لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور چپ‌گرای سابق برزیل روز شنبه ۷ مه/۱۷ اردیبهشت نامزدی خود را برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده برزیل اعلام و کارزار انتخاباتی خود را رسماً آغاز کرد. لولا در سخنرانی خود در جمع هوادارانش بدون بردن نام ژائیر بولسونارو، رئيس جمهوری راست‌گرای افراطی برزیل، از مردم این کشور خواست برای دفاع از دموکراسی و شکست «تهدید تمامیت‌خواهی»، مقابل دولت مستبد بولسونارو و پشت سر او متحد شوند.
لولا در گردهمایی روز شنبه در سائوپائولو، بازگشت سیاسی خود را چهار سال پس از زندانی‌شدن به اتهام فساد، رسمی کرد و گفت:
«ما آماده‌ایم نه تنها برای پیروزی در انتخابات دوم اکتبر، بلکه برای بازسازی و تغییر برزیل، که حتی دشوارتر خواهد بود، وارد عمل شویم. مقطع کنونی وخیم‌ترین لحظاتی‌ست که کشور از سر می‌گذراند و این اجباری‌ست برای ما تا بر اختلافات خود غلبه کنیم و راهی جایگزین برای ناتوانی و استبداد حاکم برما، بسازیم».
رئيس جمهوری سابق برزیل خطاب به جمعیتی که او را تشویق می‌کردند گفت:
«ما می‌خواهیم به دموکرات‌ها، از هر موقعیت سیاسی، طبقه، نژاد یا باور مذهبی که هستند بپیوندیم تا تهدید تمامیت‌خواهی، نفرت، خشونت و تبعیض را که بر کشور ما سایه انداخته، شکست دهیم.»
لولا داسیلوای ۷۶ ساله در سال ۲۰۱۰ به عنوان محبوب‌ترین رئیس جمهوری در تاریخ برزیل سمت خود را ترک کرد. برآورد می‌شود رونق اقتصادی در دولت او نزدیک به ۳۰ میلیون نفر از شهروندان برزیل را از ورطه فقر نجات داده باشد. او نام بولسونارو را نبرد اما گفت که رقیب او قادر به حکومت نیست و «دائماً به ملت دروغ می گوید تا بی‌کفایتی خود را پنهان کند».
مبارزات انتخاباتی برای انتخابات ریاست جمهوری دوم اکتبر قرار است در ماه اوت آغاز شود. لولا اما از مارس ۲۰۲۱، زمانی که دیوان عالی برزیل او را از اتهامات فساد مبرا دانست، کارزار غیررسمی خود را آغاز کرد.
بازگشت لولا پس از پشت‌سرگذاشتن پرونده بحث‌برانگیز فساد
محکومیت لولا به سال ۲۰۱۴ بازمی‌گردد. در آن سال تحقیقات گسترده‌ای به نام «عملیات کارواش» آغاز و در نهایت به فاش‌شدن فسادی عظیم با محوریت شرکت نفت دولتی پتروبراس منجر شد. در این پرونده لولا به اتهامات متعدد رشوه‌خواری مجرم شناخته شده و در مجموع به ۲۶ سال زندان محکوم شد.
به واسطه این محکومیت او از رقابت‌های ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۸ حذف شد تا بولسونارو در میان موجی از خشم عمومی علیه لولا و حزبش (حزب کارگر)، پیروز شود.
دادگاه عالی برزیل اما در جریان تجدیدنظر اعلام کرد که شواهدی مبنی بر سوگیری سرجیو مورو، قاضی اصلی پرونده علیه لولا وجود دارد. قاضیی که در ادامه وزیر دادگستری کابینه دولت عوام‌گرای بولسونارو شد.
لولا این پرونده را توطئه علیه خود خوانده است. او در نوامبر ۲۰۱۹ و پس از گذراندن ۱۸ ماه از محکومیتش در زندان، در انتظار دادگاه تجدید نظر آزاد شد اما تا زمان صدور حکم در سال ۲۰۲۱ از حضور در سیاست منع شده بود.
نامزد احتمالی چپ‌گرایان برزیل دو روز پس از صدور حکم نهایی گفت:
«سیاست در تک تک سلول‌های بدن من جاری‌ست، زیرا هدفی دارم. در ۱۲ سالی که از سمتم کنار رفتم، می‌بینم که تمام سیاست‌هایی که به نفع فقرا ایجاد کردم از بین رفته‌اند».
نظرسنجی‌های اخیر در برزیل نشان از شانس بالای لولا در انتخابات ریاست جمهوری دارند با این‌وجود که بولسونارو با افزایش بودجه‌های رفاهی و سفر به سراسر بزریل جایگاه محکمی برای خود فراهم آورده است.
همزمان اما برخی از تحلیل‌گران می‌گویند مواضع لولا و اظهارات اخیرش از جمله در حمایت از سقط جنین برخی از گروه‌های محافظه‌کار کلیدی را از او دور کرده و بخت او را برای جلب آراء آن‌ها کاهش داده است.
لولا همچنین با بیان اینکه ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین «به اندازه» ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در قبال جنگ اوکراین مسئول است، مواضع متفاوتی از «کشورهای غربی» در سیاست خارجی خود دارد.
«بولسونارو برای ماندن در قدرت به هر کاری دست خواهد زد»
از سوی مقابل بولسونارو هم به صراحت گفته که بدون مبارزه قدرت را ترک نخواهد کرد.
در حالی که در مقطعی پیش‌بینی می‌شد لولا در دور اول رای گیری‌های دوم اکتبر، بدون نیاز به دور دوم بولسونارو را قاطعانه شکست می‌دهد، رئیس جمهوری راست افراطی برزیل موفق شد این شکاف را در آخرین نظرسنجی‌های انجام‌شده کاهش دهد.
این در حالی‌ست که دوران ریاست جمهوری او بر برزیل به صدمات جبران‌ناپذیر بر مردم این کشور و حتی مردم جهان منجر شد. پیش از همه‌گیری جهانی کووید۱۹، اهمال دولت بولسونارو در رسیدگی به آتش‌سوزی‌های آمازون، آسیب‌جبران ناپذیری به «شُش‌های زمین» و اقلیم وارد کرد. آتش‌سوزی‌هایی که به گفته کارشناسان منشاء انسانی داشتند و با هدف توسعه اقتصادی زیستگاه میلیون‌ها جانور و گیاه و انسان را از بین بردند تا در حیات کره زمین اختلالی غیرقابل برگشت ایجاد شود.
کمیته کنگره برزیل در گزارشی ژائیر بولسونارو را به خاطر اتخاذ سیاست‌های «شیادانه» در مقابله با همه‌گیری ویروس کرونا به جنایت علیه بشریت متهم کرد و خواهان بازداشت او شد. در برزیل تاکنون ۶۰۰ هزار نفر در اثر ابتلا به بیماری کووید-۱۹ جان باخته‌اند. شمار جان‌باختگان در میان بومیان برزیل به مراتب بیشتر است.
در جریان همه‌گیری کرونا نیز بولسونارو به انکار تدابیر بهداشتی مانند ضرورت فاصله فیزیکی، به‌کارگیری ماسک و اهمال در واکسیناسیون و در نتیجه قتل غیر مستقیم بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر از شهروندان برزیل متهم است. کنگره برزیل در گزارشی بولسونارو را به جنایت علیه بشریت و شارلاتانیسم متهم کرد و پرونده او را به دیوان بین‌المللی لاهه ارجاع داد. این در حالی‌ست که بولسونارو به صورت مشخص به قتل بومیان برزیل نیز متهم است اما کنگره در نهایت تصمیم گرفت این اتهام را حذف کند.
رئیس جمهوری راست‌گرای برزیل متهم است که به همه‌گیری ویروس کرونا در میان بومیان کشور بی‌توجه بود و سبب کشته‌شدن آن‌ها شده و در مرگشان با ویروس کرونا «همدستی» کرده است. در فرازی از گزارش کنگره برزیل آمده است:
«حتی اگر رئیس جمهوری با دست خودش مرتکب قتل نشده باشد، یک رابطه مشخص بین سیاست‌های خصمانه سران دولت برزیل و کشتار کووید-۱۹ در میان بومیان قابل مشاهده است.»
بولسونارو همچنین به نقض مکرر آزادی بیان، سرکوب منتقدان و تلاش برای به‌زندان انداختن دست‌کم ۱۶ منتقد از جمله روزنامه‌نگاران و اساتید دانشگاه متهم است که تنها به‌واسطه استقلال نظام قضایی در برزیل با شکست مواجه شده است.
سیاست‌های اقتصادی او نیز به افزایش منفعت برای ثروتمندان و مردان در قدرت و تعمیق فقر و گرسنگی منجر شده است.
تحلیل‌گران سیاسی می‌گویند بولسونارو به‌رغم کارنامه سیاه خود به هر کاری که در توانش باشد دست خواهد زد تا در نظرسنجی‌ها به لولا برسد. بنیانگذار یکی از رسانه‌های برجسته برزیل در این زمینه گفته:
«او سعی خواهد کرد از حضور گسترده خود در رسانه‌های اجتماعی برای گل‌آلود کردن آب و به‌دست‌آوردن دوباره زمین مبارزه استفاده کند. به‌ویژه برای جلب رای‌دهندگانی که در سه سال و نیم ریاست جمهوری‌اش از او روی برگردانده‌اند».
حضور بولسونارو در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی، جایی که گفته می‌شود چپ برزیل جایگاه خود را از دست داده، امتیاز مهمی برای او تلقی می‌شود.
با این حال به گفته لولا او موفق به تشکیل ائتلاف گسترده‌ای از هفت حزب چپ میانه‌رو برزیل شده است و ژرالدو آلکمین، فرماندار سابق سائوپائولو را به عنوان معاون خود انتخاب کرده تا رای دهندگان میانه‌رو ناراضی از دولت بولسونارو را جذب کند.
لولا بر دستاوردهای خود در دو دوره ریاست جمهوری از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ که به رونق اقتصادی و کاهش فقر در برزیل منجر شد، تاکید کرد و با اشاره به افزایش گرسنگی در این کشور گفت: «برزیل به گذشته تلخی که فکر می‌کردیم بر آن غلبه کرده‌ایم بازگشته است».