به گفته يک مقام مسئول در ايران، پليس گذرنامه اين کشور با پناهندگان افغانستانی بدون گذرنامه برخورد خواهد کرد.
خبرگزاری مهر به نقل از محمود صادقی، رئيس پليس گذرنامه ايران نوشت، افغانستانی‌ها و اتباع غيرمجاز در تهران تا پايان آبان‌ماه سال جاری فرصت دارند برای دريافت گذرنامه به استانداری و سفارتخانه مراجعه کنند و اگر تا پايان اين ماه اقدام نکنند به‌عنوان اتباع غيرمجاز با آنها برخورد خواهد شد.
صادقی با بيان اينکه قرار است اتباع افغانستانی مجرد هر چه زودتر به افغانستان بازگردند، افزود: “همچنين قرار شده که سفارت افغانستان به اتباع افغانستانی متأهل گذرنامه بدهد و تا يک سال به مرور تمديد رواديد انجام شود.”
اين مقام مسئول با اعلام اينکه تاکنون ١٣٧هزار جلد گذرنامه برای خانوارهای افغانستانی ساکن ايران صادر شده است، تاکيد کرد: “از اين تعداد گذرنامه صادر شده ۵٩ هزار جلد برای تهران بوده است.”
به‌گفته رئيس پليس گذرنامه ايران تاکنون نزديک به ۲۰ هزار خانوار افغانستانی در تهران برای دريافت گذرنامه مراجعه کرده‌اند.
آمار ارائه شده از سوی منابع محلی دولت افغانستان نشان می‌دهد که طی شش ماه نخست سال جاری، نزديک به ۲۰۰ هزار مهاجر مجبور به ترک ايران شده و يا به رضايت خود به افغانستان برگشته‌اند
منابع خبری ايران مهرماه سال جاری از بازداشت ٣٢ تبعه افغانستانی خبر دادند که گفته شده بود برای پيدا کردن کار به صورت غيرقانونی وارد ايران شده بودند.
تيرماه سال جاری نيز بيش از ٣٠٠ تبعه افغانستانی که گفته می‌شد اقامت آنها غيرمجاز بوده در شهرستان جيرفت بازداشت شدند.
از سوی ديگر، با گسترده شدن تحريم‌های بين‌المللی ايران، ده‌ها هزار پناهنده افغانستانی به دليل فشار حکومت يا مشکلات اقتصادی، خاک ايران را ترک کرده‌اند.
آمار ارائه شده از سوی منابع محلی دولت افغانستان نشان می‌دهد که طی شش ماه نخست سال جاری، نزديک به ۲۰۰ هزار مهاجر مجبور به ترک ايران شده و يا به رضايت خود به افغانستان برگشته‌اند.
به گفته حمدالله خطيبی، رئيس اداره امور پناهندگان ولايت هرات، از آن‌جا که تاکنون پناهندگان افغانستانی مقيم ايران بخشی از منابع درآمدی خود را به افغانستان انتقال می‌دادند، کاهش بی‌سابقه ارزش ريال باعث بيشتر شدن مشکلات اقتصادی مهاجران شده است.
در سال جاری ايران مقررات سخت‌گيرانه جديدی را در زمينه تحصيل و اقامت شهروندان افغانستان وضع کرد که از آن جمله سازمان سنجش آموزش طی اطلاعيه‌ای از ۲۰ رشته تحصيلی و ده‌ها شهر ممنوعه نام برد که حتی مهاجران افغانستانی دارای اسناد قانونی اقامت را نيز شامل می‌شود.
سازمان عدالت برای ايران خردادماه سال جاری گزارش جامعی از نقض حقوق اتباع افغانستانی در ايران به احمد شهيد، گزارشگر ويژه سازمان ملل درباره وضعيت حقوق بشر در ايران تسليم کرد.
در اين گزارش نوشته شده بود: “در حالی که شرايط سياسی و امنيتی افغانستان برای زندگی عادی نامساعد است، دولت ايران اعلام کرده است مردان مجرد افغان مقيم استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان تا آخر ماه جاری (خرداد) از اين کشور اخراج خواهند شد.”
ايران از جمله کشورهايی است که پذيرای بيشترين شمار پناهندگان افغانستانی است. در حال حاضر نزديک به دو ميليون و ۳۰۰ هزار شهروند افغانستانی که نزديک به ۹۰۰ هزار تن از آنان دارای اسناد قانونی اقامت هستند در ايران زندگی می‌کنند.