انتخابات آمریکا و موضوع ایران

ایرج ادیب‌زاده – رقابت انتخاباتی در آمریکا وارد مراحل حساس‌تری شده است. دو رقیب بیش از هر زمان به دنبال جلب افکار رأی‌دهندگان هستند. نظرخواهی‌ها نشان می‌دهند که میت رامنی نامزد جمهوری‌خواهان از محبوبیت بیشتری برخوردار شده و دومین مناظره‌ وی با اوباما در هفته آینده می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد. بخشی از تبلیغات دو نامزد در زمینه سیاست خارجی به مسئله‌ ایران اختصاص دارد. رامنی می‌گوید ایران در پیامد سیاست‌های خارجی اوباما، خطرناک‌تر و احتمال رویارویی در خاورمیانه بیشتر شده است. اوباما که به تأثیر تحریم‌های اقتصادی و سیاسی روی ایران اعتقاد دارد، فرمان اجرای تحریم‌های گسترده‌تر کنگره‌ آمریکا را امضاء کرد.

در بسیاری رسانه‌های ایرانی پرسیده می‌شود که کدام انتخاب برای جمهوری اسلامی مفیدتر است: اوباما یا رامنی؟ یک وب‌سایت نزدیک به میرحسین موسوی “جرس” می‌نویسد برخی کادرهای پیشین وزارت خارجه از رهبر جمهوری اسلامی خواسته اند به پیروزی اوباما در انتخابات آمریکا کمک کند. یک سایت وابسته به وزارت خارجه «سیاست روز» هم نوشته است ایران می‌تواند در عرصه‌ انتخابات آمریکا تأثیرگذار باشد.

● گفت‌وگو با منصور فرهنگ

در تماس با  منصور فرهنگ، استاد دانشگاه و کارشناس سیاسی در نیویورک، می‌پرسم:

آیا جمهوری اسلامی با شرایطی که اینک دارد می‌تواند روی انتخابات پیش‌روی آمریکا تأثیری بگذارد؟

منصور فرهنگ: رژیم جمهوری اسلامی این توانایی را داشت که روی سیاست خارجی آقای اوباما تأثیر بسیار مثبتی بگذارد و این تأثیر می‌توانست در تجدید انتخاب اوباما نقش مؤثری ایفاء کند ولی الان دیر شده است. یعنی در یک ماه آینده تحت هیچ عنوانی ایران این توانایی را ندارد که بخواهد وارد گفت‌ و شنود با آمریکا شود. دولت اوباما آن اعتماد را به ایران ندارد که در حال حاضر بخواهد ریسکی بکند.

کارشناسانی که شما به گفته‌های آنان اشاره کردید، اگر در ایران زندگی می‌کنند و با رژیم ارتباط دارند، می‌بایست این موضوع را سه سال قبل مطرح کرده باشند. یعنی آن زمانی که اوباما به ایران نامه نوشت و از رژیم ایران خواست بیاید مذاکره کند و همه مسائل فیمابین را روی میز مذاکره بگذارد. ولی  رژیم ایران به دلیل این‌که ادامه حیات بدون دشمن و بدون تقابل برایش بسیار مشکل است، دعوت اوباما را رد کرد و در حال حاضر هم بسیار بعید است که اگر ایران اقدامی کند، پاسخ مثبتی از جانب اوباما دریافت کند.

شما در حال حاضر که یک ماه به انتخابات مانده، وضعیت دو نامزد را چه طور ارزیابی می‌کنید؟

این انتخابات بسیار نزدیک است. در انتخابات کنونی آمریکا و شاید حتی در انتخابات چهارسال قبل در واقع چهار پنج ایالت آمریکا نقش تعیین‌کننده داشتند و دارند. مثل ایالت‌های فلوریدا، اوهایو، ویسکانسین یا ویرجینیا. نتیجه انتخابات در آنجا براساس سنجش افکاری که شده بسیار به‌هم نزدیک است. یعنی در حال حاضر می‌توانم بگوییم پنجاه پنجاه است. اوباما وضع بهتری داشت، ولی ضعفی که از خود در مناظره‌ با آقای رامنی نشان داد به ضررش تمام شد. البته روشن نیست که آیا این تاکتیک بود یا واقعا اوباما نمی‌توانست آنطور که باید و شاید به حملات و انتقادات رامنی پاسخ دهد.

منصور فرهنگ:

اوباما به ایران نامه نوشت و از رژیم ایران خواست بیاید همه مسائل فیمابین را روی میز مذاکره بگذارد. ولی  رژیم ایران به دلیل این‌که ادامه حیات بدون دشمن و بدون تقابل برایش بسیار مشکل است، دعوت اوباما را رد کرد و در حال حاضر هم بسیار بعید است که اگر اقدامی کند، پاسخ مثبتی از جانب اوباما دریافت کند.

در ایالاتی که گفتم،  اوباما بر مبنای سنجش افکار در مجموع ۳ یا ۴ درصد و حتی در ایالت اوهایو که نقش بسیار بسیار مهمی دارد ۹ درصد جلوتر از رامنی بود. ولی این دو در حال حاضر بسیار بسیار به‌هم نزدیک شده‌اند و این به دو مناظره‌ آینده بستگی دارد که دو رقیب چه تأثیری در یک‌ماه آینده روی آن رأی‌دهندگانی بگذارند که هنوز تصمیم خودشان را نگرفته‌اند. در این مورد هیچ یک از طرفین خصوصاً رئیس جمهور دست به هیچ کاری نمی‌زند که ریسکی برای موقعیت او در انتخابات داشته باشد، ازجمله دادن پاسخ مثبت به دعوت ایران برای مذاکره.

روزنامه‌ “پولیتیکو” می‌نویسد که تظاهرات هفته پیش تهران پس از سقوط ارزش پول ملی و بالارفتن سرسام‌آور قیمت دلار، ناشی از تأثیرگذاری اقدام اوباما در تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی بوده است. آیا به نظر شما گسترده‌ترشدن تحریم‌ها می‌تواند اوضاع بحران‌زده‌ اقتصادی ایران را بدتر از این کند؟

من راجع به اقتصاد ایران آن دانش را ندارم که بخواهم اظهارنظر قابل توجهی بکنم.  ولی بر مبنای گزارشاتی که در روزنامه‌‌ها می‌خوانیم، بر مبنای تحلیل‌هایی که از داخل ایران می‌آید و حتی بر مبنای صحبتی که خود آقای خامنه‌ای روز چهارشنبه 20 مهر در مشهد کرده و می‌گوید این تحریم‌ها «وحشیانه» است، متوجه وخامت اوضاع می شویم.  

آقای خامنه‌ای برخلاف تمام ادعاهایی که احمدی‌نژاد داشته، موضع خیلی روشنی گرفته است راجع به این که این تحریم‌ها بسیار مؤثر بوده‌اند. تردیدی نیست این تحریم‌ها هم از نظر ارزش پولی ایران و هم از نظر توانایی بانکی ایران، خیلی مهم‌تر از برخی تحریم‌های دیگر‌ هستند که قیمت‌ها را بالا برده است.

امروز فروش نفت ایران حدود ۷۰۰ هزار بشکه کمتر از گذشته شده است.  تازه دریافت پول آن نفتی هم که می‌فروشند، بر مبنای گزارشات کاملاً موثق مطبوعات بین‌المللی، بسیار مشکل شده است.  وضعی ایجاد کرده‌اند که کشورهایی چون چین، کره جنوبی، ژاپن، ترکیه عملاً دارند وارد معاملات پایاپای با ایران می‌شوند و عجیب به نفع آن‌هاست که این وضع ادامه پیدا کند.

رفع مشکلات اقتصادی ایران بستگی به مذاکرات دوجانبه و فراگیر بین ایران و آمریکا دارد و در حال حاضر ماهیت رژیم ایران این امکان را نمی‌دهد که برخلاف ادعاها و مواضعی که طی ۳۳ سال گذشته داشته، بتواند راهی برای حل و فصل مسائل ایران باز کند. حتی آقای رفسنجانی که به اصطلاح از منتقدان دولت و سیاست‌های احمدی‌نژاد و حتی به طور تلویحی منتقد خامنه‌ای بوده، در مصاحبه اخیرش پیش شرط‌هایی می‌گذارد که واقعاً حکایت از یک جهل کامل از وضع تحریم‌ها و نقش کنگره‌ آمریکا در ایجاد این تحریم‌ها دارد.

او می‌گوید آمریکا باید پول‌های ایران را پس دهد و مواضع خودش را عوض کند، حسن نیت‌اش را نشان دهد تا ما بتوانیم وارد مذاکره شویم! یعنی رژیم ایران هیچ موضعی نمی‌گیرد که با واقعیت جهان و با واقعیت این تقابلی که بین ایران و آمریکا وجود دارد، وفق داده شود. این مردم ایرانند که از این تحریم‌ها رنج می‌برند. تردیدی نیست که آن بخش از جامعه ایران که ثروت هنگفتی از قبل این رژیم اندوخته‌اند،  آن‌ها به زندگی خودشان ادامه می‌دهند. تکاثر ثروت در ایران بیش از هر زمان دیگری در تاریخ مدرن ایران صورت گرفته اما این توده‌های مردم به‌طور اعم و کارمندان و حقوق بگیران و بخش میانی جامعه به‌طور اخص هستند که هزینه سنگین این تحریم‌ها را می‌پردازند.

نتانیاهو پیشنهاد برگزاری انتخاباتی زودهنگام در اسراییل را در هشت ماه پیش از موعد داده است. فکر می‌کنید دولت دست‌ راستی نتانیاهو چه انتظاری از این انتخابات دارد؟

مسئله‌‌ ایران، چهره‌ ایران و تهدیداتی که ایران علیه اسراییل کرده، فقط محدود به تبلیغات است و ایران هیچ اقدامی علیه اسراییل واقعاً نکرده است. ولی باید در نظر بگیریم که مردم اسراییل نسبت به تاریخ خودشان بینشی دارند، ۲ هزار سال مورد اجحاف قرار گرفته‌اند و هولوکاست را تجربه کرده‌اند. وقتی کسی موجودیت آن‌ها را حتی به صورت تبلیغاتی تهدید می‌کند، روی ذهنیت و روی رفتار آن‌ها تأثیر بسیار زیادی دارد.

نتانیاهو امروز به این نتیجه رسیده که مسئله‌‌ ایران و تقابل با ایران می‌تواند افکارعمومی در اسراییل را به نفع موضع تندی که او گرفته هدایت کند. بنابراین انتخابات می‌تواند به نفع او باشد، این همان چیزی است که امروز آقای رامنی فکر می‌کند. همچنین به دلیل منفی بودن چهره‌ ایران، ذهنیتی از ایران در دنیای غرب وجود دارد که این‌ها از عقلانیت و خردورزی دور هستند. رامنی هم می‌خواهد با حمله به ایران بگوید که اوباما به اندازه کافی علیه ایران فعال نبوده است. نتانیاهو هم می‌خواهد همین کار را کند که البته تا انجام انتخابات اسراییل، دیگر احمدی‌نژاد سرکار نیست. ولی بدون احمدی‌نژاد هم  تهدید نابودی اسراییل از طرف امامان نمازجمعه و خود خامنه‌ای مرتب تکرار خواهد شد.  نتانیاهو هم می‌خواهد از این وضع برای پیروزی در برابر رقبای انتخاباتی خود استفاده کند.