برهم صالح، رئیس جمهوری عراق چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت / ۵ مه در گفتوگوی مجازی با اتاق فکر «انستیتو بیروت» اعلام کرد که بغداد بیش از یک بار میزبان مذاکرات میان مقامات جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی بوده است.
صالح در پاسخ به این سئوال که عراق چند دوره از گفتوگوها میان عربستان سعودی و ایران را برگزار کرده است، پاسخ داد: «بیش از یک بار» و گفتوگوها همچنان «ادامه دارد».
برهم صالح افزود:
«این اقدام، مهم و قابل توجه در حال انجام است و برای عراق هم اگر بتواند نقش میانجی بین این بازیگران منطقهای ایفا کند، مهم است.»
دیپلماتها امیدوارند که گشایش کانالهای مستقیم بین ایران و عربستان سعودی پس از سالها خصومت در خاورمیانه که منطقه را به یک درگیری گسترده نزدیک کرده آرامش را به آن بازگرداند.
رئیس جمهوری عراق همچنین گفت منطقه شاهد تنشهایی است اما نشانههایی از تلاش برای کاهش این تنش دیده میشود و عراق میکوشد که همه طرفهای متخاصم را پشت میز مذاکره بنشاند.
روزنامه فایننشال تایمز ۲۹ فروردین / ۱۸ آوریل گزارش داد که مقامهای ارشد از ریاض و تهران به میانجیگری عراق در پایتخت این کشور ۹ آوریل به مذاکره پرداختهاند و جنگ در یمن از جمله مسائل اصلی مورد گفتوگو بود و نتایج مثبتی نیز بهدست آمد.
این نخستین مذاکره پس از قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور بود. روابط عربستان سعودی و ایران در ژانویه ۲۰۱۶ پس از اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه در عربستان و حمله به سفارت این کشور در تهران و کنسولگری آن در مشهد قطع شد. در پی حملات به ساختمانهای دیپلماتیک عربستان سعودی در ایران، چندین کشور عربی نیز در حمایت از عربستان روابط خود با ایران را به حالت تعلیق در آوردند.
پس از بر سر کار آمدن جو بایدن در آمریکا پیشبینی میشد که چنین مذاکراتی صورت گیرد. گفتوگوها در بغداد همزمان با مذاکرات هستهای وین برای احیای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) انجام شد. عربستان سعودی با احیای توافق اصلی برجام مخالف است اما گفته است مانعی در برابر مذاکرات ایجاد نخواهد کرد. ریاض همچنین خواسته بود که یکی از طرفین مذاکرات باشد.
در اواخر ماه گذشته میلادی، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه با تلویزیون دولتی این کشور درباره رابطه با ایران گفت عربستان سعودی علاقهای به دشمنی با ایران ندارد. او گفت:
«ایران همسایه ماست و ما در تلاش برای برقراری روابط خوب با این کشور هستیم و از رشد و شکوفایی ایران خشنود میشویم.»
بن سلمان با اشاره تلویحی به مذاکرات بغداد گفت:
«ما با شرکایمان در منطقه همکاری میکنیم که اختلافاتمان با ایران را از میان برداریم. حمایت ایران از شبهنظامیان [شیعه] و گسترش برنامه هستهای این کشور دو چالش بزرگ است.»
برهم صالح در بخشی از سخنان روز چهارشنبه خود به موضوع نیروهای نیابتی ایران در عراق نیز اشاره کرد و با تأکید بر اینکه «نمیخواهیم کشور به صحنه نبرد تبدیل شود»، گفت:
«حشد الشعبی در دوران اشغال موصل به دست داعش، تشکیل شد و امروزه باید این نیروها تحت کنترل حکومت [عراق] باشند.»
صالح افزود:
«عراق نمیتواند ضعیف باشد و نمیتوانیم در درگیریها غرق شویم. بیشتر عراقیها خواهان برداشته شدن گامی به پیش با همکاری دوستان و همپیمانهای خود در منطقه برای ساخت عراقی باثبات و شکوفا هستند.»