معاون سازمان میراث فرهنگی می‌گوید بر اساس برآوردهای تخمینی این سازمان، یک میلیون و ۲۰۰ هزار اثر تاریخی در کشور وجود دارد. او می‌گوید تلاش‌ها برای دریافت اطلاعات درباره اشیاء تاریخی ایران در مخازن موزه‌های دنیا به عمل آمده ولی تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.
محمدحسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران دوشنبه ۲۷ خرداد درباره شمار آثار تاریخی در کشور گفت: «با توجه به استقرارهای تاریخی که در کشور وجود دارد؛ چه آن‌هایی که مدفون هستند و چه آن‌هایی که اطلاع داریم، بر اساس حسابی که نسبت به آثار تاریخی موجود در این محوطه‌ها وجود دارد احساس و حدسمان بر آن است که بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار اثر در کشور وجود داشته باشد. نسبت به پراکندگی آثار و محوطه‌های تاریخی و الگوهایی که وجود دارد حدسمان این تعداد اثر تاریخی است که البته بر اساس برآوردها و تخمین‌های کارشناسی می‌تواند درست باشد.»
ایران تاکنون ۲۳ اثر ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو دارد و در میان ۱۰ کشور نخست این فهرست قرار دارد. این آثار شامل ۲۲ اثر میراث فرهنگی و یک اثر میراث طبیعی است.
طالبیان درباره آثار تاریخی ایران که در خارج از مرزها نگهداری می‌شوند بزرگ‌ترین مسئله را نبود مدارکی دال بر آن‌که چه آثاری از ایران خارج شده است دانست.
به‌گفته معاون میراث فرهنگی، خروج آثار تاریخی از ایران تقریباً به دوره قاجار بازمی‌گردد. در آن زمان قراردادی با باستان‌شناسان فرانسه منعقد شده بود که انحصار تمام فعالیت‌های باستان‌شناسی برای مدت ۱۰۰ سال در تمام نقاط ایران به فرانسه واگذار شده بود.
طالبیان افزود اطلاعاتی از شماری از این آثار که در نمایشگاه‌ها و گالری‌های موزه‌های معتبر جهان به نمایش گذاشته می‌شوند و در قالب کاتالوگ منتشر می‌شوند در اختیار است اما بسیاری از این آثار تاریخی در مخازن موزه‌ها نگهداری می‌شوند و هیچ اطلاعی از این آثار وجود ندارد.
او در این‌باره گفت: «تلاش‌های زیادی برای اخذ اطلاعات اشیاء ایران در مخازن موزه‌های دنیا به‌عمل آمده ولی نتیجه‌ای نداشته است.»
طالبیان می‌گوید پس از انقلاب «هیچ اثر تاریخی به صورت رسمی از ایران به منظور نگهداری در موزه‌های خارجی خارج نشد اما ممکن است قاچاق شده باشد که آماری از آن نیز در دست نیست»
برای بازگرداندن آثاری که به طور قاچاق از کشور خارج می‌شوند، ایران راهی دشوار در پیش دارد. در ابتدا باید این آثار در نقاط مختلف جهان شناسایی شوند و سپس با مدارک مستدل تعلق آنها به ایران نشان داده شود و سپس غیرقانونی بودن خروج آنها از کشور نیز در یک دادگاه صالح به اثبات برسد. همچنین زمان خروج نیز یکی از عوامل مهمی است که در استرداد این آثار می‌تواند مؤثر باشد. اما با توجه به آن که بسیاری از اشیاء عتیقه به صورت غیر آشکار معامله و در مجموعه‌های خصوصی نگهداری می‌شوند، عملاً امکان اندکی برای شناسایی و برای بازگرداندن آنها به خاستگاه اصلی وجود دارد.
معاون میراث فرهنگی نیز می‌گوید انجام کارهای حقوقی در این‌باره دشوار است و «معمولاً زوایایی پیدا می‌کند که تا زمان محقق شدن، نمی‌توانیم آن را مطرح کنیم».
غارت اشیای عتیقه و میراث فرهنگی ایران در سال‌های اخیر گسترش داشته است. در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال قبل از آن قاچاق میراث فرهنگی در ایران ۲۱۸ درصد رشد کرد.
در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی استرداد چندین شیء تاریخی را در دست دارد. طالبیان در این‌باره نیز گفت: «بزرگ‌ترین پرونده‌ای که در دست داریم بازگشت ۱۸۷۰ لوح گلی باروی تخت جمشید است که در دست انجام قرار دارد و همزمان قرار است که درخواست مجوز افک برای باقیمانده الواح توسط مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو اخذ شود.»
علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی آذرماه سال گذشته اعلام کرد که قرار است این الواح به ایران بازگردند و خزانه‌داری آمریکا نیز با آن موافقت کرده است. با این حال مونسان گفته بود برای انتقال این الواح به‌دلیل تحریم‌ها مشکل بیمه وجود دارد. به همین دلیل آمریکایی‌ها می‌خواهند این الواح گلی را در همان آمریکا تحویل دهند ولی ایران می‌خواهد این الواح را در لاهه تحویل بگیرد.
این الواح چگونگی ساخته شدن تخت جمشید را ثبت کرده‌اند، از جمله این‌که چه حقوقی پرداخت شده است و چه قوانین دیوانی و اداری در حکومت هخامنشیان وجود داشته است. این الواح در واقع بایگانی اداری بوده‌اند و به‌عنوان مثال نشان می‌دهند که سازندگان تخت‌جمشید بردگان نبودند بلکه مردان و زنانی بودند که به اندازه تخصص خود و کاری که انجام می‌دادند دستمزد می‌گرفتند.
بیشتر بخوانید: