ایران، روسیه و ترکیه، بهعنوان «کشورهای ضامن آتشبس در سوریه» پنجشنبه ۲۶ خرداد / ۱۶ ژوئن در جریان هجدهمین نشست آستانه در شهر نورسلطان قزاقستان بیانیهای مشترک صادر کردند و در بندی از آن «بر لزوم حفظ آرامش از طریق اجرای کامل تمامی توافقات مرتبط با ادلب» تأکید کردند.
در بیانیه سه کشور با اشاره به اینکه وجود «گروههای تروریستی» ادلب را تهدید میکند، آمده است:
«طرفین، اوضاع منطقه کاهش تنش ادلب را به تفصیل مورد بررسی قرار داده و توافق کردند که تلاشهای بیشتری را به منظور اطمینان از عادیسازی وضعیت آنجا و بهبود وضعیت انسانی درون و اطراف منطقه انجام دهند.»
روز پنجشنبه منابع سوری از نبردهای سنگین ارتش سوریه علیه «گروههای تروریستی» در سراقب واقع در حومه ادلب خبر دادند و گفتند حملات این گروهها دفع شده است. بنا به این گزارشها ارتش سوریه از توپخانه و راکت برای مقابله با «تروریستها» استفاده کرد و پنج نفر از مهاجمان را کشت و ۲۰ نفر از آنها را زخمی کرد.
همچنین منابع نزدیک به مخالفان سوری اعلام کردند که شش بالگرد آمریکایی پس از انجام عملیات دستگیری یکی از فرماندهان داعش که تاکنون هویت آن فاش نشده است حدود ساعت سه بامداد روز پنجشنبه بهوقت محلی در پایگاه لافارج در حومه کوبانی در شرق حلب بر زمین نشستند. ائتلاف بینالمللی علیه داعش دستگیری این سرکرده داعش را تأیید کرد.
پایگاه لافارج مرکزی است که پیش از این، عملیات هلی برن نیروهای آمریکایی علیه ابوبکر البغدادی، رهبر وقت داعش و سپس جانشین او ابوابراهیم هاشمی القرشی در ادلب انجام شد و این دو رهبر داعش کشته شدند.
سکوت در مورد حمله احتمالی ترکیه به شمال سوریه
در بیانیه مشترک ایران، روسیه و ترکیه ضمن محکوم کردن حملات اسرائیل به خاک سوریه به برنامههای ترکیه برای انجام عملیات نظامی علیه «یگانهای مدافع خلق» (YPG)، گروه نظامی کردهای سوریه هیچ اشارهای نشده است.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نزدیک به یک ماه پیش گفت این کشور عملیات نظامی جدیدی را در سوریه برای گسترش «مناطق امن» در امتداد مرز و در عمق ۳۰ کیلومتری با هدف قرار دادن شهرهای تل رفعت و منبیج و سایر مناطق در شمال شرق سوریه، آغاز خواهد کرد.
عملیات نظامی ترکیه کردهای متشکل در «یگانهای مدافع خلق» (YPG) را هدف قرار میدهد. آنها بخش مهمی از «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) را تشکیل میدهند که بخشهای زیادی از شمال سوریه را در اختیار دارند و از سوی واشنگتن بهعنوان متحدی مهم علیه داعش بهشمار میروند. آنکارا «یگانهای مدافع خلق» را یک گروه تروریستی و متحد حزب کارگران کردستان (PKK) میداند. دولت ترکیه با پکک در حال جنگ است.
بدون حداقل تأیید ضمنی روسیه، متحد قدرتمند بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، حمله ترکیه میتواند تلفات بیشتری را برای این کشور بههمراه داشته باشد. روسیه و ترکیه بارها در مقاطع مختلف جنگ سوریه جاهطلبیهای نظامی یکدیگر را زیر نظر داشتهاند که گاه آنها را به رویارویی مستقیم نزدیک کرده است.
آنکارا میگوید عملیات نظامی خود را انجام میدهد زیرا واشنگتن و مسکو پس از حمله ترکیه در سال ۲۰۱۹ وعدههای خود مبنی بر عقبراندن یگانهای مدافع خلق در ۳۰ کیلومتری مرز را زیر پا گذاشتهاند. با توجه به اینکه روسیه و آمریکا بهدنبال حمایت ترکیه در جنگ اوکراین هستند، این عملیات نظامی ممکن است به اهرم فشاری علیه آنها تبدیل شود.
بیانیه سه کشور بدون نام بردن از کردها بهطور تلویحی علیه آنها موضع گرفته و در مورد اوضاع شمال شرق سوریه آورده است:
«دستیابی به امنیت و ثبات دائمی در این منطقه تنها بر اساس حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی کشور (سوریه) ممکن است. کلیه تلاشها برای ایجاد واقعیات جدید میدانی شامل حمایت از ابتکارات خودمختاری غیرمشروع از جمله به بهانه مبارزه با تروریسم را مردود میدانیم. بر عزم خود مبنی بر مقابله با دستورکارهای جداییطلبانه در شرق فرات که هدف آن تضعیف وحدت سوریه بوده و نیز امنیت ملی کشورهای همسایه را تهدید میکند تأکید مجدد شده است.»
بیانیه همچنین «اقدامات کشورهایی که از گروههای تروریستی از جمله ابتکارات خودمختاری غیرمشروع در شمال شرق سوریه حمایت میکنند» را محکوم کرده است.
قرار است نوزدهمین نشست ایران، روسیه و ترکیه در چارچوب نشستهای آستانه در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ در نورسلطان برگزار شود.