در شرایطی که بسیاری از کالاهای اساسی از جمله برنج و انواع پروتئینها بیش از پیش از سفره اقشار کمدرآمد خارج میشوند، نگرانیها نسبت به افزایش قیمت نانهای سنتی همچنان وجود دارد. پس از «آزادسازی» نرخ آرد برای مصارف صنفی و صنعتی که به چندبرابر شدن قیمت انواع نانهای فانتزی منجر شد، بهنظر میرسد دولت قصد دارد نرخ آرد را نیز به صورت پله پله و به صورت آزمایشی اجرا کند. خبرگزاری کار ایران (ایلنا) از اجرای طرح آزمایشی قطع یارانه آرد نانواییهای سنتی و «سهمیهبندی آرد» در استانهای زنجان و قزوین خبر داد.
ذبیحالله زمانی، مدیرکل غله و خدمات بازرگانی زنجان سهشنبه ۱۰ خرداد در مصاحبه با ایلنا زمان اجرای طرح سهمیهبندی آرد را هفته آینده اعلام کرد و مدعی «استقبال واحدهای نانوایی و مردم زنجان» از این طرح شد. او گفت «نان حساسیتهای خاص خود را دارد» و این طرح اجازه میدهد با شناسایی نواقص و نقاط قوت به آن حسابشدهتر ورود کنیم.
ذبیحالله زمانی همچنین اعلام کرد که قیمت نان سنتی (لواش، بربری و سنگک) تا پایان سال جاری تغییر نخواهد کرد و مابهالتفاوت نرخ فروش انواع نان را دولت به نانوایان پرداخت میکند. با اینحال به گفته او دولت هنوز رقم یارانه را اعلام نکرده و «نرخ نان هم ممکن است بنا به تورم در سال آینده تغییر کند».
پیشتر علیرضا رضازاده، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت جهاد کشاورزی هم گفته بود دولت در صورت قطع یارانه آرد نان سنتی، یارانه آن را مستقیم به مردم خواهد داد و نان سنتی برای مصرفکننده نهایی گران نخواهد شد.
افزایش قیمت نان تا چهار برابر برآورد میشود و تبعات سنگینی بر سفره اقشار محروم به همراه خواهد داشت. پیش از آنکه موج سهمگینتر افزایش قیمت کالاهای اساسی از راه برسد، زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره خطر «ناامنی غذایی» به ویژه در اقشار کم درآمد و دهکهای درآمدی پایین هشدار داده و گفته بود وضعیت سوء تغذیه در برخی استانهای ایران بحرانی است.
در چنین شرایطی دولت در پی سنجیدن ظرفیت نانواییها و مصرفکنندگان برای فروش نان با آرد غیررایانهای است.
تجهیز همه واحدهای نانوایی به دستگاه کارتخوان هوشمند
بر اساس اظهارات مدیرکل غله و خدمات بازرگانی زنجان، استانداریها زیرساختهای طرح سهمیهبندی آرد را اجرا میکنند و همه واحدهای نانوایی زنجان را موظف به دستگاههای کارتخوانی کردهاند که در آنها «امکان نظارت بر میزان استفاده، سهمیهبندی و نیاز روزانه خانوارها گنجانده شده است».
به صورت مشابه در قزوین نیز مصیب بهرامی، رئیس اتحادیه نانوایان این استان از جزئيات اجرای طرح سهمیهبندی آرد اظهار بیاطلاعی کرد اما گفت ۱۷۰۰ واحد فعال نانوایی در قزوین به استفاده از این دستگاهها مکلف شدهاند. به گفته او در حال حاضر تنها حدود ۶۰۰ واحد نانوایی به این دستگاهها مجهز شدهاند.
همزمان با پیشبرد طرح سهمیهبندی آرد، احتمال فروش نان به صورت کیلویی نیز مطرح شده است. محسن لزومیان رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نان ایران در این زمینه گفته همه زیرساختها برای فروش کیلویی نان و احتمال اجرای این طرح مهیاست.
طبق گزارشها در قالب این طرح، نانواییها به یک سامانه هوشمند سراسری متصل میشوند و معیار فروش نان از عددی به وزنی یا همان کیلویی تغییر میکند. در این حالت تمام حجم و مبلغ خرید و فروش نان با قیمت آزاد و یارانهای قابل رصد است و خریدار میتواند از یارانهای که دولت پرداخته برای خرید نان استفاده کند.
محسن لزومیان هدف از فروش نان به صورت کیلویی را «ایجاد فضای رقابتی بین نانواییها و پیشگیری از کمفروشی» عنوان کرده است. طبق گزارش روزنامه همشهری این طرح در برخی از استانها در حال اجراست.
نایبرئیس اتحادیه نانوایان سنگکی تهران گفته این طرح با کیفیت نان سنگک نمیخواند و ممکن است نانواییها برای سنگینتر شدن، نان خمیر به مشتریان بفروشند.
در عینحال سایه افزایش قیمت که بسیاری از اصناف نانوایی هم ماههاست به خاطر افزایش هزینههایشان بهدنبال آنند، همچنان بر سر نانهای سنتی وجود دارد. قطع ناگهانی یارانه آرد صنفی و صنعتی قیمت برخی از انواع نان از جمله نانهای فانتزی و همچنین قیمت ماکارونی و پاستا را چند برابر کرد.
نانواییهای سنتی تا پیش از این آرد را با دو نرخ ۸۰۰ تومان و ۱۲۰۰ تومان و صنایع با نرخ کیلویی ۲۷۰۰ تومان دریافت میکردند. پس از دو برابر شدن قیمت خرید تضمینی گندم، نرخ آرد برای اصناف و صنایع به کیلویی ۱۶هزار تومان رسید.
در سال گذشته هر کیلو گندم از کشاورزان با قیمت پنج هزار تومان خریداری میشد. بهگفته علیقلی ایمانی، نایبرئیس بنیاد ملی گندمکاران، در سال ۱۴۰۱ اما قیمت مصوب هر کیلو گندم برای اصناف و صنایع وابسته به گندم ۱۲ هزار تومان افزایش یافت و به این ترتیب با رشد ۱۵۰ درصدی در قیمت خرید تضمینی محدوده تغییر قیمت آرد نانواییها بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ درصد گرانتر پیشبینی میشود.
برخی از کارشناسان اقتصادی میگویند دولت جمهوری اسلامی الگوی افزایش قیمت نان در ایران را مطابق با الگوی افزایش قیمت بنزین پیش میبرد.