خبرگزاری رویترز، سه‌شنبه ۹ شهریور / ۳۱ اوت اعلام کرد که به رونوشت مکالمه تلفنی جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا با اشرف غنی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان دست یافته و آن را مورد بررسی قرار داده و برای راستی‌آزمایی، فایل صوتی آن را نیز تطبیق داده است. این اسناد از سوی منبعی که مجاز به توزیع آن نبود، به شرط ناشناس ماندن به رویترز ارائه شد.
در آخرین تماس بایدن و غنی قبل از به‌دست گرفتن قدرت توسط طالبان در افغانستان، رهبران دو کشور در مورد کمک‌های نظامی و استراتژی سیاسی بحث کردند، اما نه بایدن و نه اشرف غنی از خطر فوری حمله طالبان آگاه نبودند.
این دو در یکم مرداد / ۲۳ ژوئیه تقریباً ۱۴ دقیقه صحبت کردند. در ۲۴ مرداد / ۱۵ اوت غنی از ارگ ریاست جمهوری فرار کرد و طالبان وارد کابل شدند. از آن زمان، ده‌ها هزار افغانِ ناامید از کشور گریخته‌اند و شمار زیادی از غیرنظامیان افغان و ۱۳ سرباز آمریکایی در جریان تخلیه افراد توسط ارتش آمریکا، در انفجار انتحاری در فرودگاه کابل کشته شدند.
بایدن در این تماس تلفنی گفته بود اگر اشرف غنی برنامه خود را برای کنترل اوضاع ارائه دهد با او کمک خواهد کرد. بایدن گفته بود:
«اگر بدانیم این برنامه چیست، به پشتیبانی هوایی گسترده خود ادامه می‌دهیم.»
روزها قبل از این تماس، ایالات متحده در حمایت از نیروهای امنیتی افغان حملات هوایی انجام می‌داد. طالبان این حملات را نقض توافق‌نامه صلح دوحه دانستند.
بایدن به غنی گفته بود:
«تصور عمومی در جهان و بخش‌هایی از افغانستان این است که مبارزه با طالبان خوب پیش نمی‌رود. چه این تصور درست باشد چه نه، لازم است تصویری متفاوت ارائه شود.»
او به غنی گفته بود اگر شخصیت‌های سیاسی برجسته افغانستان همه از یک راهبرد جدید نظامی حمایت کنند، «آن تصویر تغییر خواهد کرد»، که از نظر او «به تغییر بسیاری چیزهای دیگر خواهد انجامید».
بایدن در این راستا به غنی توصیه کرده بود که فردی با «روحیه مبارزه‌جویانه» را در مصدر این تغییرات قرار دهد.
بایدن همچنین از نیروهای مسلح افغانستان که توسط نیروهای آمریکایی آموزش داده‌شده و تأمین مالی شده‌اند تمجید کرد. او به غنی گفت:
«شما بهترین ارتش را دارید. ۳۰۰ هزار نیروی مسلح در مقابل ۷۰-۸۰ هزار نیروی طالبان دارید و آن‌ها به مراتب در نبرد برتر هستند.»
سخنان جو بایدن نشان می‌دهد که او پیشروی‌های گسترده طالبان و فروپاشی ۲۳ روز بعد را پیش‌بینی نمی‌کرد. بایدن می‌گوید:
«ما به مبارزه دشوار دیپلماتیک، سیاسی و اقتصادی ادامه می‌دهیم تا مطمئن شویم که دولت شما نه تنها زنده و پایدار می‌ماند، بلکه رشد خواهد کرد.»
غنی در این تماس تلفنی به بایدن گفت معتقد است که اگر بتواند «تعادلی در راه حل نظامی ایجاد کند» صلح برقرار می‌شود. اما او در همین حال افزود: «ما باید با سرعت پیش‌روی کنیم.»
غنی وضعیت در افغانستان را پیچیده‌تر از این مسائل توصیف کرد و گفت:
«ما با یک تهاجم همه‌جانبه، متشکل از نیروهای طالبان، برنامه‌ریزی و پشتیبانی تدارکاتی کامل پاکستان، و دست‌کم ۱۰ تا ۱۵ هزار تروریست بین‌المللی عمدتاً پاکستانی روبه‌رو هستیم. اطمینان از پشتیبانی شما به‌طور جدی ما را قادر به بسیج نیروها خواهد کرد.»
مقامات دولت پیشین افغانستان و کارشناس‌های آمریکایی همواره از حمایت پاکستان از طالبان به‌عنوان عامل اصلی احیای این گروه یاد می‌کنند.
سفارت پاکستان در واشنگتن این اتهامات را رد می‌کند. سخنگوی سفارت به رویترز گفت:
«افسانه عبور جنگجویان طالبان از پاکستان متأسفانه بهانه و اندیشه‌ای است که آقای اشرف غنی برای توجیه عدم موفقیت خود در رهبری و حکومت پیش می‌برد.»
آخرین اظهارات عمومی اشرف غنی که تصور می‌شود در امارات متحده عربی به‌رس می‌برد در ۲۷ مرداد / ۱۸ اوت منتشر شد. او در آن پیام گفت برای جلوگیری از خون‌ریزی از افغانستان گریخته است.
در زمان تماس تلفنی بایدن و غنی، آمریکا برنامه خروج خود از افغانستان را دنبال می‌کرد که بایدن آن را کمی به تعویق انداخته بود. ارتش آمریکا پایگاه هوایی اصلی خود در بگرام را در اوایل ژوئیه ترک کرد.
در زمان مکالمه تلفنی دو رئیس جمهوری شورشیان طالبان حدود نیمی از مراکز ولایت‌های افغانستان را تحت کنترل داشتند که نشان می‌دهد وضعیت امنیتی این کشور به سرعت وخیم شده است.
دولت افغانستان وعده تغییر استراتژی نظامی می‌داد و می‌گفت تلاش خود را بیش از مناطق روستایی و والسوالی‌های کوچک بر حفاظت از «مراکز پرجمعیت» (شهرهای بزرگ) متمرکز می‌کند. بایدن به تأیید آن استراتژی اشاره کرد. او گفت این کار برای تقویت حمایت بین‌المللی از دولت افغانستان ضروری است:
«من یک نظامی نیستم، بنابراین نمی‌توانم به شما بگویم که برنامه دقیقاً باید چگونه باشد، شما نه تنها از کمک بیشتری برخوردار خواهید شد، بلکه تصوری که نشان‌دهنده تغییر خواهد بود به جهانیان ارائه خواهید داد.»
کمی بیش از دو هفته پس از تماس بایدن با غنی، طالبان چندین مرکز ولایت‌های افغانستان را تصرف کردند و ایالات متحده گفت نیروهای امنیتی افغانستان وظیفه دارند از این کشور دفاع کنند.
در ۲۰ مرداد / ۱۱ اوت گزارش‌های اطلاعاتی ایالات متحده نشان داد که جنگجویان طالبان می‌توانند پایتخت افغانستان را در ۳۰ روز محاصره کرده و احتمالاً در ۹۰ روز پایتخت را تصرف کنند اما سقوط کابل در کمتر از یک هفته رخ داد.
وقتی بایدن از غنی خواست که حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان را نیز دخالت دهد، اشرف غنی گفت:
«کرزی کمکی نمی‌کند. او مخالف است و زمان برای ما مهم است، ما نمی‌توانیم تک تک افراد را بیاوریم… ما ماه‌ها با کرزی تلاش کرده‌ایم. آخرین باری که ما ۱۱۰ دقیقه گفت‌وگو کردیم او مرا متهم می‌کرد که نوکر آمریکا هستم.»
بایدن قبل از پاسخ مکثی کرد و سپس گفت: «من قضاوتی نمی‌کنم.»