در شیلی، گابریل بوریچ چپگرای ۳۵ ساله و فعال سابق دانشجویی امید اصلی ریاست جمهوری آینده است.
بوریچ سال‌هاست که برای تجدید دموکراسی در شیلی به اشکال مختلف فعالیت می‌کند، رقیب اصلی بوریچ خوزه آنتونیو کاست فوق محافظه‌کار است. هرچند شانس بوریچ برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر بالاست، اما نتایج نظرسنجی‌های اخیر برای رقیب دست راستی خوب بوده است.
۲۱ نوامبر انتخابات ریاست جمهوری‌شیلی برگزار می‌شود، این نخستین انتخابات ریاست جمهوری از زمان برگزاری تظاهرات گسترده و سراسری سال ۲۰۱۹ در شیلی است که در اعتراض به نابرابری برگزار شده بود.
انتخابات ریاست جمهوری
هر شهروند شیلی و خارجیانی که دستکم ۵ سال اقامت قانونی در شیلی داشته و در روز انتخابات ۱۸ سال تمام داشته باشند واجد رای دادن در انتخابات هستند.
رئیس‌جمهوری به طور مستقیم و با اکثریت مطلق آرا انتخاب می‌شود، اگر نامزدی نتواند اکثریت مطلق را بدست آورد انتخابات به دور بعد کشیده خواهد شد و در دور دوم فقط دو نامزدی که بیشترین آرا را بدست آورده‌اند رقابت می‌کنند.
هر حزبی که به صورت قانونی در کشور فعال است می‌تواند یک نامزد را برای رقابت معرفی کند. نامزدهای مستقل باید پیش از نامزد شدن حمایت شمار مشخصی از الکتور (انتخاب کننده‌های) مستقل را بدست آورند.
شمار امضاهایی که یک نامزد مستقل باید جمع کند، معادل نیم درصد افرادی است که در انتخابات گذشته در سراسر کشور رای داده‌اند.
بر اساس قانون اساسی، انتخابات شیلی در سومین یکشنبه ماه نوامبر هر سال و پیش از پایان دوره رئیس‌جمهوری فعلی برگزار می‌شود.
اگر هیچ یک از نامزدها اکثریت مطلق را کسب نکرده و انتخابات به دور دوم کشیده شود، دور دوم در چهارمین یکشنبه بعد از انتخابات برگزار می شود.
رئیس جمهور منتخب در روز پایان دوره ریاست جمهوری قبلی (۱۱ مارس) سوگند خورده و کار خود را آغاز می کند.
چهره‌های مطرح
گابریل بوریچ از ائتلاف Apruebo Dignidad
بوریچ نامزد ائتلاف انتخاباتی Apruebo Dignidad است که از احزاب چپ و کمونیست تشکیل شده. بوریچ نخستین بار به عنوان رهبر دانشجویان معترض در سال ۲۰۱۱ در عرصه سیاسی شیلی ظاهر شد. جنبشی که بوریچ آن را رهبری می‌کرد خواهان تحصیلات دانشگاهی رایگان و جلب افکار عمومی به نابرابری در نظام تحصیلات عالی شیلی بود. بوریچ سال ۲۰۱۳ به عنوان نامزد مستقل از ناحیه ماژالان به کنگره شیلی راه یافت. سال ۲۰۱۷ دوباره انتخاب شد و اینک در فراکسیون جبهه لیبرال کنگره عضو حزب پیشروی «همگرایی اجتماعی» است.
بوریچ ۳۵ ساله به دنبال تمرکززدایی از دولت و حامی محیط زیست است. او پیشنهاد داده تا نظام تامین اجتماعی فعلی شیلی که اینک در دست بخش خصوصی است، دگرگون شده و از نو ساخته شود. بوریچ در نظر دارد دست به اصلاح نظام مالیاتی زده و مالیات شرکت‌های بزرگ را افزایش دهد. از دیگر اصلاحات مد نظر این نامزد جوان اصلاح پلیس، گسترش خدمات اجتماعی و بیمه‌های بهداشتی و اتخاذ راه‌حل‌های سازگار با محیط زیست است. با وجود این‌که به لحاظ سیاسی بوریچ دیدگا‌ه‌های چپ‌تری نسبت به رقبای خود در ائتلاف دارد ، اما توانایی و سابقه موفق او برای مذاکره و متقاعد کردن مخالفان، او را تبدیل به نامزد مطلوب ائتلاف چپ‌های شیلی کرده است.
بوریچ بر خلاف دیگر چپ‌های منطقه هیچ ابایی از انتقاد از نیکلاس مادورو و دنیل اورتگا دیگران رهبران چپ منطقه به سبب رفتارهای دیکتاتورمآبانه‌شان ندارد.
خوزه آنتونیو کاست از حزب جمهوری‌خواه
در کارنامه کاست ۵۵ ساله یک مدرک حقوق، فعالیت آکادمیک در دانشگاه کاتولیک شیلی، عضویت در شورای شهر و نمایندگی کنگره به چشم می‌خورد.
در انتخابات ریاست جمهوری پیشین شیلی (۲۰۱۷)، با کسب کمتر از ۸ درصد آرا مقام چهارم را بدست آورد.
در فهرست وعده‌های انتخاباتی کاست، حمایت از نیروهای امنیتی، و سیاست‌های سختگیرانه مهاجرتی دیده می شود. کاست از مخالفان جنبش بازنویسی قانون اساسی شیلی بود. از نظر سیاسی کاست راست افراطی است و از سایر گزینه‌های مطرح احزاب راست دست راستی‌تر است تا آنجا که از دیکتاتوری پینوشه دفاع کرده و می‌گوید در روز «کودتای ۱۹۷۳» مردم شیلی «آزادی را انتخاب کردند»
یاسنا پروسته از ائتلاف پیمان سوسیال جدید
تنها زن و تنها نامزدی که در این انتخابات تبار بومی دارد، رییس سنای شیلی، دموکرات مسیحی با مواضع چپ میانه.
پروسته که زمانی معلم تربیت بدنی بوده اینک ۵۱ سال دارد. او از سال‌های پایانی دهه ۱۹۹۰ در سطح محلی وارد سیاست شد. سال ۲۰۰۴ به دولت ملی راه یافت و دو سال در کابینه ریکاردو لاگوس وزیر بود. در زمان ریاست جمهوری میشل باشلت وزیر آموزش و پرورش شد. سال ۲۰۱۸ به سنای شیلی راه یافت و اکنون ریاست سنا را از سال ۲۰۲۱ بر عهده دارد.
برخلاف بوریچ، خانم پروسته به دنبال اصلاحات و تغییر تمام عیار نیست، و می‌خواهد که سیستم فعلی بیمه تامین اجتماعی اصلاح شود.
سباستین سیچل از ائتلاف «شیلی، بیا برویم»
سیچل ۴۳ سال دارد و نامزد مستقل است، دو سال معاون مدیریت آژانس توریسم دولتی را در دولت باشله بر عهده داشته. دوبار از سوی حزب دموکرات مسیحی نامزد نمایندگی کنگره شده اما رای نیاورده است. از آن زمان مشاغل متعددی در بخش خدمات عمومی داشته و در بخش خصوصی هم مدیریت چند شرکت ارتباطات را در دست گرفته است.
از جمله برنامه‌های پیشنهادی سیچل افزایش کارآیی دولت، کاهش تعداد وزرا و نیز افزودن وزیر امنیت داخلی برای مبارزه با جنایت و قاچاق مواد مخدر است. سیچل طرفدار سیاست‌های اقتصادی بازار آزاد و سیاست‌های پیشرو در امور اجتماعی از جمله ازدواج همجنسگرایان است. سیچل که از خانواده‌ای فقیر برآمده همچنین وعده داده تا برنامه‌های غذا برای کودکان، مسکن و خدمات روانی را ارائه دهد.
انتخابات نوامبر ۲۰۲۱ و مسائل اصلی
پس از ماه‌ها نابسامانی سیاسی در شیلی، مردم شیلی با اکثریت قابل توجهی به تغییر قانون اساسی شیلی که از دوران پینوشه به یادگار مانده بود، رای داند و بازنویسی قانون اساسی جدید به یک شورای منتخب ۱۵۵ نفری محول شد. این مجمع به ریاست الیسا لونکُن، استاد دانشگاه و از بومیان ماپوچه شیلی و با حضور نمایندگان مستقل از احزاب اصلی سیاسی، درباره بازنویسی قانون اساسی تصمیم‌گیری می‌کند.
اکنون راست افراطی در شیلی با محوریت قرار دادن موضوع مهاجرت، امنیت عمومی و ارزش‌های اجتماعی سعی در بردن انتخابات نوامبر دارد.
از ماه سپتامبر که جرقه خشونت‌های ضد- مهاجرت در شمال شیلی زده شد، وضعیت ملتهب است.
پس از آن‌که پلیس یک اردوگاه خانواده‌های بی‌خانمان ونزوئلایی را تخلیه کرد، مخالفان مهاجرت تظاهراتی برگزار کردند که در آن جمعیت با تکان دادن پرچم شیلی اسباب و اثاث مهاجران، اسباب بازی و پوشک بچه‌‌هایشان و یک کالسکه بچه را در آتشی که بر پا کرده بودند سوزاندند.
اما در حاشیه این تظاهرات خارجی ستیزانه، گروهی نیزدر مخالفت با واکسن و رد گلوبالیزاسیون و تقبیح نهادهایی چون سازمان ملل حضور داشتند.
بر اساس آمارهای دولتی، شمار شهروندان شیلی که در خارج از این کشور متولد شده‌اند بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۹ سه برابر شده و به یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسیده است. بسیاری از مهاجران به شیلی افرادی هستند که از فقر و خشونت در هائیتی و ونزوئلا به این کشور پناه آورده‌اند.
نظرسنجی محبوبیت نامزدها در ماه اکتبر مقارن با تظاهرات ضد مهاجران شد و کاست ( نامزد راست) در نظرسنجی نتیجه خوبی بدست آورد.
از دیگر مسائل در این انتخابات اقتصاد است.
آگوستو پینوشه با کودتای ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ دولت سوسیالیست سالوادور آلنده را سرنگون و به مدت ۱۷ سال تا سال ۱۹۹۰ بر شیلی حکومت کرد. در زمان پینوشه پیاده کردن دستورالعمل‌های نئولیبرالی، سیاست‌های خصوصی سازی و کوچک کردن دولت را به همراه داشت. شیلی نخستین کشوری بود که این دستورالعمل‌ها (یعنی دکترین نئولیبرالیسم) را به کار بست و نتیجه آن رشد اقتصادی بسیار بالا و نیز نابرابری و شکاف اقتصادی گسترده در جامعه بود.
پینوشه سی سال است که در مسند قدرت نیست اما برغم رفتن او سیاست‌های اقتصادی نئولیبرال برجا ماند و تحلیلگران زیادی جنبش اخیر مردم شیلی را تالی چهل‌سال پیاده سازی سیاست‌های نئولیبرالی می‌دانند.
هنوز برخی در شیلی از جمله تعدادی از اعضای دولت همچنان طرفدار سیاست‌های اقتصادی میراث رژیم پینوشه هستند.
انتخابات ریاست جمهوری شیلی به نوعی انتخابی است میان مدافعان راه پینوشه و یا دستاورد جنبش اعتراضی اخیر این کشور.