جنگ‌ها، بیکاری و ناداری، از چالش‌های اساسی در افغانستان هستند. پدیده‌هایی که بر زندگی همگان در این کشور، سایه افکنده‌اند. کودکان نیز به دور از آسیب‌های این پدیده‌ها نمانده‌اند، چنانکه هم‌اکنون، از ۳۰۰ هزار تا به سه میلیون کودک در افغانستان، مشغول کارهای شاق برای پیشبرد زندگی خود هستند. تمامی این کودکان به گونه‌ای از رهگذر روانی و جسمی آزار و اذیت می‌شوند. چیزی که نگرانی‌های زیادی را در میان نهادهای پشتیبان کودکان در افغانستان همراه داشته است.
آمارهایی را که کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان از چگونگی وضعیت کودکان کارگر در روی جاده‌ها به زمانه داده است، وضعیت تکان دهنده‌ای را نشان میدهند.
موسی محمودی، رییس اجرایی این کمیسیون، هشدار می‌دهد که اگر به این معضل رسیدگی نشود، آینده این کودکان خطرناک خواهد بود.
دختران کودک نیز مشمول کارگران شاق در روی جاده‌ها هستند. کودکان زیادی هم حتی از شش سالگی مشغول این گونه کارهای سنگین روی جاده‌های پایتخت و دیگر بخش‌های افغانستان هستند.
بر بنیاد گفته‌های آقای محمودی، در چنین وضعیت خطرناکی، کودکان کارگر شکار گروه‌های هراس‌افگن و مافیایی یا شکار قاچاقچیان انسان نیز می‌شوند.
سوء استفاده‌های جنسی نیز از خطرهای دیگری است که این کودکان کارگر با آن روبه‌رو هستند و چنین مواردی، نگرانی‌ها را بیشتر ساخته‌اند ….
موسی محمودی، رییس اجرایی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، می‌گوید:
«کودکان صدمات زیادی از جنگ وخشونت‌ها متقبل شده‌اند. ما تحقیقی را در رابطه با کار شاق کودکان انجام داده‌ایم و یافته‌های ما بسیار تکان دهنده هستند. بسیاری از این کودکان بیشتر از هشت ساعت در روز مصروف کارهای شاق هستند. این وضعیت، تاثیراتی بسیار منفی بر آینده آنان دارد. از این حالت ناگوار، استفاده‌های سوء از کودکان کارگر صورت می‌گیرد.»
خطرها و چالش‌ها در برابر این کودکان کم نیستند. تیره‌روزی‌های زندگی بیشتر این کودکان کارگر را هم از رفتن به مکتب بازمانده است. کودکانی که از شش تا ۱۷ ساله هستند.
سازمان جهانی حمایت از کودکان در افغانستان نیز نگران وضعیت بد آنان در کشور، است.
مریم عطایی، سخنگوی این سازمان، به زمانه می‌گوید که افغانستان یکی از ۱۰ کشور خطرناک برای کودکان است.
دیگر کشورهایی که در صدر لیست کشورهای خطرناک برای کودکان قرار گرفتهاند، از این قرارند: یمن، سودان جنوبی، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو، سوریه، عراق، مالزی، نیجریه و سومالی.
به گفته عطایی، ناداری و ناگزیری‌های خانواده‌ها، پای کودکان را به کارهای شاق روی جاده‌ها کشانیده است و بسیاری از آنها هم از خانواده‌هایی هستند که کار کودکان برایشان به یک فرهنگ مبدل شده است.
مریم عطایی، سخنگوی سازمان حمایت ازکودکان درافغانستان، می‌گوید:
«در کل وضعیت کودکانی که روی جاده‌ها کار می‌کنند، واقعا تکان‌دهنده و وخیم است. کودکانی که روی جاده‌ها کار می‌کنند آسیب‌های فراوان و گوناگون را متقبل می‌شوند، مثل آزار و اذیت جنسی و روانی، انواع خشونت‌ها و …. آنها از رفتن به مکتب هم باز می‌مانند. بسیاری از کودکانی که روی جاده‌ها کار می‌کنند، از خدمات بهداشتی نیز محروم هستند.»
کودکان کارگر، شکار گروه‌های تبهکار
کودکان در افغانستان، با خطرهای زیادی روبه‌رو هستند. در اوضاعی که حکومت نتوانسته است جلو کارهای کودکان را بگیرد، گروه‌های هراس‌افگن، مافیایی و نیز قاچاقچیان انسان از این وضعیت به سود خودشان استفاده برده‌اند. کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان و سازمان جهانی حمایت از کودکان از این وضعیت بسیار نگرانند.
موسی محمودی به زمانه می‌گوید هر چند استخدام کودکان در صفوف نیروهای مسلح افغانستان از سوی حکومت جرم پنداشته شده است، اما هنوز هم کودکان کارگر شکار خوبی برای گروه‌های تبهکار در کشور هستند:
«نظارت‌هایی که صورت گرفتهاند نشان میدهند که کودکان به گونه علنی در صفوف نیروهای دولتی استخدام نمی‌شوند. اما، طالبان و دیگر گروه‌های مخالف مسلح دولت ازکودکان به گونه علنی در جنگ‌ها، حمله‌های انتحاری، انفجاری و … استفاده کرده‌‌اند و می‌کنند. این برای ما نگران کننده است و نقض قوانین حمایت از کودکان نیز شمرده می‌شود. این کار از جرایم جنگی و بشری است.»
کودکان، قربانیان اصلی خشونت‌ها
سازمان جهانی حمایت از کودکان در افغانستان، چگونگی کارنامه‌های حکومت افغانستان را در سال‌های پسین در بهبود وضعیت زندگی کودکان در کشور، به سختی به انتقاد می‌گیرد. همزمان اما تلاش‌های حکومت وحدت ملی را برای بهبود وضعیت زندگی کودکان در دو سال پسین، امیدوار کننده می‌داند.
با این همه، این سازمان از افزایش تلفات کودکان در سال‌های اخیر در نتیجه جنگ‌ها، حمله‌های انتحاری و انفجاری، نگران است.
مریم عطایی، سخنگوی سازمان جهانی حمایت از کودکان در افغانستان:
«کودکان قربانیان اصلی جنگ‌ها و خشونت‌ها در افغانستان هستند. ما خواهان مصونیت جان کودکان در جریان جنگ‌ها از هر دو طرف دولت و مخالفان مسلح دولت هستیم تا کودکان کشته نشوند. کودکان حق زندگی و حقوق اساسی دارند. تلفات کودکان در دو سال اخیر برای ما بسیار نگران کننده بوده است. باید تلاش شود تا در جنگ‌ها دست‌کم به کودکان آسیب نرسد.»
کار در کوره‌های خشت‌پزی و ذوب آهن، کار در معادن و کشتارگاه‌ها، دست‌فروشی، جمع‌آوری زباله‌ها و وادار ساختن به گدایی، از کارهایی هستند که کودکان در افغانستان انجام میدهند.
به تازگی هم تصویرهایی از ولایت هلمند در جنوب افغانستان در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شده است که نشان میدهند در یکی از کارخانه‌های هیرویین در یک بخشِ زیر اداره طالبان، از کودکان استفاده می‌کنند.
در قانون حمایت از کودکان آمده است کودکان تا ۱۸ سالگی حق کار کردن ندارند، اما این قانون مدت‌هاست که برای تصویت در پارلمان افغانستان سرگردان است. حکومت هم، نتوانسته است برای جلوگیری از کار کودکان، راه‌کار دیگری در پیش بگیرد.
- از همین نویسنده