شورای حکام قطعنامه سه کشور اروپایی علیه ایران را تصویب کرد

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سرانجام به‌رغم مخالفت‌های چین قطعنامه سه قدرت اروپایی علیه ایران را که خواهان همکاری کامل ایران با آژانس شده بود تصویب کرد. ایران در واکنش این اقدام را سیاسی خواند و گفت با این قطعنامه دسترسی آژانس به سایت‌های مورد نظرش فراهم نخواهد شد.

به‌گزارش رویترز، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جمعه ۳۰ خرداد / ۱۹ ژوئن در نشست خود قطعنامه پیشنهادی فرانسه، بریتانیا و آلمان درباره برنامه هسته‌ای ایران را با ۲۵ رأی موافق، ۲ رأی مخالف و ۷ رأی ممتنع تصویب کرد و از ایران خواست تا مانع از دسترسی آژانس به دو سایت هسته‌ای مشکوک خود نشود و با آژانس همکاری کامل بکند.

این نخستین بار از سال ۲۰۱۲ به این طرف است که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران را توبیخ می‌کند.

کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی بلافاصله به این قطعنامه پاسخ داد و گفت: «بزرگ‌نمایی دو درخواست دسترسی آژانس، در حالی که ایران ابهامات و نگرانی‌های اصولی در این خصوص دارد و گفت‌وگو‌ها نیز در این زمینه در جریان است، و همچنین تلاش‌ها در جهت ایجاد یک بحران غیرضروری بر سر راه این همکاری‌ها، اقدامی کاملاً غیرسازنده و سیاسی است.»

غریب‌آبادی افزود: «این قطعنامه نه موجب ترغیب ایران به ارائه دسترسی به آژانس بر اساس ادعا‌های واهی و بی‌اساس می‌شود و نه موجب اعمال فشار به آن. جمهوری اسلامی ایران، این قطعنامه را کاملاً رد می‌نماید و اقدام مقتضی و مناسب را در واکنش به آن اتخاذ خواهد نمود که مسئولیت و عواقب آن، برعهده بانیان چنین قطعنامه‌ای خواهد بود.»

در قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی آمده است: «شورای حکام از ایران می‌خواهد كه به‌طور كامل با آژانس همکاری كند و درخواست های آژانس را بدون تأخیر بیشتر برآورده كند، از جمله با دسترسی سریع به مکان‌های مشخص‌شده توسط آژانس.»

قطعنامه شورای حکام آیا تأثیری بر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران دارد؟

مشخص نیست که صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران تا چه حد می‌تواند بر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران مؤثر باشد. در کنار کارزار ایالات متحده برای بازگرداندن تحریم‌های لغوشده در شورای امنیت به واسطه‌ برجام، چین و روسیه کارزار دیپلماتیک خودشان را برای بی‌اثرکردن تلاش آمریکا به‌راه انداخته‌اند.
همزمان ایران نیز، به گزارش روزنامه آمریکایی نیویورک‌ تایمز، به سپاه قدس و شبه‌نظامیان تحت حمایتش دستور داده است که از افزایش تنش‌ها با واشنگتن دوری کنند. به باور شماری از کارشناسان بین‌المللی، جمهوری اسلامی منتظر روشن‌شدن نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری در اکتبر ۲۰۲۰ است. هرچند اگر گزارش وال‌استریت ژورنال مبنی بر موافقت اروپا با تمدید محدود تحریم‌ تسلیحاتی تهران درست باشد، شاید سیاست دوری از تنش جمهوری اسلامی بار دیگر به سیاست مبارزه‌طلبی تغییر کند.
در این شرایط، ‌ شماری از تحلیلگران اسرائیلی به وب‌سایت اسرائیلی مدیالاین گفته‌اند که حتی صدور قطعنامه علیه ایران با حمایت اروپایی‌ها اساساً تغییر خاصی در روند امور و استراتژی تهران ایجاد نمی‌کند و شاید حتی به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نیز نینجامد.

پیش از این رویترز به‌نقل از چند دیپلمات حاضر در جلسه مجازی شورای حکام نوشته بود که احتمال دارد نشستی حضوری برای رأی‌گیری درباره ایران برگزار شود.

این دیپلمات‌ها گفته‌ بودند که شورای حکام  ترجیح می‌دهد رأی‌گیری درباره قطعنامه‌ سه کشور اروپایی با اتفاق نظر و بدون هیچ مخالفی انجام شود.

این قطعنامه روز گذشته موجب واکنش خشمگینانه متحدان ایران، از جمله چین شد. وانگ گان، نماینده پکن در بیانیه‌ای ۵ صفحه‌ای اظهار داشت که این اقدام می‌تواند «کل برنامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» را نابود کند.

او گفت «علت اصلی [به‌وجود آمدن] این وضعیت اقدامات یک‌جانبه و زورگویی ایالات متحده است» و اگر قطعنامه تصویب شود، می‌تواند توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌های جهانی را از میان بردارد.

رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس، دوشنبه ۲۶ خرداد / ۱۵ ژوئن در نشست شورای حکام اعلام کرد که بیش از چهار ماه است که ایران اجازه دسترسی به دو مرکز را به بازرسان آژانس نداده است و حدود یک سال است که به پرسش‌های آژانس در مورد «مواد هسته‌ای اعلام‌نشده احتمالی و فعالیت‌های هسته‌ای»، خودداری کرده است.

نماینده چین در بیانیه خود بازرسی از سایت‌های قدیمی ایران را «مربوط به مدت‌ها پیش» دانست که مقادیر ناچیزی مواد هسته‌ای را شامل می‌شود، در نتیجه، به‌گفته او، نه امری فوری است و نه خطری در بر دارد.

جکی والکات، سفیر آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای گفت: «اکنون زمان آن فرارسیده است که ما رسماً و با یک‌صدا سخن بگوییم. قطعنامه ارائه‌شده از سوی فرانسه، آلمان و بریتانیا واکنشی متعادل و منصفانه نسبت به اقدامات هشداردهنده ایران است. در حالی که ما معتقدیم متن را می‌توان تقویت کرد، اما آن را می‌پذیریم و کاملاً از آن پشتیبانی می‌کنیم و از سایر اعضای هیئت مدیره نیز می‌خواهیم که این‌گونه عمل کنند.»

میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه نیز در توییتر از این‌که ایران و آژانس هنوز مسئله دسترسی به دو سایت ایران را حل نکرده‌اند ابراز تأسف و نگرانی کرده و افزوده بود: «با این وجود هیچ دلیلی برای بزرگ کردن این مسئله وجود ندارد.»   

اولیانوف در توییت دیگری بر تمایل روسیه مبنی بر حل فوری مسائل فعلی تأکید کرد.

پنج‌شنبه شب، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز در توئیتی نوشت: «شورای حکام آژانس نباید اجازه دهد که دشمنان برجام منافع عالی ایران را به خطر بیندازند» و «سه کشور اروپایی عضو برجام که به وظایف خود در برجام عمل نکرده‌اند، نباید همدست این کار باشند».

ظریف با بیان اینکه «ما چیزی برای پنهان کردن نداریم»، نوشت: «راه حل قابل توافق ممکن است، اما قطعنامه آن را از بین می‌برد.» او درباره «راه حل قابل توافق» توضیحی نداد.

امتناع ایران از پذیرش بازرسی از سایت‌های هسته‌ای خود نگرانی جدی آژانس را برانگیخته است و با تصویب قطعنامه‌ علیه ایران در شورای حکام این احتمال وجود دارد که زمینه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در شورای امنیت فراهم آید. با این حال هنوز پیامدهای آن مشخص نیست.

بیشتر بخوانید:

اختلاف در شورای حکام: برگزاری جلسه حضوری درباره ایران