گسترش سریع سویه اُمیکرون در جهان سبب شده تا دانشمندانی که مخالف تزریق واحد سوم واکسن بودند، در این باره تجدید نظر کنند.
پژوهشگران در حال حاضر در تلاشند که به سوال‌های متعددی در مورد اُمیکرون پاسخ دهند، از جمله اینکه:
- آیا این سویه از ویروس آسان‌تر از سویه‌های پیشین گسترش می‌یابد،
- چقدر فرد مبتلا را مریض می‌کند،
- تا چه اندازه در برابر سیستم ایمنی بدن مقاوم است و
- واکسنهای فعلی تا چه اندازه در برابر این ویروس موثر هستند.
هنوز پاسخ قطعی برای تمام این سوالات وجود ندارد، اما اکثر دانشمندان بر این نکته اتفاق نظر دارند که ده‌ها جهش جدید در ویروس باعث شده تا این سویه حتی از مرز حفاظتی که دو واحد واکسن تا اندازه‌ای در بدن ایجاد کرده بود بگذرد.
تزریق سوم
واحد سوم موسوم به واحد تقویتی یا بوستر می‌تواند سطح آنتی‌بادی در بدن را بالا برده و به سیستم دفاعی بدن برای مقابله با ابتلا کمک کند.
بسیاری از آن دسته از کارشناسانی که تا امروز با این استدلال که شواهد علمی برای لزوم استفاده از واحد سوم وجود ندارد با آن مخالفت می‌کردند، در حال تغییر عقیده هستند.
واحد سوم می تواند از سرعت روند گسترش ویروس در جهان بکاهد، و دستکم تا زمانی که شرکتهای داروسازی به فرمول واکسنی خاص برای مقابله با اُمیکرون برسد زمان بخرد.
واکسن خاص سویه اُمیکرون؟
یک سناریوی محتمل این است که روزی علاوه بر تزریق واکسنهای موجود ناگزیر به دریافت واکسن خاص سویه اُمیکرون هم باشیم.
در نخستین واکنش از سوی شرکتهای عمده تولید کننده واکسن اوغور شاهین، مدیر شرکت بیونتک (واکسن فایزر) در گفت‌وگویی با وال استریت ژورنال تایید کرد که اُمیکرون ممکن است افراد واکسینه شده بیشتری را مبتلا کند، اما در عین حال گفت دلیلی برای ترس و نگرانی وجود ندارد و احتمالا افراد واکسینه شده همچنان در مقابل موارد شدید بیماری همچنان ایمن هستند. مدیر شرکت تولید کننده واکسن فایزر توصیه کرد که مردم واحد سوم واکسن را هم بزنند. مدیر شرکت مدرنا نیز در مصاحبه ای به فایننشال تایمزهشدار داد واکسنهای موجود در برابر سویه اُمیکرون کمتر از دیگر سویه‌ها موثر هستند.
اُمیکرون و جهش‌های آن
سویه اُمیکرون اولین بار در جنوب آفریقا شناسایی شد. سازمان جهانی بهداشت آن را به عنوان «سویه نگران‌کننده» شناسایی کرده به این معنا که موتاسیون (جهش) ممکن است موجب مقام تر شدن ویروس در برابر واکسن، قابلیت انتقال سریع‌تر و بیشتر نسبت به سویه‌های قبلی و یا ایجاد بیماری شدیدتر و خطرناک‌تر شود. اکنون دانشمندان در مورد تحقیق در مورد سویه اُمیکرون هستند تا دریابند کدامیک از این موارد در مورد این سویه جدید صدق می‌کند.
ویژگی اُمیکرون قابلیت این سویه برای جهش‌های متعدد است، جهش (موتاسیون) پدیده غریبی نیست. هرچه ویروس بیشتر گسترش یابد، احتمال جهش یافتن آن نیز بیشتر است. جهش ویروس وقتی رخ می‌دهد که ویروس پس از آلوده کردن میزبان (انسان) شروع به تکثیر می‌کند.
همزمان با تکثیر ویروس، اطلاعات ژنتیکی آن هم تکثیر می‌شود، و طی روند کپی کردن گاه “اشتباهاتی” به صورت اتفاقی در دی‌ان‌ای ویروس رخ می‌دهد، که ما آن را به نام جهش یا موتاسیون می‌شناسیم. اغلب جهش‌ها دوام چندانی ندارند و از دور خارج می‌شوند، اما برخی پایدار هستند. هر از چند گاهی این جهش‌ها سویه جدیدی به ویروس می‌دهند. دلتا، اُمیکرون و بتا از جمله سویه‌های ویروس کرونا هستند.
جهش ویروس معمولا در بدن افرادی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. همچنین افرادی که واکسن نزده‌اند احتمال بیشتری دارد که ویروس در بدنشان جهش یابد.
گسترش در جهان
سویه اُمیکرون تاکنون در بیش از۲۰ کشور جهان مشاهده شده است. تا روز اول دسامبر بیشترین موارد ابتلا در آفریقای جنوبی با نزدیک به ۸۰ مورد و پس از آن بریتانیا با ۲۲ مورد، بوتسوانا ۱۹ و هلند ۱۶ مورد گزارش شد.
با توجه به این که نخستین مورد در بوتسوانا در نیمه اول نوامبر مشاهده شد گسترش و فراگیری سریع آن توجه بسیاری از مقام‌های بهداشتی را جلب کرده است.
ویروس به آمریکا رسید
نخستین مورد تایید شده از ابتلا به سویه اُمیکرون روز چهارشنبه ۲ دسامبر در سان‌فرانسیسکو گزارش شد. مبتلا مسافری است که روز ۲۲ نوامبر از آفریقای جنوبی به کالیفرنیا بازگشت. این فرد هر دو واحد واکسن را دریافت کرده، اما واحد سوم را نزده بود. علائم بیماری کووید-۱۹ در این فرد ملایم گزارش شده و حالش روبه بهبود است.
اُمیکرون در خاورمیانه و ایران
عربستان سعودی و امارات متحده عربی روز چهارشنبه ۱ دسامبر از مشاهده نخستین مورد از سویه جدید در کشورهایشان خبر دادند.
رسانه‌های سعودی فرد مبتلا به سویه اُمیکرون را یک شهروند سعودی که از سفری از یکی از کشورهای شمال آفریقا بازگشته توصیف کردند. این فرد و اطرافیانش اکنون در قرنطینه به سر می‌برند.
امارات متحده عربی نیز از کشف نخستین مورد ابتلا به سویه جدید خبر داد. مقام‌های بهداشتی امارات بیمار را زنی آفریقایی که از آفریقا برگشته اعلام کردند.
در ایران هنوز مشاهده موردی از این سویه اعلام نشده اما دبیر کمیته اپیدمیولوژی و پژوهش کمیته علمی ایران گفته است احتمال دارد این سویه وارد ایران شده باشد.
مسعود یونسیان گفت عدم شناسایی اُمیکرون، به این معنا نیست که این سویه هنوز وارد کشور نشده است.
واکنش‌ها و محدودیت‌ها
بریتانیا و ایالات متحده آمریکا در واکنش به فراگیری سویه جدید برنامه تزریق واحد سوم را سرعت بخشیده‌اند. در بخشی کشورهای اروپایی نیز دولت‌ها برای تسریع ارائه واحد سوم تحت فشار قرار گرفته و در حال بررسی مجدد زمان بندی ارائه واحد سوم هستند.
تعدادی از کشورها در نخستین واکنش به مشاهده سویه جدید به اعمال محدودیت‌های مسافرتی بویژه ممنوعیت یا سختگیری در مورد ورود مسافران از کشورهای جنوب آفریقا روی آورده‌اند.
در میان بیش از ۳۰ کشوری که محدودیت‌های مسافرتی اعمال کرده‌اند، برخی کشورها مرزهایشان را به طور کامل بر روی برخی مسافران از کشورهای عمدتا جنوب آفریقا بسته‌اند.
کشورهایی از جمله چین، ژاپن، مراکش و اسرائیل مرزهای خود را کامل بر روی شهروندان کشورهایی نظیر آفریقای جنوبی، بوتسوانا ، موزامبیک ، لسه‌تو و… که سویه جدید در آن ها قبل از دیگر کشورها مشاهده شد به طور کامل بسته‌اند.
در برخی کشورها از جمله استرالیا، آمریکا و کانادا آلمان، ایتالیا و روسیه ممنوعیت کامل اعمال نشده، به عنوان مثال در برخی ورود مسافران از کشورهای جنوب آفریقا یا برای مدت محدودی ممنوع شده یا برای ورود مسافران سختگیری‌های بیشتری اعمال می‌شود. برخی از این کشورها فقط به شهروندان خودشان اجازه ورود می‌دهند.
آخرین آمارها از ابتلا و روند واکسیناسیون
بیماری کووید-۱۹ از زمان فراگیری آن تا به روز ۲۶ نوامبر ۲۰۲۱ نزدیک به ۲۶۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را مبتلا کرده و دستکم پنج میلیون و ۲۰۰ هزار قربانی برجای گذاشته است.
بزرگترین تلاش واکسیناسیون عمومی در تاریخ علیه ویروس کرونا صورت گرفته و بیش از ۸ میلیارد واحد واکسن تزریق شده است.
در حالیکه در کشورهای فقیر بسیاری هنوز واکسن کرونا را دریافت نکرده‌اند، در اغلب کشورهای ثروتمند ارائه واحد سوم واکسن به افراد در معرض خطر و دیگر شهروندان در جریان است.