مصطفی الکاظمی، نخستوزیر عراق یکشنبه ۲۱ شهریور / ۱۲ سپتامبر در رأس یک هیئت بلندپایه از وزیران این کشور به تهران آمد و از جمله با ابراهیم رئیسی (عضو هیئت مرگ) رئیس جمهوری کنونی، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، محمد مخبر معاون اول رئیس جمهوری و محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار و درباره مسائل مورد اختلاف دو کشور و همچنین مسائل منطقه گفتوگو کرد.
در گزارشهای منتشرشده در رسانههای ایران در مورد مذاکرات دو طرف درباره روابط ایران و عربستان سعودی مطالب کمی منتشر شد اما «میدل ایست نیوز» بهنقل از یک مقام بلندپایه در دفتر نخستوزیری عراق که نخواسته نامش فاش شود نوشت مسئله روابط تهران و ریاض از اصلیترین مسائلی بود که در این دیدارها مطرح شد.
این مقام عراقی گفت ایران از میانجیگری بغداد برای کاهش اختلافات جمهوری اسلامی با عربستان سعودی استقبال کرده است. او افزود:
«مسئله چیزی فراتر از اختلاف دو کشور بزرگ در منطقه است و ابعادی فرامنطقهای دارد.»
از ماه مارس/ فروردین سال جاری مذاکرات مستقیم و پنهانی بین مسئولان سعودی و ایرانی با میانجیگری نخستوزیر عراق در بغداد برگزار شد. مهمترین موضوعات مطرح شده در این مذاکرات، جنگ یمن و پرونده هستهای ایران بود.
چند هفته پس از پنهانکاری، دو کشور اعلام کردند که در این مذاکرات سعی میکنند از تنشهای منطقهای بکاهند و زمینه مشترکی برای تحقق منافع دو طرف فراهم کنند. اما از زمان اعلام پیروزی عضو هیئت مرگ در انتخابات ریاست جمهوری، مذاکرات ایران و عربستان در محاق قرار گرفت.
ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق دو هفته پیش اعلام کرد که دور چهارم مذاکرات در پی تشکیل دولت جدید ایران برگزار خواهد شد.
مقام نخستوزیری عراق افزود مأموریتی که این کشور برای خود تعریف کرده نه حل اختلافات ایران و عربستان سعودی که «کمک برای فراهم کردن منطقهای بیطرف و کنار هم نشاندن طرفهای ایرانی و سعودی برای مذاکره رودررو و رسیدن به تفاهماتی است که میتواند موجب عادیسازی روابطشان شود».
بهگفته این مقام، «نقش روزافزون اسرائیل در منطقه بیش از هر چیز موجب نگرانی ایران است».
این مقام عراقی همچنین گفته است که رویکرد دولت جدید ایران به مسائل بینالمللی با رویکرد دولت حسن روحانی متفاوت است.
یک مقام دیگر عراقی نیز گفته است در دیدارهای الکاظمی با مقامهای ایرانی بمباران مواضع گروههای کُرد مخالف جمهوری اسلامی در مناطق مرزی اقلیم کردستان عراق و ایران هم مورد بحث قرار گرفته است اما در مورد مضمون این گفتوگوها چیزی نگفت.
در روزهای اخیر سپاه پاسداران دو بار مواضع کردهای ایرانی در اقلیم کردستان عراق را مورد حمله قرار داد. حزبهای دموکرات کردستان (حدک) و دموکرات کردستان ایران (حدکا) و نیز حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) در اقلیم کردستان مقر دارند.
روز پنجشنبه ۱۸ شهریور / ۹ سپتامبر، علاوه بر حمله هوایی به مواضع حزب دموکرات کردستان ایران، چندین جنگنده مواضع احزاب کرد اپوزسیون در ارتفاعات هلگورد، بربزین و آلانه را هم هدف قرار داده بودند. در روز جمعه ۱۹ شهریور / ۱۰ سپتامبر نیز سپاه پاسداران برای دومین روز پیاپی مناطقی در سیدهکان، چومان و حاجی عمران در شرق اربیل را هدف آتش توپخانه قرار داد.
مقامهای جمهوری اسلامی ایران از مقامهای عراقی خواستهاند مانع از فعالیت حزب دموکرات کردستان ایران در اقلیم شوند. ژنرال تحسین الخفج، سخنگوی فرماندهی عملیات مشترک ارتش عراق اما در پاسخ اعلام کرده بود که عراق به هیچ کشوری اجازه نمیدهد تمامیت ارضی و امنیت آن کشور را مخدوش کند.
این مقام عراقی همچنین گفته است که در دیدارهای الکاظمی توافق شده که کمیتههای مشترکی برای بررسی مسائل مربوط به گاز و اموال ایران در عراق تشکیل شود و افزود که قرار شد که عراق تا چند روز آینده بخشی از این بدهیها را بپردازد.
او گفت که مسئله آبهای مشترک و بسته شدن مسیر برخی رودخانهها به عراق یا تغییر مسیر آنها نیز در این دیدارها بررسی شد.
سهمیه ایران برای اربعین ۶۰ هزار نفر
در مورد سهمیه زائران ایرانی اربعین عراق ابتدا اعلام کرد که برای ۳۰ هزار زائر مجوز صادر میکند. چند روز قبل از سفر الکاظمی به ایران گفته شد که نخستوزیر عراق ۳۰ هزار مجوز دیگر به ایران اهدا میکند. این موضوع در دیدارهای الکاظمی با مقامهای ایرانی نیز مورد بررسی قرار گرفت و سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران دوشنبه ۲۲ شهریور در نشست خبری خود اعلام کرد که عراق و ایران درباره افزایش شمار زائران ایرانی اربعین به بیش از ۶۰ هزار زائر توافق کردهاند.
خطیبزاده گفت:
«توافق اولیه در بغداد ۳۰ هزار زوار ایرانی بود که قرار بود از طریق هوایی عازم شوند اما پیش از سفر به عدد ۶۰ هزار رسید.»
خطیبزاده تأکید کرد که در سفر نخستوزیر عراق موضوع بررسی و قرار شد تا جایی که امکان داشته باشد به این تعداد افزوده شود.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین درباره لغو روادید با عراق گفت:
«ما مدتی پیش لغو روادید را برای اتباع عراقی در کابینه تصویب کردیم و این امر منوط به عمل متقابل از سوی دوستان عراقی بود و در سفر الکاظمی برای ترددهای هوایی این توافق انجام شد و ترتیبات اجرایی طی روزهای آتی صورت خواهد گرفت.»
ایرج مسجدی، سفیر ایران در بغداد نیز روز دوشنبه گفت:
«لغو روادید با عراق مختص سفرهای هوایی و مربوط به بعد از اربعین است و فعلاً تنها مسافران ایرانی که از طریق پرواز وارد عراق میشوند نیازی به دریافت روادید نخواهند داشت.»
مسجدی همچنین با تأکید بر اینکه اجرایی شدن این تصمیم مربوط به بعد از اربعین است، افزود:
«ممکن است بعد از مدتی که بحران کرونا مدیریت شد و همهگیری کاهش پیدا کرد، لغو رواید به سفرهای زمینی نیز تسری پیدا کند.»