رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین، روسای جمهور ترکیه و روسیه چهارشنبه ۱۰ مارس/ ۲۰ اسفند در مراسم آغاز فاز سوم نیروگاه هسته‌ای «آق قویو» شرکت کردند.
توافق برای ساخت نیروگاه هسته‌ای برای ترکیه در سال ۲۰۱۰ به امضای پوتین رسید. نیروگاه آق‌قویو در استان مرسین ترکیه، چهار واحد خواهد داشت که دو واحد آن در مرحله نهایی تاسیسات قرار دارد و قرار است بهره‌برداری از نخستین واحد در سال ۲۰۲۳ انجام شود.
به این ترتیب احتمالا در بهار سال ۲۰۲۳ ترکیه نیز به جمع کشورهای هسته‌ای خواهد پیوست.
رجب طیب اردوغان، در این مراسم تاکید کرد که ترکیه در صدمین سالگرد تاسیس جمهوری‌اش در فهرست کشورهای دارای انرژی هسته‌ای قرار خواهد گرفت و نیروگاه آق‌قویو را نماد دوستی ترکیه و روسیه خواند.
رئیس‌جمهوری ترکیه گفت که «انرژی هسته‌ای» به عنوان «زیرساخت اصلی تامین انرژی» در این کشور خواهد بود. به این ترتیب در سال‌های نه‌چندان دور وابستگی ترکیه به گاز وارداتی ایران و روسیه برای تامین برق و انرژی در این کشور کاهش چشم‌گیری خواهد یافت.
نیروگاه آق‌قویو شامل چهار واحد ۱۲۰۰ مگاواتی است که با مجموع تولید سالیانه ۳۵ میلیارد کیلووات ساعت برق، ۱۰ درصد نیازهای این کشور را برطرف خواهد کرد.
ولادیمیر پوتین نیز در این رویداد که به صورت کنفرانس ویدیویی برگزار شد، ساخت این نیروگاه هسته‌ای را «یک پروژه برجسته» خواند.
برنامه‌های هسته‌ای ترکیه
گرچه آق‌قویو تنها تأسیسات هسته‌ای در حال احداث در تركیه است اما پیش‌بینی می‌شود ساخت دومین نیروگاه هسته‌ای نیز در سواحل دریای سیاه در سال جاری میلادی آغاز شود. توافق اولیه برای ساخت این نیروگاه در سال ۲۰۱۳ میان ترکیه و ژاپن حاصل شد. این نیروگاه ۴۵۰۰ مگاواتی قرار بود توسط شرکت میتسوبیشی ساخته شود. این شرکت سال ۲۰۲۰ اعلام کرد از اجرای آن منصرف شده است.
دولت ترکیه همچنین در حال بررسی برای ساخت سومین نیروگاه هسته‌ای با چهار راکتور در شمال غربی این کشور است.
با تکمیل این سه نیروگاه، ترکیه قادر خواهد بود تا نیمی از برق مصرفی سالیانه خود را از طریق هسته‌ای تامین کند.
از زمان امضای پروژه آق‌قویو، طرفداران انرژی هسته‌ای در تركیه مزیت این پروژه را محدود شدن وابستگی ترکیه به تأمین‌كنندگان خارجی انرژی می‌دانستند.
هنری دی سوكولسكی، مدیر اجرایی مركز آموزش سیاست‌های منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در واشنگتن دی‌سی، نظر متفاوتی دارد و می‌گوید كه مدل تأمین سوخت و اداره نیروگاه آق‌قویو می‌تواند وابستگی آنكارا به روسیه، که هم‌اکنون یكی از تأمین‌كنندگان عمده انرژی در تركیه است را بیشتر كند.
ترکیه تنها کشور خاورمیانه نیست که به دنبال انرژی هسته‌ای است. عربستان و اردن نیز در حال ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای هستند. مصر و امارات متحده عربی نیز این برنامه را آغاز کرده‌اند و ایران و اسرائیل سال‌ها است که در این زمینه فعالند.
تنش‌های مداوم در خاورمیانه موضوع امنیت نیروگاه‌های هسته‌ای در صورت بروز ناآرامی یا توسعه جنگ‌های داخلی را برجسته کرده است. برخی کارشناسان بین‌المللی در مورد احتمال وقوع فاجعه‌ای به‌مراتب گسترده‌تر از چرنوبیل هشدار داده‌اند.
نیروگاه هسته‌ای ۲۰ میلیارد دلاری آق‌قویو نگرانی‌های دیگری را نیز به وجود آورده است. مکان آن از زمان امضای قرارداد با روسیه بحث برانگیز بوده زیرا در منطقه‌ای زلزله خیز است. ترکیه و روسیه اطمینان داده‌اند که تمام نکات ایمنی و استحکامات لازم در این نیروگاه به کار گرفته خواهد شد.
فقط نیروگاه هسته‌ای؟
علی رغم ادعاهای ترکیه که این نیروگاه فقط برای تنوع بخشیدن به منابع انرژی مورد استفاده قرار خواهد گرفت، برخی ناظران هسته‌ای می‌گویند که آنکارا ممکن است برنامه‌هایی برای غنی‌سازی اورانیوم داشته باشد.
ترکیه و پاکستان مدت طولانی است که توافق‌نامه همکاری نظامی منعقد کرده‌اند. برخی گزارش‌ها حاکی است که اسلام‌آباد به طور پنهانی در یک برنامه ساخت سلاح هسته‌ای با ترکیه مشارکت دارد. یک مقام دولت ترکیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، همکاری‌های اسلام‌آباد و آنکارا را محدود به پزشکی هسته‌ای و مواد لازم برای پرتو درمانی اعلام کرده است.
ترکیه در اوایل سال ۲۰۲۱ نیز قرارداد همکاری نظامی با قزاقستان امضا کرد. قراقستان حداقل ۳۵ درصد اورانیوم جهان را تأمین می‌کند.