیابان قدس و ۱۶ آذر به سمت انقلاب سرازیر شده بودن. چنین حرکت نسبتا خودجوش، شدیدا زیبا و حساب شده ای رو تصور هم نمی کردم.»
این کاربر همچنین از فحاشی و استفاده ماموران سرکوب از فحش‌های جنسیتی در طول مسیر خبر داد.
از آغاز اعتراضات در سراسر ایران این نخستین بار بود که گروه‌های زیادی از معترضان در مسیر میدان آزادی و خیابان انقلاب حرکت کردند.
در میدان توحید تهران هم گروهی از معترضان شعار دادند: «امسال سال خونه، سیدعلی سرنگونه». در ویدئویی که از این نقطه تهران منتشر شد، معترضان در حال فرار از دست نیروهای سرکوب دیده می‌شوند.
در شهرک اکباتان که یکی از کانون‌های اعتراضی به شمار می‌رود بار دیگر تجمع شبانه شکل گرفت. در یک ویدئو صدای شعار «مرگ بر مخبر بین مردم» شنیده می‌شود. در یک ویدئو دیگر هم معترضان شعار می‌دهند «امسال میده کشته سپاه، مرگ بر کل نظام».
در چند محله دیگر تهران از جمله خیابان اسکندری، چیتگر و یوسف‌آباد هم اعتراض محله‌محور شکل گرفت. تداوم اعتراض‌های شبانه در حالی است که مقام‌های حکومتی در ایران طی روزهای گذشته بارها ادعا کرده‌اند که آرامش به شهرها بازگشته است.
یک ویدئو از این منطقه کرج در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که صدای راوی می‌گوید «مردم تو ۴۵ اومدن بیرون، راهپیمایی سکوت. مردم هم پشت چراغ قرمز وایستادن تا رد شن. تعدادشان هم زیاده». در این ویدئو گروهی در حال عبور از خیابان دیده می‌شوند. یک ویدئو منسوب به گوهردشت در کرج هم که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد گویای مسدود کردن یک خیابان با برافروختن آتش است. در این ویدئو صدای مرگ بر دیکتاتور شنیده می‌شود.
اصفهان
انتشار تصاویر یک مغازه در اصفهان که نیروهای سرکوب بر روی کره‌کره آن نوشته بودند «مرگ بر تجزیه‌طلب» موجب شوخی کاربران شبکه‌های اجتماعی شده است. علامتگذاری بر روی مغازه‌هایی که به نشانه اعتراض در روزهای ۱۴ تا ۱۶ آذر تعطیل کردند، یک ابزار حکومت برای ایجاد هراس و مجازات صاحبان مغازه‌هایی که به اعتصاب پیوستند است.
شامگاه چهارشنبه در چهارباغ اصفهان تجمع شبانه شکل گرفت. در یک ویدئو که صدای راوی زمان را ساعت ده شب اعلام می‌کند، گروهی از معترضان کنار خیابان ایستاده‌اند و می‌گویند «ما تماشاگر نمی‌خواهیم، به ما ملحق شوید» و «مرگ بر دیکتاتور». خودروهای عبوری با بوق ممتد با معترضان همراهی میکنند.
راوی یک ویدئوی دیگر از این منطقه راوی می‌گوید نیروهای امنیتی با مردم درگیر شده‌اند، معترضان در حال فرار از تیررس گاز اشک‌آور و گلوله‌های ساچمه‌ای ماموران سرکوب هستند.
نجف‌آباد، شهری که به یکی از پایگاه‌های مذهبی در ایران و زادگاه حسینعلی منتظری، قائم مقام برکنار شده روح‌الله خمینی که به کشتار زندانیان سیاسی در سال ۶۷ معترض شد، شهره است، برای دومین شب متوالی شاهد حضور معترضان در خیابان بود.
در ویدئویی که اعتراض خیابانی شامگاه ۱۶ آذر در این شهر منتشر شد شعار «فقر فساد گرونی، می ریم تا سرنگونی» به گوش می‌رسد.
این شعار نخستین بار در دی ۱۳۹۶ در فضای سیاسی ایران مطرح شد.
نجف‌آباد به لحاظ شاخص های اقتصادی همچون نرخ بیکاری و سرانه پوشش بیمه یکی از شهرستان‌های محروم در اصفهان به شمار می‌رود.
کرمان، قزوین، یاسوج
کرمان، یاسوج و قزوین از جمله شهرهایی هستند که صدای اعتراض مردمی در آنجا به زور سرکوب ساکت شده است و کمتر شاهد اعتراض‌های شبانه بوده‌اند. شامگاه ۱۶ آذر اما معترضان در این شهرها به خیابان بازگشتند. در قزوین یک ویدئو که در آن صدای شعار «آزادی، آزادی، آزادی» همراه با بوق ممتد خودرها به گوش می‌رسد، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. از آغاز اعتراضات حداقل سه تن در قزوین به ضرب گلوله ماموران حکومتی کشته شدند.
یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد که از جمله استان‌های با نرخ بیکاری و تورم بالا است، دوباره صحنه اعتراض شد. در یک ویدئو از این شهر صدای تیراندازی ماموران حکومتی به سمت معترضان شنیده می‌شود و معترضان در حال پناه گرفتن در پشت خودروها هستند.
خبرگزاری رسمی دولت جمهوری اسلامی (ایرنا) شکل‌گیری اعتراض شبانه در یاسوج را تایید کرد و به نقل از یک منبع آگاه نوشت:
«حدود ۲۰ جوان که گویا سازماندهی شده بودند از طرف خیابان امام حسین(ع) منطقه اکبرآباد یاسوج با سردادن شعارهای ساختارشکنانه به سمت میدان آریوبرزن آمده و اقدام به سنگ پرانی و پرتاپ کوکتل مولوتوف به سمت خودروهای پارک شده نیروی انتظامی در گوشه میدان کردند».
به روایت ارگان خبری جمهوری اسلامی معترضان به سمت ماموران امنیتی «مواد آتش‌زا پرتاب کردند و خودرو یک طلبه که با لباس شخصی در آنجا حضور داشت، آتش گرفت».
کرمان هم که از آغاز خیزش کمتر صحنه اعتراض شده است، به صحنه رزم شبانه تبدیل شد. در یک ویدئو از این شهر صدای معترضانی که گفته می‌شود در میدان آزادی تجمع کرده‌اند به گوش می‌رسد.
کاربران شبکه‌های اجتماعی گفته‌اند که حکومت نیز هیئت‌های عزاداری را به مناسبت «ایام فاطمیه» به خیابان آورده بود اما مردم بدون توجه به آنها و بدون روسری از کنار هیئت‌ها عبور می‌کردند.
اراک، مشهد، رودسر
اراک خود را برای برگزاری مراسم چهلم مهرزاد شهیدی‌نژاد که به دست ماموران حکومتی به قتل رسید، آماده می‌کند. حکومت برای جلوگیری از تجمع مردمی در مزار او اعلام کرده است آرامستان این شهر در روز هفدهم آذر به صورت کامل تعطیل خواهد بود. سرپرست سازمان آرامستان‌های اراک «برخی مسائل امنیتی» را علت تعطیلی آرامستان اراک اعلام کرد.
شاهدان عینی از اراک به زمانه گفتند که بامداد هفدهم آذر نیروهای امنیتی فراوانی در مسیر منتهی به آرامستان مستقر شده‌اند و احتمالا از صبح پنجشنبه جاده منتهی به مزار مهرشاد را مسدود خواهند کرد.
شامگاه چهارشنبه در اراک گروهی از معترضان به خیابان آمدند. پایگاه بسیج صیاد در این شهر هدف حمله با مواد آتش‌زا قرار گرفت.
در رودسر استان گیلان هم پس از یک دوره سکوت، گروهی از معترضان شامگاه چهارشنبه به خیابان آمدند. در یک ویدئو از این شهر معترضان پرشماری در پیرامون یک میدان ایستاده‌اند و شعار می‌دهند: «آزادی، آزادی، آزادی».
گیلان و مازندران در نخستین روزهای خیزش شاهد حضور گسترده معترضان در خیابان بودند. ماموران حکومتی نیز در این دو استان شمار زیادی از معترضان را بازداشت و حداقل ۲۲ تن را به قتل رساندند.
یک ویدئو هم از مشهد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که صدای راوی پشت دوربین مکان آن را بلوار وکیل‌آباد اعلام می‌کند و می‌گوید به حمایت از کردستان و مهاباد. در این ویدئو صدای معترضانی که در خیابان آتش افروخته و شعار می‌دهند «مرگ بر دیکتاتور» به گوش می‌رسد.
در مشهد مجیدرضا رهنورد به اتهام قتل نیروهای بسیجی بازداشت شده و در خطر صدور حکم اعدام قرار دارد.
از شروع اعتراضات به قتل ژینا (مهسا) امینی بیش از هشتاد روز می‌گذرد. دامنه اعتراضات به شهرهای کوچک، روستاها و حتی پایگاه‌های مذهبی حکومت نیز رسیده است. برآورد می‌شود بیش از ۱۸ هزار نفر بازداشت شده باشند. ۲۲ تن از بازداشت‌شدگان با خطر اعدام روبه‌رو هستند. زبان تهدید حکومت تندتر شده است اما معترضان همچنان به شکل‌های تازه‌ای از مبارزه دست پیدا میکنند و آن‌طور که خودشان می‌گویند تا سرنگونی ادامه می‌دهند.