ازدحام در زندان‌های پرجمعیت، عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، نبود سیستم تهویه مناسب، و کمبود ماسک، جان زندانی‌ها را در زندان‌های کرونازده ایران به خطر انداخته است. برای بررسی ابعداد حقوقی گرفتاری زندانیان در ایران در زندان‌های آلوده به ویروس جدید کرونا، با رها بحرینی، حقوقدان و پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل گفت‌وگو کردیم.

تصویری از یک زندانی در زندان قزل حصار در دوران کرونا

در طی ماه‌های گذشته و به واسطه فشار نهادهای حقوق بشری ایرانی و بین‌المللی، تعداد محدودی از زندانیان سیاسی به مرخصی اعزام شدند. اما همچنان صد‌ها زندانی سیاسی و عقیدتی در زندان‌های سراسر کشور از حق مرخصی محروم مانده‌اند. تعدادی از آنها به دلیل شرایط نامناسب مضاعفی که دلیل ویروس کرونا به وجود آمده است، دست به اعتصاب غذا زدند.

نسرین ستوده، وکیل و فعال حقوق بشر از دو‌شنبه شب، ۲۰ مردادماه ۱۳۹۹ با مطالبه «درخواست آزادی زندانیان سیاسی» دست به اعتصاب غذا زد. او در نامه‌ای که در این باره از داخل زندان منتشر کرده بود، چنین نوشت:

«در میانه‌ بحران کرونا که ایران و جهان را در برگرفته است، شرایط زندانیان سیاسی چنان سخت و دشوار شده است که ادامه‌ حبس با این شرایط ظالمانه غیرممکن شده است، با بی‌جواب ماندن کلیه مکاتبات و با درخواست آزادی زندانیان سیاسی، دست به اعتصاب غذا می‌زنم.»

علاوه بر نسرین ستوده، زندانیان سیاسی دیگری همچون زرتشت احمدی ‌راغب، زهرا صفایی، حمزه درویش و مجید اسدی به دلیل عدم رسیدگی به مطالبات‌شان و شرایط نامناسب زندان دست به اعتصاب غذا زده‌اند.

زندان‌های ایران در شرایط عادی نیز از استاندارهای لازم برای نگهداری زندانی‌ها به صورت کلی برخوردار نیستند، اکنون باید عدم رسیدگی مناسب پزشکی، کمبودهای جدی تجهیزات محافظتی، مواد ضدعفونی کننده، ماسک و دست‌کش را هم افزود.

از این‌رو در هفته‌های گذشته چندین کارزار در حمایت از زندانیان سیاسی با درخواست آزادی بی‌قید و شرط و رسیدگی به مطالبات آنها در شبکه‌های اجتماعی توسط کاربران ایرانی به راه افتاد؛ از جمله کارزار «شکنجه با کرونا» و «آزادشان کنید» که توسط بنیاد حقوق بشری عبدالرحمن برومند هدایت شد.

زمانه برای بررسی «حقوق زندانیان در زندان‌های کرونازده ایران»، با رها بحرینی، حقوقدان و پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل یک گفت‌وگو زنده در اینستاگرام برگزار کرد. در این گفت‌وگو به موضوعاتی چون: دلیل عدم بی‌توجهی حاکمیت به زندانیان در دوران بحران کرونا، اهمیت اطلاع‌رسانی در مورد زندانیان سیاسی، دلایل فشار مضاعف بر زندانیان سیاسی، سختگیری نسبت به وضعیت آنها، اهمیت حمایت جامعه مدنی از زندانیان و مواردی از این دست پرداختیم.

گفت‌وگو با رها بحرینی علاوه بر اینستاگرام زمانه، از طریق لینک زیر در یوتیوب زمانه هم در دسترس است.

◄ ویدئوی گفت‌وگوی زمانه با رها بحرینی را ببینید:

به گفته رها بحرینی نقض حقوق بشر و نقض حقوق زندانیان سیاسی-عقیدتی به صورت گسترده و سازمان یافته در جمهوری اسلامی اتفاق می‌افتد:

«طبق روال همیشگی مقامات جمهوری اسلامی ایران از پاسخگویی به خواسته‌های به حق خانواده زندانیان سیاسی-عقیدتی و همین‌طور سازمان‌های حقوق‌بشری ایرانی و بین‌المللی سر باز می‌زنند. بنابراین در همین راستا همچنان صدها زندانی سیاسی-عقدتی در زندان‌های ایران هستند، از جمله مدافعان حقوق بشر، روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق کارگری، مدافعان حقوق زنان، فعالان محیط‌زیستی، اقلیت‌های مذهبی به ویژه بهائیان، دراویش و نوکیشان مسیحی که همه آنها فقط به خاطر استفاده مسالمت‌آمیز از حق آزادی بیان، آزادی تجمع و حق آزادی عقیده و مذهب در زندان هستند.»

به گفته رها بحرینی این زندانیان حتی پیش از وقوع ویروس کرونا هم نباید زندانی می‌شدند، اما قوه‌قضائیه و نیروهای امنیتی و اطلاعاتی همچنان مانع از آزادی سیاسی-عقیدتی می‌شوند و دولت سیاست انکار را در عرصه بین‌المللی پیش گرفته است.

پس از شیوع ویروس جدید کرونا به صورت گسترده در ایران، به فاصله کوتاهی این ویروس به سرعت در زندان‌های سراسر کشور نیز شیوع پیدا کرد. از همان ابتدای شیوع بیماری کووید-۱۹ در زندان‌های ایران تاکنون، سازمان‌ها و نهادهای حقوق‌بشری خواستار رسیدگی به وضعیت زندانیان، علی‌الخصوص زندانیان سیاسی شدند. اما مقام‌های جمهوری اسلامی همچنان نسبت به همه این درخواست‌ها بی‌اعتنا هستند و زندانیان در شرایط بحرانی به سر می‌برند که علاوه بر کمبود امکانات و شرایط نامناسب زندان‌های ایران، جان و سلامت آنها به دلیل شیوع ویروس کرونا در معرض خطر قرار دارد.

در همین رابطه بیشتر بخوانید:
کرونا و زندانیان سیاسی: چه کسانی آزاد یا مرخص شده‌اند؟
بحران کرونا: محافظت از کودکان زندانیان در برابر استرس و اضطراب
بحران کرونا – ادامه مقاومت‌ها برای دادن مرخصی به زندانیان سیاسی
کارشکنی قوه قضاییه؛ ویروس کرونا همچنان جان زندانیان را تهدید می‌کند
محمد مقیمی: کل حکومت مسئول جان زندانیان در زمانه کروناست
اعتصاب غذای نسرین ستوده با درخواست آزادی زندانیان سیاسی
بحران کرونا – بخشنامه‌ برای مرخصی زندانیان نمایشی‌ست؟

در ماه‌های گذشته زندانیان در زندان‌های شیبان و سپیدار اهواز، زندان مرکزی سقز، زندان عادل آباد شیراز، زندان تبریز، الوند در همدان، زندان الیگودرز، زندان مهاباد و زندان پارسیلون خرم‌آباد به دلیل تراکم بالا در زندان‌ها، خطر ابتلا به کرونا، بهداشت و تغذیه نامناسب زندانیان، رواج بیماری‌های گوناگون در بین آنها و شرایط غیراستاندارد حاکم بر زندان دست به اعتراض و شورش زدند.

زمانه همچنین در زمینه شیوع ویروس کرونا در زندان‌های ایران و بی‌توجهی قوه قضائیه به سلامت و جان زندانیان، با رویا برومند، مدیر اجرایی بنیاد حقوق بشری عبدالرحمن برومند، گفت‌وگو کرده بود.

◄ ویدئوی گفت‌وگوی زمانه با رویا برومند را ببینید:

در همین زمینه:

زندانیان در معرض ویروس کرونا؛ وظیفه قوه قضاییه چیست؟