حذف و یا جایگزینی زبان انگلیسی از نظام آموزشی ایران پس از سخنرانی علی خامنه‌ای، در دیدار معلمان به مناسبت روز معلم در اردیبهشت ماه سال ۹۵ به دغدغه جریانی تندرو در سطح تصمیم‌گیران نظام اسلامی تبدیل شده است. شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی زبان انگلیسی را استعماری می‌دانند و آموزش همگانی‌اش را نمی‌پسندند. دیگران آموزش این زبان را برای دانش و توسعه و فرهنگ ضروری می‌دانند. در این میان، بسیاری نیز به ناکارآمدی و به‌روزنبودن شیوه فعلی آموزش انگلیسی در مدرسه‌های ایران منتقدند. در این یادداشت هلند به عنوان کشوری مطرح خواهد شد که نگاه به آموزش زبان انگلیسی در آن و شیوه این آموزش همگانی تفاوت زیادی با ایران دارد و در عین حال، دیگر زبان‌های مهم جهان نیز برای یادگیری پیش روی دانش‌آموزانش قرار می‌گیرد.

رهبر جمهوری اسلامی سه سال پیش در سخنرانی روز معلم به تندی از «اصرار بر ترویج زبان انگلیسی» انتقاد کرد و گفت که انگلیسی به «زبان خارجی انحصاری مدارس» بدل شده است. هرچند علی خامنه‌ای در سخنرانی ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۵ توضیح داد که «نمی‌گویم که فردا برویم زبان انگلیسی را در مدارس تعطیل کنیم»، ۵۷ نماینده مجلس شورای اسلامی به ارائه طرح یک فوریتی تحت عنوان «رفع انحصار از زبان انگلیسی در نظام آموزشی کشور» دست زدند.

علی خامنه‌ای در سخنرانی خود گفته بود که «اصرار بر ترویج زبان انگلیسی در کشور ما یک کار ناسالم است. بله، زبان خارجی را باید بلد بود امّا زبان خارجی که فقط انگلیسی نیست، زبان‌های دیگر مثل اسپانیولی، فرانسه، آلمانی و کشورهای شرقی هم زبان علم‌اند.»

این بحث کماکان ادامه دارد. حجت‌الاسلام سید سعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ۲۲ آبان ۱۳۹۸در رابطه با طرح موضوع حذف زبان انگلیسی گفت: «برخی افراد نسبت به این موضوع ورود غیرمسئولانه دارند. رهبری موضوع انحصار زبان انگلیسی را مطرح کرده‌اند که موضوع بسیار مهمی است. اینکه ما زبان دوم کشور را به انگلیسی منحصر کنیم اصلاً کار درستی نیست.»

اما رویکرد آموزش زبان انگلیسی در کشورهای دیگر چگونه است؟

برای نمونه هلند در سال ۲۰۱۹ میلادی میان ۱۰۰ کشور، رتبه نخست شاخص مهارت زبان انگلیسی در میان کشورهای غیر انگلیسی زبان را به دست آورد. در میان شهرهای هلند نیز به ترتیب روتردام، آمستردام، لاهه، آیندهوفن، نیمیخن، بردا و آرنهم بیشترین مهارت و تسلط بر زبان انگلیسی را دارند.


زبان رسمی مردم هلند (نِدِرلَند) زبان هلندی از شاخه ژرمنی خانواده زبان‌های هندواروپایی است. در هلند بسیار رایج است که مردم از هر قشر و طبقه بتوانند انگلیسی صحبت کنند و یا حداقل پایه زبان انگلیسی را بلد باشند. به این معنی که از عهده یک صحبت ساده بر آیند و بتوانند مثلا در خارج از کشور مسیر خود را به زبان انگلیسی سئوال کنند.

یادگیری زبان انگلیسی در هلند اجباری است و  در همه مدارس انجام می‌شود.

در سطح جامعه عده‌ای می‌گویند که چرا همسایه‌های هلند (بلژیک، آلمان، فرانسه) در مورد یادگیری انگلیسی سخت‌گیری نمی‌کنند و این برای نظام آموزشی ما عادلانه نیست؛ با این وجود اکثریت جامعه از اینکه زبان انگلیسی را خیلی بهتر از کشورهای همسایه صحبت می‌کنند به خود می‌بالد و احساس غرور می‌کند.

قانون

مدارس در هلند مجبور هستند که از مقطع دبیرستان زبان انگلیسی درس بدهند. در قانون درج شده که دانش‌آموزان باید بتوانند انگلیسی را بفهمند، صحبت کنند و باید بتوانند نوشتن به انگلیسی را انجام دهند.

اگر دانش‌آموزی نتواند خوب این نکات را انجام دهد، اجازه امتحان دادن و گرفتن دیپلم را ندارد.

 برای دولت این خیلی مهم است که دانش‌آموران بتوانند به انگلیسی صحبت کنند و با همه دنیا ارتباط بر قرار کنند. با این استدلال که در هر جای دنیا بخواهی کار کنی باید به زبان انگلیسی مسلط باشی؛ چه در تئوری و چه در کار عملی. تصمیم‌گیران در هلند معتقدند تسلط به زبان انگلیسی موجب رشد کشورشان در دنیا خواهد شد.

تدریس در دبستان و بعد از آن

 در دبستان‌ها اجباری برای یادگیری زبان انگلیسی نیست، اما انگلیسی تدریس  می‌شود تا بچه‌ها پایه این زبان را یاد بگیرند.

در گروه ۷ و ۸ (تقریبا معادل چهارم و پنجم ابتدایی) انگلیسی به صورت تکلیف در خانه داده می‌شود و در آخر سال از دانش‌آموزان امتحان گرفته خواهد شد.

همانطور که پیشتر گفته شد در دبیرستان آموزش انگلیسی اجباری است. هر دانش‌آموز در هفته ۴ ساعت درس انگلیسی دارد. در ساعت درسی به شما دستور زبان، گوش دادن و نوشتن را یاد می‌دهند و هر سر فصل درسی تشکیل شده از ۹۰ کلمه و ۳۰ جمله (تقریبا در هر ماه یک سر فصل). در این مقطع معمولا برای دانش‌آموزان انگلیسی درس مشکلی نیست ولی به دلیل اینکه بیشتر مطالب تکراری است و خیلی از سرفصل‌ها در آینده قابل استفاده نیست، درس کسل کننده‌ای به حساب می‌آید.

دانش‌آموزان باید یک بار در سال لیستی تهیه کنند و در آن همه دستور زبان‌هایی که در طول سال یاد گرفته‌اند را در این لیست ارائه کنند. در آخر سال دانش‌آموزان یک امتحان بسیار سخت از خواندن به زبان انگلیسی باید انجام دهند. در زمان گرفتن دیپلم و پس از آن ادامه تحصیل دانشگاهی برای بعضی رشته‌ها (مثل پزشکی) زبان انگلیسی بسیار مهم است.

به نظر می‌رسد این سیستم آموزشی در هلند کار کرده و باعث شده است که این کشور رتبه نخست شاخص مهارت زبان انگلیسی در میان کشورهای غیر انگلیسی زبان را به دست آورد.

البته در بسیاری از مدارس هلند در کنار زبان انگلیسی زبان‌های دیگری نیز مانند آلمانی، چینی (ماندارین)، اسپانیایی، فرانسه، … به تناوب به دانش‌آموزان ارائه می‌شود و بسیاری از دانش‌آموزان هلندی در کنار سخن گفتن به زبان انگلیسی، از دانش زبان دیگری پس از فارغ التحصیلی از دبیرستان برخوردارند.

بنابراین حتی برای شکستن انحصار زبان انگلیسی، آن طور که مقام‌های حاکم بر ایران می‌خواهند، نیازی به غفلت از زبان انگلیسی نیست. هلند نشان داده که می‌توان با یک شیوه آموزشی درست، هم زبان انگلیسی را به طور همگانی برای ارتباط با جهان آموخت و هم زبان‌های دیگر را در اختیار دانش‌آموزان قرار داد. حتی زبانی دشوار همچون زبان چینی (ماندارین).

در همین زمینه:

https://www.radiozamaneh.com/472632