محاکمه استیضاح ترامپ در راه است و از امروز سه شنبه ۲۱ ژانویه / ۱ بهمن در سنای ایالات متحده شروع می‌شود. این سومین بار در تاریخ آمریکاست که محاکمه استیضاح یک رئیس جمهوری در سنا برگزار می‌شود. اندرو جکسون در سال ۱۸۶۹ و بیل کلینتون در سال ۱۹۹۹دو مورد پیشین استیضاح بودند.
مجلس نمایندگان آمریکا که در آن دموکرات‌ها اکثریت دارند، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده را به ارتکاب «بزه‌ها و جرائم بزرگ» (high crimes and misdemeanors) متهم کرده اند. حال محاکمه استیضاح ترامپ در سنا که جمهوری‌خواهان در آن اکثریت دارند، برگزار می‌شود. سناتورها شواهد موجود را بررسی می‌کنند و اگر رئیس‌جمهوری گناهکار شناخته شود، از ریاست جمهوری برکنار خواهد شد. با این وجود، تحلیلگران بر این باورند که جمهوری‌خواهان سنا ترامپ را تبرئه خواهند کرد.
«بزه‌ها و جرائم بزرگ» چیست؟
بزه‌ها و جرائم بزرگ یک عبارت فنی و حقوقی است. این عبارت در بخش چهارم اصل دوم قانون اساسی آمریکا آمده که به استیضاح اختصاص دارد:
«رئیس‌جمهوری، معاون رئیس‌جمهوری وتمام کارمندان غیرنظامی در ایالات متحده آمریکا، در صورت استیضاح و محکوم شدن به خیانت، ارتشا و بزه‌ها و جرائم بزرگ باید از کار برکنار شوند.»
جرم در سطح بالا یا بزرگ را فقط کسی می‌تواند مرتکب شود که در موقعیتی منحصر به‌فرد قرار دارد.
اتهام های وارده
دونالد ترامپ متهم شده که از یک دولت خارجی خواسته است تا به نفع کمپین مبارزاتی انتخاب مجدد او وارد میدان شوند.
استیضاح ترامپ با شکایت یک افشاگر در رابطه با تقاضای رئیس‌جمهوری ایالات متحده از ولودیمیر زلنسکی، همتای اوکراینی‌اش در تماس تلفنی ۲۵ ژوئیه بین این دو آغاز شد.
ترامپ در این تماس تلفنی از زلنسکی خواسته بود که علیه جو بایدن، معاون اول سابق و یکی از رقیبان دموکرات‌اش در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰، و فرزند او هانتر بایدن تحقیقات ضدفساد آغاز کند.
دموکرات‌ها همچنین ترامپ را به‌واسطه این‌که حاضر نشده مدارک درخواستی را به کنگره ارئه کند، و نیز به اعضای دولتش دستور داده که در جلسات شهادت حاضر نشوند، به ایجاد مانع بر سر راه تحقیقات کنگره متهم کرده‌اند.
به همین دلیل دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان ایالات متحده سه‌شنبه ۱۰ دسامبر / ۱۹ آذر موارد اتهامی رسمی علیه دونالد ترامپ را اعلام کردند و رئیس‌جمهوری آمریکا را به «سوءاستفاده از قدرت» و «مانع‌تراشی بر سر راه تحقیقات کنگره» متهم کردند.
در نامه رسمی شش مدیر جلسه محاکمه استیضاح که نمایندگان ارشد دموکرات از مجلس نمایندگان هستند، برکناری ترامپ برای حفاظت از امنیت ملی و نظام حکمرانی ایالات متحده ضروری دانسته شده است.
استیضاح تنها مشکل قانونی نیست که ترامپ با آن مواجه خواهد شد، سئوالات زیادی در مورد مسائل مالی او نیز به میان خواهد آمد.
شواهد
متن مکالمه تلفنی ۲۵ ژوئیه که در آن ترامپ، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری جدید اوکراین را برای همکاری با ویلیام بار، وزیر دادگستری ایالات متحده و رودی جولیانی، وکیل شخصی خود برای آغاز تحقیقات درباره جو بایدن تحت فشار قرار داد، محور و سند اصلی این استیضاح است.
لازمه گناهکار شناخته‌شدن ترامپ این است که سنای تحت کنترل جمهوری‌خواهان به این نتیجه برسد که ترامپ «شانس موفقیت یک رقیب سیاسی» را به خطر انداخته و «منافع شخصی و سیاسی خود را بالاتر از منافع ملی» قرار داده است. احتمال رسیدن به چنین نقطه ای چقدر است؟ بسیار اندک.
رئیس‌جمهوری از حزب جمهوری‌خواه به احتمال بسیار زیاد در سنای تحت کنترل جمهوری‌خواهان تبرئه خواهد شد.
استیضاح در آمریکا مقوله‌ای است بسیار پیچیده و مدت‌ها در جریان خواهد بود.
این بار کاخ سفید در پاسخ رسمی به اتهام‌های مطرح‌شده از سوی شش مدیر جلسه محاکمه استیضاح که نمایندگان ارشد دموکرات از مجلس نمایندگان هستند، خواستار تبرئه فوری ترامپ شده است.
موضع کاخ سفید چیست؟
ترامپ بارها گفته که هیچ عمل غیر قانونی انجام نداده، فرآیند تحقیقات استیضاح را یک «بگیروببند» سیاسی خوانده و افشاگر مکالمه‌اش با زلنسکی را به «جاسوسی» و «خیانت» متهم کرده است.
در پاسخ به احضاریه استیضاح سنا، وکلای کاخ سفید استدلال کرده‌اند : «مواد قانونی مورد استناد استیضاح از نظر قانون اساسی غیرمعتبر است» و «در آن هیچ مورد اتهامی جرم یا تخلفی از قانون» نیامده است.
به عبارتی تیم حقوقی ترامپ معتقدند مواردی که مجلس نمایندگان برای استیضاح به آنها استناد کرده هیچ‌یک جرم محسوب نمی‌شوند.
آنها معتقد هستند که درخواست پرزیدنت از زلینسکی برایتحقیق در مورد بایدن در محدوده اختیارات قانونی رئیس‌جمهوری برای مبارزه با فساد بوده است.
جلسه استیضاح کی شروع می‌شود؟
سه شنبه ۲۱ ژانویه، ساعت یک بعداز ظهر به وقت شرق آمریکا، محاکمه استیضاح ترامپ آغاز خواهد شد. پس از آن جلسه شش روز در هفته، از دوشنبه تا شنبه این استیضاح در جریان خواهد بود.
بر اساس برنامه ای که دفتر میچ مکانل، رهبر اکثریت سنا اعلام کرده است این جلسات ساعت یک بعد از ظهر آغاز و تا ساعت پنج یا شش عصر (همگی به وقت شرق آمریکا) ادامه خواهد یافت.
رهبر جمهوری‌خواهان سنا که قبل جلسه گفته بود با تیم ترامپ در روند استیضاح هماهنگی خواهد کرد، می‌خواهد به هر یک از طرفین ــ شش مدیر دموکرات جلسه و تیم وکیلان ترامپ ــ ۲۴ ساعت در دو روز برای ارائه استدلال‌های خود وقت دهد.
سپس سناتورها ۱۶ ساعت برای طرح پرسش وقت خواهند داشت. پس از آن رأی‌گیری برای پذیرش شاهدان و مدارک بیشتر انجام خواهد شد. دموکرات‌ها برای معرفی شاهد جدید به ۵۱ رأی احتیاج دارند.
چقدر طول خواهد کشید؟
اصلا مدت زمان استیضاح در سنا مشخص نیست. جمهوری‌خواهان ترجیح می‌دهند که این محاکمه به سرعت برگزار شود.
مورد پیشین که مربوط به محاکمه بیل کلینتون بود شش هفته طول کشید (از هفتم ژانویه ۱۹۹۹ تا ۱۲ فوریه ۱۹۹۹).
رئیس جمهور از چه حقوقی در این محاکمه برخوردار است؟
قوانین این محاکمه توسط خود سناتورها تعیین می‌شود. سناتورها در این محاکمه، به نوعی نه تنها اعضای هیات منصفه هستند، بلکه خود دادگاه هم هستند. در حقیقت حقوقی که رئیس جمهور در این دادگاه دارد را سنا مشخص می‌کند. البته سناتورها (احتمالا) در نظر دارند که اگر در جریان این روند منصفانه برخورد نکنند، مردم آمریکا و بلکه تاریخ آن را قضاوت خواهند کرد.
آیا محاکمه با حضور شاهدان برگزار می‌شود؟
اغلب جمهوری‌خواهان گفته‌اند که تصمیم به فراخواندن شاهدان ندارند. سناتورهای جمهوری‌خواهی همچون سوزان کالینز (ایالت مین)، لیزا مورکوفسکی (ایالت آلاسکا) و میت رامنی (ایالت یوتا) از جمله امیدهای دموکرات‌ها برای رأی مثبت به حضور شاهدان هستند اما آنها نیز تاکنون نگفته اند که ضرورتاً چنین تصمیمی خواهند گرفت.
از آنجا که رأی ۵۱سناتور به حضور شاهدان ضروری است و ۴۷سناتور دموکرات در موافقت با آن هم‌نظر و متحدند، تنها به چهار سناتور جمهوری‌خواه نیاز است تا استیضاح با حضور شاهد برگزار شود.
شاهدان مورد علاقه دموکرات‌ها عبارتند از: جان بولتون، مشاور عالی پیشین امنیت ملی کاخ سفید؛ میک مولوینی، رئیس موقت ستاد کارکنان کاخ سفید؛ رودی جولیانی، وکیل ترامپ و لو پارناس، دستیار رودی جولیانی که در روزهای اخیر دست به افشاگری‌های تازه‌ای زده است.
برخی جمهوری‌خواهان هم گفته اند که هانتر بایدن باید به عنوان شاهد فراخوانده شود.
آیا تمام محاکمه علنی خواهد بود؟
بخشی از جلسات ممکن است به صورت غیر علنی و پشت درهای بسته برگزار شود. این که چه جلسه‌ای غیر علنی است و مدت زمان آن، مشخص نیست.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که جمهوری‌خواهان در حال آماده‌شدن برای مواجهه با احتمال جضور شاهدان هستند و می‌خواهند شهادت کسی چون جان بولتون ــ اگر اتفاق بیفتد ــ پشت درهای بسته رخ دهد.
بر اساس قوانین مشخص شده، در جریان محاکمه صحبت کردن، استفاده از تلفن یا هر وسیله الکترونیکی، خواندن و راه رفتن و ایستادن در صحن (مگر در موقع رای‌گیری) مجاز نیست.
نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟
بر اساس آخرین نظرسنجی شبکه خبری «سی ان ان» (نزدیک به دموکرات‌ها)، کمی بیش از حدود نیمی از آمریکایی‌ها (۵۱ درصد) معتقدند ترامپ باید توسط سنا محکوم و از کار برکنار شود.
اما بر اساس نظرسنجی‌ای که «فاکس‌نیوز» (نزدیک به ترامپ) در ماه دسامبر منتشر کرد، ۵۱ درصد مخالف برکناری ترامپ هستند.
«سناریوی کابوس»
اگر ترامپ از رای سنا تبعیت نکند، گام بعدی چه خواهد بود؟ قانون اساسی آمریکا بر این که تمام نهادها و افراد انتخابی اهل وجدان و انصاف هستند، حساب کرده است.
بنیانگذاران آمریکا پیش‌بینی این وضعیت را نکرده‌اند که اگر سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه نتوانند بر سر یک مساله عمده قانون اساسی به توافق برسند، چه باید کرد.