سازمان انرژی اتمی ایران با انتشار اطلاعیه‌ای از قطع «دوربین‌های نظارتی فراپادمانی» آژانس در یکی از تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی خبر داد.
براساس این اطلاعیه، ایران گفته که آژانس از حسن نیت و «همکاری‌های گسترده» با بازرسان نه تنها قدردانی نکرده بلکه آن را وظیفه دائمی ایران می‌‌داند: «جمهوری اسلامی ایران تاکنون همکاری‌های گسترده‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است که متأسفانه آژانس بدون اینکه در نظر داشته باشد که این همکاری‌ها ناشی از حُسن نیت ایران است نه تنها قدردان این همکاری‌ها نبوده بلکه به نوعی آن را وظیفه ایران نیز تلقی کرده است.»
سازمان انرژی اتمی در ادامه گفته است که همه «دوربین‌های فراپادمانی» را خاموش کرده است: «تصمیم گرفته شد از امروز فعالیت دوربین‌های فراپادمانی دستگاه اندازه‌گیری بر خط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس قطع شود که دستور آن به مسئولین مربوطه داده شده است.»
فلومتر دستگاه اندازه‌گیری جریان سیال و OLEM نشانگر سطح غنای مواد خروجی پس از تکمیل فرآیند کار سانتریفیوژ‌ها است.
براساس اعلام سازمان انرژی اتمی ۲۰ درصد از دوربین‌های نظارتی آژانس در ایران فراپادمانی هستند که اکنون فعالیت آن‌ها متوقف شده است.
ایران از اسفندماه ۱۳۹۹، سطح نظارت آژانس را کاهش داده و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرده است. دوربین‌های نظارتی آژانس نیز از آن زمان به صورت آفلاین فعال هستند و طبق توافق ایران و این نهاد بین‌المللی، در صورت احیای برجام، فیلم‌های ضبط‌شده این دوربین‌ها در اختیار بازرسان آژانس قرار خواهد گرفت.
در اخبار منتشر شده تاکنون مکانی که دوربین‌های نظارتی خاموش شده‌اند مشخص نیست؛ ولی بر اساس اطلاعات بیانیه سازمان انرژی اتمی می‌دانیم که دست‌کم تعدادی از این دوربین‌ها در یکی از سالن‌های مجتمع غنی‌سازی نطنز فعال بوده‌اند.
گفته شده است که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی هم در محل فعالیت این دوربین‌ها حاضر شده و بر فرآیند خاموش کردن آن‌ها نظارت داشته است.
اما این تنها فعالیت امروز محمد اسلامی نبود. او پس از پایان نشست هیات دولت در پاستور در جمع خبرنگاران حاضر شد و به آن‌ها گفت که ایران هیچ فعالیت هسته‌ای مخفی و اعلام‌نشده‌ای ندارد: «جمهوری اسلامی ایران هیچ فعالیت هسته‌ای پنهان و نانوشته‌ای ندارد و هیچ سایت و فعالیت معرفی نشده‌ای هم وجود ندارد؛ این اسناد کذایی، یک حرکت سیاسی برای تداوم فشار حداکثری است.»
سه کشور اروپایی عضو برجام و آمریکا در روزهای گذشته پیش‌نویس قطع‌نامه‌ای را تهیه کرده‌اند که در صورت تصویب آن در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مقام‌های جمهوری اسلامی می‌خواهد که بی‌قید و شرط و با فوریت به سوال‌ها و ابهام‌های آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده‌اش همکاری کند.
براساس اطلاعاتی که آژانس در اختیار دارد ایران در سه نقطه فعالیت هسته‌ای اعلام‌نشده و پنهانی داشته است و مواد هسته‌ای با منشا انسانی در این نقاط یافت شده است. اطلاعات در مورد این سه نقطه پس از ربودن اسناد هسته‌ای جمهوری اسلامی از انباری در جنوب تهران در سال ۱۳۹۷ افشا شد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت اسرائیل که نیروهای امنیتی‌اش کار ربودن این اسناد را انجام داده بودند در مهرماه ۱۳۹۷ در سازمان ملل بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران به ویژه در تورقوزآباد در جنوب تهران را افشا کرد.
براساس توافق اسفندماه گذشته ایران و مدیرکل آژانس، قرار بود مقام‌های جمهوری اسلامی تمامی اطلاعات در مورد فعالیت‌های انجام شده در این سه نقطه را در اختیار این نهاد قرار دهند. اما رافائل گروسی، مدیرکل آژانس هفته گذشته در گزارشش به نشست سه‌ماهه شورای حکام اعلام کرد که ایران پاسخ قانع‌کننده‌ای به سوالات در مورد این سه نقطه ارائه نکرده است.
روز گذشته کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه، دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی و فرستاده سابق جمهوری اسلامی نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، در یک برنامه تلویزیونی از رویکرد به گفته او «سیاسی» آژانس بین‌المللی اتمی انتقاد کرد و گفت: «ما مخالف هر گونه قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران هستیم».
کاظم غریب‌آبادی با اشاره به کشف اورانیوم در سه سایت مشکوک هم گفت:
«در مورد یکی از مکان‌ها ادعا کردند اورانیوم تهی شده پیدا کردند که مکان غیرهسته‌ای هم بوده و آژانس نمونه‌برداری کرده بود. خود آژانس به ما اطلاع داد که این اورانیوم از نوع اورانیوم کشف شده در یکی از کشورهای دارای سلاح هسته‌ای بوده… بر اساس بررسی‌هایی که انجام داده ایم، زمانی که راه‌اندازی ذوب آهن اصفهان پیش از انقلاب صورت گرفته، یکی از این کشور‌ها در آن مکان فعال بوده است.»
ایالات متحده، بریتانیا، روسیه، هند، پاکستان، فرانسه، اسرائیل، چین و کره شمالی کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای هستند. ایران و شوروی ۱۳۴۴ توافقی امضا کردند که بر اساس آن روس‌ها دو کارخانه ذوب‌آهن اصفهان و ماشین‌سازی اراک را ساختند. بنابراین غریب‌آبادی تلویحاً منشأ اورانیوم در یکی از سایت‌ها را روسیه معرفی کرده است.
نشست سه‌ماهه شورای حکام آژانس که از روز ۱۶ خرداد آغاز شده تا فردا ۱۹ خرداد ادامه دارد و پیش‌بینی می‌شود قطعنامه تنبیهی علیه ایران به تصویب برسد.
مقام‌های جمهوری اسلامی در دو هفته گذشته بارها تاکید کرده‌اند که پاسخی در خور به صدور احتمالی قطعنامه شورای حکام نشان خواهند داد. شاید اقدام امروز در قطع دسترسی دوربین‌های نظارتی نخستین گام از این پاسخ باشد.
پذیرش رسمی مطالعه برای ساخت بمب اتمی
اما شاید عجیب‌ترین اتفاق، روز گذشته رخ داد. فریدون عباسی، رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی و نماینده کنونی مجلس در مصاحبه با رویداد۲۴ به صورت رسمی وجود برنامه ساخت بمب اتمی را پذیرفت ولی گفت که این برنامه مربوط به قبل از ۲۰۰۳ میلادی بوده است.
ایران پیش‌تر و حتی زمانی که موضوع «ابعاد احتمالا نظامی برنامه هسته‌ای ایران» روی میز آژانس قرار داشت وجود برنامه ساخت بمب اتمی را نپذیرفته بود.
فریدون عباسی اما در این مصاحبه گفت که ایران به دلیل تهدید روسای جمهوری وقت آمریکا به سراغ مطالعه برای ساخت بمب اتم رفته بود: «مطالعات ایران در واقع برای پدافند بود؛ وقتی جرج بوش و ریگان دائما ما را تهدید به استفاده از سلاح هسته‌ای می‌کردند ما نباید مطالعات پدافندی می‌کردیم که بخواهیم ضدش را عمل کنیم؟ این حق هر کشوری است که برای پدافند خودش اقداماتی انجام دهد».
رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی در همین مصاحبه هم درباره پاسخ‌های احتمالی به قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که ایران باید غنی‌سازی ۹۰ درصدی و ساخت زیردریایی هسته‌ای را آغاز کند:
«برای موتور‌های زیردریایی اتمی به اورانیوم بالای ۹۰ درصد نیاز است، چون موتورهسته‌ای که برای فضای زیر دریایی استفاده می‌شود کوچک است. علاوه بر این اورانیوم بالای ۶۰ درصد در ساخت راکتور‌های کوچک هم کاربرد دارد. راکتور اصفهان یک راکتور مینیاتوری است که ۱ کیلوگرم اورنیوم ۹۰ درصد در آن قرار می‌گیرد. این راکتور تحقیقاتی است و وظیفه آنالیز مواد و اندازه گیری آلایندگی را برعهده دارد.»
گرچه عباسی در توجیه کاربرد اورانیوم با غنای ۹۰ درصد و بیشتر به استفاده آن‌ها در رآکتور تحقیقاتی و زیردریایی اتمی اشاره کرده است ولی کشورهای غربی معتقدند که غنی‌سازی ۹۰ درصدی به معنای گام نهایی ایران برای ساخت بمب اتمی است.
عباسی در این مصاحبه به امکان خروج ایران از پیمان عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای هم به عنوان یک گزینه اشاره کرد و گفت که نیروهای مسلح ایران باید آماده واکنش نظامی آمریکا و اسرائیل به این اقدام باشند:
«موقع خروج از ان پی تی، آمریکا و اسرائیل ممکن است بخواهند ضربه نظامی بزنند؛ نیروهای مسلح ایران باید آماده باشند که هر تهاجمی را پاسخ بدهند.»
مذاکرات ایران و کشورهای عضو برجام برای احیای این توافق از اسفندماه ۱۳۹۹ آغاز شد و هنوز به نتیجه نرسیده است. در سه ماه گذشته مذاکرات به دلیل اختلاف ایران و آمریکا بر سر ماندن یا خروج سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی متوقف شده است. ایران و آمریکا هر کدام دیگری را به نداشتن حسن‌نیت و خواسته‌های فرابرجامی متهم می‌کنند و می‌گویند اگر حسن‌نیت وجود داشته باشد برجام احیا می‌شود.