روز پنجشنبه ۱۴ جولای/۲۳ تیر، یک هواپیمای متعلق به دولت عربستان سعودی در مالدیو به زمین نشست و گوتابایا راجاپاکسا، رئیس‌جمهوری سریلانکا را از پایتخت مالدیو خارج کرد.
یک مقام دولتی مالدیو به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت، راجاپاکسا در مالدیو سوار هواپیمایی شده است که او را به سنگاپور و سپس به جده، عربستان سعودی می‌برد.
راجاپاکسا بامداد روز چهارشنبه در حالی که معترضان ساختمان‌های دولتی را تصرف کردند تا او استعفا کند، از سریلانکا گریخت. او ابتدا قرار بود تا پایان روز چهارشنبه استعفا دهد تا طبق قانون، نخست‌وزیر در مقام کفیل ریاست‌جمهوری قرار بگیرد. ولی او به دلیل نامشخصی هنوز استعفا نداده است.
مقامات دفتر رئیس مجلس سریلانکا گفته‌اند که انتظار می‌رود نامه استعفای رئیس‌جمهور راجاپاکسا قبل از پایان روز پنجشنبه تحویل داده شود.
روز چهارشنبه معترضان سریلانکایی به ساختمان پارلمان هم حمله کردند. آن‌ها هم از استعفا ندادن راجاپاکسا ناراحتند و هم نمی‌خواهند که نخست‌وزیر در مقام کفیل ریاست‌جمهوری قرار بگیرد.
اپوزیسیون حزب حاکم سریلانکا در مجلس هم در حال برنامه‌ریزی برای ارائه درخواست رای عدم اعتماد به نخست‌وزیر است.
با این حال ویکرمسینگه، نخست‌وزیر سریلانکا خود را «رئیس جمهور موقت» یا کفیل رئیس‌جمهوری خوانده است و به ارتش دستور داده تا منع آمد و شد در پایتخت تا اوایل صبح جمعه برقرار شود. صدور این دستور نهایتا به حمله معترضان به ساختمان مجلس منجر شد.
ارتش سریلانکا روز پنجشنبه در بیانیه‌ای خشونت «بخش خاصی از معترضان» را در جریان درگیری‌های چهارشنبه شب در پارلمان محکوم کرد و افزود که در جریان این درگیری دو قبضه تفنگ از نیروهای امنیتی ربوده شد.
ارتش افزود که «دهها» نفر از نیروهایش مجروح شده‌اند. پلیس سریلانکا هم می‌گوید در درگیری روز چهارشنبه در نزدیکی پارلمان و دفتر نخست‌وزیری یک نفر کشته و ۸۴ نفر زخمی شدند.
رهبران معترضان هرگونه خشونت معترضان را محکوم کرده‌اند. آن‌ها شروع به ترک ساختمان‌های دولتی اشغالی کرده‌اند، اما گفته‌اند که تظاهرات ادامه خواهد یافت.
البته ترک ساختمان‌های دولتی اقدامی نیست که همه رهبران اعتراضات با آن موافق باشند. شبیر محمد، یکی از رهبران معترضان، به الجزیره گفته است که معترضان همچنان در حال بررسی این هستند که آیا ساختمان‌هایی را که اشغال کرده‌اند مستقیماً به دولت تحویل دهند یا به صلیب سرخ یا هر سازمان بی‌طرف دیگری.
محمد تأیید کرد که رهبران معترضان با تحویل بیشتر ساختمان‌های اشغالی موافقت کرده‌اند، با این حال، آن‌ها تصمیم نگرفته‌اند که آیا دبیرخانه ریاست‌جمهوری را که در کنار محل اصلی تظاهرات است، تحویل خواهند داد یا خیر.
همزمان با بالاگرفتن خشونت‌ها در شامگاه چهارشنبه، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در توییتی نوشت: «مهم است که به دلایل اصلی درگیری و شکایات معترضان رسیدگی شود. من از همه رهبران احزاب می‌خواهم که روح مدارا و سازش را برای انتقال صلح‌آمیز و دموکراتیک بپذیرند.»
راجاپاکساها قدرت را رها نمی‌کنند
سریلانکا در دو دهه گذشته توسط خانواده قدرتمند راجاپاکسا اداره شده است. گوتابایا راجاپاکسا در نوامبر ۲۰۱۹ به عنوان رئیس‌جمهوری این کشور انتخاب شد.
فرار رئیس‌جمهوری به حکومت قبیله قدرتمند راجاپاکسا پایان می‌دهد که در دو دهه گذشته بر سیاست در این کشور جنوب آسیا تسلط داشته است.
اعتراضات علیه بحران اقتصادی ماه‌ها ادامه داشت و در روز شنبه، زمانی که صدها هزار نفر ساختمان‌های دولتی کلیدی در کلمبو را تصرف کردند و راجاپاکساها و متحدانشان را به دلیل تورم، فساد و کمبود شدید سوخت و دارو مقصر دانستند، به اوج خود رسید.
منابع دولتی به رویترز گفتند که برادران رئیس جمهور یعنی ماهیندا راجاپاکسا، نخست‌وزیر سابق و باسیل راجاپاکسا، وزیر دارایی سابق هنوز در سریلانکا هستند. شاید به امید برقراری آرامش و بازگشتشان به حلقه اصلی قدرت.
ماهیندا راجاپاکسا، برادر بزرگ رئیس‌جمهوری در ماه مه پس از آغاز نخستین شعله‌های اعتراضات و به خشونت کشیده‌شدن آن، از سمت نخست وزیری استعفا داد.
در میان هرج و مرج اقتصادی و سیاسی، قیمت اوراق قرضه دولتی سریلانکا در روز چهارشنبه به پایین‌ترین حد خود رسید.
بدهی و ریاضت اقتصادی
اقتصاد وابسته به گردشگری این کشور جزیره‌ای ابتدا با همه‌گیری کووید-۱۹ ضربه خورد و سپس از کاهش حواله‌های ارزی که کارگران سریلانکایی در خارج از کشور برای خانواده‌شان ارسال می‌کردند. در همین اثنا، ممنوعیت استفاده از کودهای شیمیایی به تولید کشاورزی هم ضربه زد و لغو این سیاست هم زمانی رخ داد که کشاورزان با ضرر و زیان هنگفتی روبه‌رو شده بودند.
راجاپاکسا سیاست معافیت‌های مالیاتی را نیز در سال ۲۰۱۹ اجرا کرد که بر توانایی مالی دولت تأثیر منفی گذاشت در حالی که در همان زمان، کاهش ذخایر ارزی به ناچار سبب محدود شدن واردات سوخت، غذا و دارو شده بود.
در نتیجه چنین وضعی، بنزین به شدت جیره بندی و صف‌های طولانی در مقابل مغازه‌های فروش گاز پخت و پز تشکیل شده است. تورم در ماه گذشته به ۵۴٫۶ درصد رسید و بانک مرکزی سریلانکا هشدار داده است که ممکن است در ماه‌های آینده تورم ۷۰ درصدی هم رخ دهد.
در ماه‌های گذشته، رهبران اپوزیسیون و برخی از اقتصاد‌دان‌ها از دولت می‌خواستند که وارد عمل شود و سیاست مهار بحران اقتصادی را در پیش بگیرد، اما دولت به این امید که گردشگری بازمی‌گردد و حواله‌های ارزی خارج از کشور احیا می‌شود، همچنان به سیاست ریاضت اقتصادی ادامه داد.
در نهایت، دولت با آگاهی از مقیاس بحران، از کشورهایی مانند هند و چین، ابرقدرت‌های منطقه‌ای که به‌طور سنتی برای نفوذ بر این جزیره استراتژیک تلاش می‌کنند، کمک گرفت.
هند میلیاردها دلار وام برای کمک به تامین کالاهای اساسی اعطا کرده است. در مجموع، دهلی‌نو می‌گوید که در سال جاری بیش از ۳ و نیم میلیارد دلار به سریلانکا کمک کرده است.
چین به صورت علنی کمتر مداخله کرده، اما گفته که از تلاش‌های این کشور برای بازپرداخت بدهی‌هایش حمایت کرده است. پیش از این در سال ۲۰۲۲، راجاپاکسا از چین خواست تا زمانبندی بازپرداخت حدود ۳٫۵ میلیارد دلار بدهی به پکن را تغییر دهد. در اواخر سال ۲۰۲۱ نیز چین ۱٫۵ میلیارد دلار به سریلانکا کمک کرده بود. سریلانکا در نهایت مذاکرات خود را با صندوق بین المللی پول آغاز کرد با این امید که بتواند برای بازپرداخت بدهی‌های خارجی و تامین کالاهای اساسی منابعی را جذب کند. سیاست ریاضت اقتصادی که برای جلب نظر نهادهای مالی بین‌المللی تداوم یافت نهایتا به وضع کنونی در سریلانکا منجر شد.