نشست سران عرب به دلیل ماه رمضان شامگاه پنجشنبه ۳۰ مه/ ۹ خرداد با سخنان ملک سلمان، پادشاه عربستان در انتقاد از برنامه موشکی و برنامه هسته‌ای ایران آغاز شد و جمعه ۳۱ مه/ ۱۰ خرداد پیش از سحر با انتشار بیانیه‌ای در محکومیت دخالت ایران در کشورهای عربی به کار خود در مکه پایان داد. اختلاف کشورهای عربی بر جای خود باقی ماند. عراق بیانیه پایانی را امضاء نکرد.

جمعه ۳۱ مه/ ۱۰ خرداد، قبل از سحر: سران اتحادیه عرب در پایان اجلاس مکه

در بیانیه پایانی نشست اضطراری سران عرب در مکه، حادثه نفت‌کش‌ها در بندر فجیره امارات و حملات پهپادی حوثی‌های یمن به تأسیسات نفتی عربستان سعودی و همچنین «اشغال» جزایر سه‌گانه در خلیج فارس که امارات ادعای مالکیت بر آن‌ها را دارد و همچنین دخالت‌های ایران در امور داخلی کشورهای عربی از جمله سوریه و یمن محکوم شد. سران کشورهای عربی در بیانیه اجلاس اضطراری مکه رفتارهای ایران در منطقه را بی‌ثبات کننده دانستند و از جمهوری اسلامی خواستند با توجه به اصل همجواری از دخالت در امور کشورهای دیگر دست بردارد. سران کشورهای عربی اعلام کردند:

«جامعه بین‌المللی باید موضع قاطعی در قبال ایران و فعالیت بی‌ثبات‌کننده این کشور در منطقه به عمل آورد و در برابر تلاش‌های تهدیدکننده امنیت انرژی، آزادی و سلامت تأسیسات دریایی در خلیج فارس و آبراه‌های دیگر بایستد.»

طرح صلح آمریکا موسوم به «معامله قرن» و حاکمیت بر بخش شرقی بیت‌المقدس (اورشلیم) در حاشیه ماند و شناسایی بلندی‌های جولان به عنوان بخشی از خاک اسرائیل هم مطرح نشد. قرار است این موضوعات در نشست سازمان همکاری‌های اسلامی که شامگاه جمعه با حضور ۶۵ کشور مسلمان جهان آغاز می‌شود بررسی شود.

سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به بیانیه سران کشورهای عربی، با اشاره به اختلافات در میان این کشورها، عربستان را متهم به «استفاده ابزاری از مکه» کرد با این هدف که «اتهاماتی را از زبان برخی شرکت‌کنندگان در این اجلاس متوجه ایران‌ اسلامی کند.» سخنگوی وزارت خارجه ایران با انتقاد از بی‌توجهی سران کشورهای عربی به مسأله فلسطین اعلام کرد:

«ما تلاش عربستان برای بسیج آرای کشورهای همسایه و عربی را ادامه فرایند بی‌سرانجامی می‌دانیم که آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران طی می‌کنند.»

اختلافات در بین سران کشورهای عربی کاملاً مشهود بود: پادشاه مراکش اجلاس مکه را تحریم کرد و به جای امیر قطر، نخست‌وزیر این کشور در اجلاس مکه شرکت داشت. رئیس جمهوری عراق هم از پذیرش بیانیه پایایی اجلاس مکه خودداری کرد. برهم صالح در سخنانی که شامگاه گذشته در اجلاس اتحادیه عرب ایراد کرد، گفت:

«امیدواریم که امنیت ایران به خطر نیفتاد. ما ۱۴۰۰ کیلومتر مرز مشترک و روابط گسترده‌ای با ایران داریم. راستش را بخواهید، امنیت و ثبات ایران به عنوان یک کشور اسلامی می‌بایست در مرکز توجه سایر کشورهای اسلامی و عربی قرار داشته باشد.»

همزمان با برگزاری اجلاس مکه، مایک پمپئو، سفر خود به اروپا برای عقیم گذاشتن تلاش‌های اتحادیه اروپا به منظور حفظ توافق هسته‌ای با ایران از طریق کانال مالی اینستکس را آغاز کرد. وزیر خارجه آمریکا در آغاز این سفر یک بار دیگر ایران را متهم به دست داشتن در خرابکاری نفت‌کش‌ها در بندر فجیره کرد.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا بعد از ظهر پنجشنبه قبل از سفرش به کلورادو، در جمع خبرنگاران در کاخ سفید ادعا کرد:

« می‌خواهم با ایران راه بیایم. ایران در پی مذاکره است و اگر آنها بخواهند با ما گفت‌وگو کنند، من برای مذاکره حاضرم.»

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی مذاکره با آمریکا درباره «مسائل ناموسی انقلاب» [برنامه موشکی سپاه و نفوذ جمهوری اسلامی در خاورمیانه] را ممنوع کرده است.

بیشتر بخوانید:

«دخالت ایران در منطقه»: از موضوعات سه اجلاس در مکه