ویروس جدید کرونا که باعث ایجاد بیماری کووید-۱۹ می‌شود، این روزها به یک بحران جهانی تبدیل شده است. شیوع گسترده این ویروس در جهان، وارد مرحله «پندمی» (دنیاگیر) شده و بسیاری از شهرها را به تعطیلی و قرنطینه کشانده است. اگرچه ویروس کرونا از چین شیوع پیدا کرد، اما این کشور با اتخاذ تدابیر سخت‌گیرانه توانست آن را مهار کند. بریتانیا یکی از کشورهایی است که در مقابله با کرونا فراز و فرودهای مختلفی را پشت سر گذاشت؛ با وجود اینکه ایتالیا و اسپانیا در مقابل چشمانشان توسط این ویروس به زانو درآمدند، بسیار دیر برای در نظر گرفتن تدابیر سخت‌گیرانه و منع رفت و آمد جهت مقابله با این ویروس اقدام کرد. شیوع ویروس کرونا در بریتانیا همانند برخی دیگر از کشورها از سرعت بالایی برخوردار بود و در مدت زمان کوتاهی آمار قربانیان در این کشور به هزاران تن رسید. تا این لحظه بیش از ۱۷ هزار تن در بریتانیا قربانی کرونا شده‌اند و شمار مبتلایان به بیش از ۱۲۹ هزار تن رسیده است.
از این‌رو در روزهایی که می‌توان آن را «روزهای کرونایی» خواند، شکل همبستگی و همدلی انسان‌ها با یک‌دیگر در سراسر جهان دست‌خوش تغییر شد. اما همچنان این همدلی و همبستگی در شکل‌های بدیع آن است که می‌تواند دوای درد روزهای خانه‌نشینی به خاطر شیوع کرونا باشد. روایت آنچه مردم در مواجهه با بحران کرونا در هر نقطه از جهان تجربه می‌کنند، پُل ارتباطی مناسبی برای دیدن شباهت‌ها و تفاوت‌ها و ایجاد بیشتر همدلی است.
در این رابطه، «زمانه» با افرادی در کشورهای مختلف، از ایران و چین گرفته تا ایتالیا و اسپانیا، پرسش‌هایی را در میان گذاشته است تا بحران کرونا را از نگاه شهروندان در نقاط مختلف جهان منعکس کند. در گفت‌وگوی زیر، پگاه بنی‌هاشمی، حقوقدان ساکن بریتانیا، از تجربیات و مشاهداتش در روزهای شیوع ویروس کرونا در این کشور می‌گوید. به گفته پگاه بنی‌هاشمی مردم بریتانیا تا زمانی که بوریس جانسون، نخست‌وزیر این کشور به دلیل ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان بستری شد، موضوع شیوع کرونا و اتخاذ تدابیر و توصیه‌های لازم را چندان جدی نمی‌گرفتند.
■ فرزاد صیفی‌کاران: آیا به شفافیت اطلاع‌رسانی دولت بریتانیا در مورد شیوع ویروس کرونا اعتماد دارید؟
پگاه بنی‌هاشمی: صحبت در مورد اینکه تا چه اندازه دولت بریتانیا در خصوص آمار تعداد مبتلایان و مرگ و میر ناشی از بیماری کرونا، اطلاع‌رسانی شفافی داشته است چندان آسان نیست؛ به این دلیل که مرکز یا نهاد دیگری توانایی تهیه آمار در این مورد را ندارد تا به این ترتیب امکان مقایسه باشد.
در بریتانیا از تمام شهروندان خواسته شده است تا چنانچه علائم ابتلای بیماری کرونا را در خود احساس می‌کنند به مراکز درمانی و پزشکی مراجعه نکنند؛ سیستم سلامت ملی (ان‌اچ‌اس) شماره تلفنی را معرفی کرده که افراد باید با آن تماس بگیرند و راهنمایی لازم را دریافت کنند. بسیاری از این اشخاص به مراکز درمانی معرفی نمی‌شوند و آزمایش‌های لازم از آنها به عمل نمی‌آید؛ به همین جهت آمار دقیقی از مبتلایان در دست نیست. از طرفی دیگر، افراد مسن بسیاری به همین ترتیب با علائم مشابه در خانه فوت می‌کنند و در آمار مرگ و میر ناشی از بیماری کووید-۱۹ در نظر گرفته نمی‌شوند.
بنابراین اینکه سیاست‌های دولت در این راستا ناشی از کمبود تست و عدم توانایی مراکز درمانی از پذیرش تمام افراد مشکوک به بیماری است و یا آنها تلاش دارند تا آمار مرگ و میر و مبتلایان را کمتر از واقعیت نشان بدهند، در آینده بهتر مشخص خواهد شد.
■ اقدامات دولت بریتانیا برای مقابله با ویروس کرونا را کافی و موثر می‌دانید؟ می‌توانید برخی از آنها را نام ببرید؟
_: اقدامات دولت بریتانیا را در مقابله با ویروس کرونا همراه با تاخیر می‌دانم. از زمان شیوع گسترده این بیماری در ایتالیا، اکثر کشورهای اروپایی خطر شیوع سریع این ویروس را جدی تلقی کردند؛ اما بریتانیا در ابتدا به سیاست ایمنی جمعیتی یا گله‌ایی روی آورد. بوریس جانسون، نخست‌وزیر کشور در مقابل رسانه‌ها پیروی از این متد را بسیار موثر و همسو با علم روز دنیا اعلام کرد. حتی تا چندین روز پس از اعلام قرنطینه در ایتالیا، پروازهای بسیاری به مقصد کشور بریتانیا در رفت و آمد بود. در فرودگاه هیچ گونه بازرسی یا نظارتی بر ورود مسافران مشکوک وجود نداشت.
پس از وخیم‌تر شدن شیوع بیماری کووید-۱۹، دولت همچنان اصرار داشت که نیازی به تعطیلی مدارس نیست. در حالی که اعلام می‌شد که مردم باید سعی کنند از خانه کار کنند و کمتر در اجتماع حضور داشته باشند، رفت و آمد دانش‌آموزان ادامه داشت و سیستم حمل و نقل عمومی محل انتشار این ویروس بود. والدین نیز به همین علت قادر به حضور کامل در قرنطینه خانگی نبودند.
از جمله اقدامات موثر دولت بریتانیا نحوه اطلاع‌رسانی در این باره بوده است. از همان ابتدای شروع ویروس کرونا در این کشور، دولت اعلام کرد که به صورت روزانه شخص نخست‌وزیر و یا افرادی مرتبط از کابینه در جلسه‌ایی با حضور اصحاب رسانه شرکت خواهند کرد.
در این جلسات که تقریبا هر روز در حال اجرا است جدیدترین توصیه‌ها و آمار و اخبار به اطلاع مردم می‌رسد. خبرنگاران حضور دارند و از مسئولین سوالات مطرح در سطح جامعه پرسیده می‌شود. همین موضوع موجب شده است تا تمام مردم در جریان آخرین تصمیم‌گیری ها قرار بگیرند.
■ واکنش مردم در محل زندگی شما چگونه است، آیا توصیه‌های پزشکی لازم را رعایت می‌کنند؟ فضای عمومی به چه صورت است، آیا ترس و استرس وجود دارد؟
ـ: من در قسمتی از شهر لندن زندگی می‌کنم که تراکم جمعیت زیاد است. به همین دلیل امکان شیوع و گسترش ویروس کرونا در این قسمت‌ها بیشتر است. در آمارهای اعلام شده نیز در محله‌های پر جمعیت تعداد بیشتری به این ویروس مبتلا شده‌اند.
هم محله‌ایی‌های من، اوایل زیاد موضوع قرنطینه خانگی را جدی نمی‌گرفتند. هر روز که به ناچار برای خرید به بیرون از خانه مراجعه می‌کردم به عده‌ایی برخورد می‌کردم که در حال گرفتن حمام آفتاب در پارک‌ها بودند. اما این ماجرا یک قسمت قابل توجه دارد؛ عصر روز یک‌شنبه، پنجم آپریل، دولت اعلام کرد که بوریس جانسون حالش رو به وخامت رفته و در بیمارستان سنت توماس بستری شده است. فردای همان روز، نزدیک ظهر که به طور معمول زمان شلوغی است برای گرفتن بسته پستی به خیابان رفتم. با خیابان‌ها و شهری تقریبا خالی از انسان و ماشین روبه‌رو شدم. مردم پس از بستری شدن عالی‌ترین مقام اجرایی کشور دریافته بودند که این ویروس شوخی بردار نیست.
حقیقت این است که سیاستمداران به عنوان رهبران جامعه نقش بسیار مهمی در راهنمایی و سمت و سوی مردم جامعه دارند. آقای جانسون در ابتدای ورود این بیماری مهلک به زعم بسیاری آن را زیاد جدی تلقی نکرد و یا آنچه از او دریافت می‌شد نشان از احتیاطات لازم و سخت‌گیرانه مقابل این بیماری مرگبار نداشت. اما وقتی خودش مبتلا شد، برای بسیاری از مردم زنگ خطر هشدار دهنده‌ایی بود.
■ اگر در قرنطینه به سر می‌برید، از تجربیات‌تان در روزهای قرنطینه بگویید، چگونه آن را سپری می‌کند؟ تجربه قرنطینه برای شما به چه معناست در جهانی که تا قبل از شیوع ویروس کرونا، دهکده جهانی خوانده می‌شد؟
ـ: روزهای اول قرنطینه برای تمام افراد خانواده شرایط جدیدی پیش آمده بود. والدین مجبور به کار از خانه و بچه‌ها با تعطیلی ناگهانی مدرسه روبه‌رو شده بودند. برای هر دو سو شکل‌گیری ارتباط تمام وقت در خانه کار آسانی نبود.
همچنین کار تمام وقت از خانه، و تبدیل محل زندگی به دفتر محل کار یک تجربه کاملا جدید بود. به طور معمول من عادت دارم در ساعت‌هایی که مشغول تهیه کارهای حقوقی هستم صداهای محیط را تا حد امکان کمتر کنم. حالا با حضور تمام وقت در خانه، صداهای مختلف موجب از دست رفتن تمرکزم می‌شد.
خوشبختانه من در طول زندگی یاد گرفتم، برای شرایط جدید، دنبال راه حل مناسب بگردم. به طور مثال ما در خانه سعی کردیم که ساعت تماشای تلویزیون را فقط به عصرها موکول کنیم. ساعتی که تمام افراد خانواده بتوانند در کنار هم باشند و تماشای آن مزاحمتی ایجاد نکند. از دیگر راه حل‌ها، خرید یک پاراوان چوبی بوده است که مانند یک دیوار سبک ایجاد فضای دفتر کار می‌کند و برای ارتباط تصویری از طریق کامپیوتر نیز فضای مطلوبی دارد.
یکی از دغدغه‌های ما در طول دوران قرنطینه، تهیه مواد غذایی است. در ابتدا شیوع بیماری کرونا مواد بهداشتی در فروشگاه‌ها کمیاب شد و پس از آن این کمبود به قفسه‌های مواد غذایی ضروری مانند تخم مرغ، نان و سبزیجات و میوه‌جات نیز رسید؛ به همین جهت وقت زیادی از روز صرف یافتن مواد غذایی، شستشوی مناسب اجناس خریداری شده و پخت و پز می‌شود.
■ اگر خانواده شما در ایران زندگی می‌کنند، چه نگرانی‌هایی درباره آنها برای شما وجود دارد و چگونه با آن مقابله می‌کنید؟
ـ: تحمل این دوری و نگرانی بسیار سخت است!
اینکه عزیزترین‌هایت دور از تو هستند و آنها نیز در معرض خطر یک بیماری خطرناک قرار دارند استرس زیادی به همراه دارد. به خصوص اینکه نگرانی‌های اکثر هم نسل‌های من، والدین میانسال ما است. آنها که به طور طبیعی در سنینی هستند که نیاز به کمک و همراهی دارند حالا باید به تنهایی این بار را به دور بشکند و از همه بدتر اگر مشکلی پیش بیاید هیچ‌کس نمی‌تواند کمک شایان انجام بدهد.
■ همبستگی جامعه برای مقابله با این بحران را چگونه می‌بینید؟ پیشنهاد شما برای همدلی همگانی در زمان بحران شیوع ویروس کرونا چیست؟
ـ: همبستگی همیشه نقطه عطف انسان است. همان که گفت انسان حیوان اجتماعی است. انسان‌ها به بودن با هم نیاز دارند. ما به همین منظور از همان ابتدای شروع قرنطینه سعی در برقراری تماس‌های ویدیویی با دوستان و خانواده داشتیم. دقیقا مانند مهمانی رفتن ساعت خاصی، آماده می‌شوم و با کمی آرایش و استفاده از عطر تلاش می‌کنم تا فضای متفاوتی را برای خودم و دیگران ایجاد کنم. به تازگی مهمانی شام را تدارک دیدیم تا چندین نفر از نقاط مختلف با هم غذا بخوریم و گپ و گفتی داشته باشیم.
به نظر من این روزها باید تا می‌توانیم حتی با کلامی کوچک به هم‌دیگر محبت کنیم؛ شاید وقت آن رسیده تا خیلی از قالب‌های اجتماعی عوض بشود، از نو با هم معاشرت کنیم و کمتر به دنبال رعایت آداب ظاهری بگردیم. در همین چند روز، دوستانی با گفتن چندین جمله مثبت تاثیر زیادی در حال درونی من گذاشتند.
من به صورت بسیار جدی معتقد هستم روابط انسانی از وراء شبکه‌های اجتماعی ما را از هم دور کرده است. با زدن لایک و نزدن آن، فالو کردن یا نکردن حساب‌های شخصی را تسویه می‌کنند. شاید این فرصتی شود تا آدم‌ها به یاد بیاورند که محتاج محبت واقعی و توجه از یک‌دیگر هستند، بیایید با هم مهربان باشیم.
در همین زمینه:
- روزهای کرونایی: نگرانی اصلی اسپانیا، اوضاع اقتصادی بعد از بحران
- روزهای کرونایی: تجربه قرنطینه و بازگشت به زندگی عادی در شرق چین
- روزهای کرونایی: خودمدیریتی و همبستگی در سردشت ترومازده
- روزهای کرونایی: ایرانی‌ها به فروشگاه‌ها یورش نبردند
- روزهای کرونایی: خانه‌ماندن در جهان دیجیتال دشوار نیست
- روزهای کرونایی: در سوئد مهاجران موضوع را جدی‌تر گرفته اند
- روزهای کرونایی: همبستگی به‌رغمِ کرونا در آلمان
- روزهای کرونایی: مردم ایتالیا به امید جشنی ملی روزها را سپری می‌کنند
- روزهای کرونایی: کاش پول نفت سر سفره بود تا بیشتر در خانه بمانم
- روزهای کرونایی: در هلند هنوز نمی‌دانیم چه در انتظار ماست
- روزهای کرونایی: ایتالیایی‌ها عادت‌های زندگی را تغییر داده‌اند