عایشه طلوعی – روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به قلم تیم آرانگو، خبرنگار خود در شهر نجف به موضوع تلاش‌های ایران برای جانشینی محمود هاشمی شاهرودی به جای آیت‌الله سیستانی، مرجع شیعیان عراق پرداخت.

 
این روزنامه آمریکایی آیت‌الله سیستانی را مدافع دموکراسی در عراق معرفی می‌کند و می‌نویسد که وی از اولین روزهای اشغال عراق بر انجام انتخابات پافشاری داشت و نسبت به برقراری یک حکومت مذهبی شبیه آن‌چه در ایران شاهد هستیم، هشدار داد. پرنفوذ‌ترین مرجع شیعیان عراق با آن‌که ۸۱ سال سن دارد اما همچنان همه روزه صبح‌ها از بازدیدکنندگانش در خانه خود استقبال می‌کند، خانه‌ای در چند قدمی گنبد طلایی حرم امام علی و در یک کوچه تنگ.
 
این روزنامه در ادامه با بیان این‌که ایران تلاش دارد تا کاندیدای خود را برای جایگزینی آیت‌الله سیستانی آماده کند، می‌نویسد: “شاهرودی یک روحانی تندرو است و قرار است تا نفوذ ایران را به شکل مستقیم‌تری در عراق گسترش دهد. موضوعی که این نگرانی را ایجاد می‌کند که در دراز مدت ایران قصد دارد تا «انقلاب اسلامی» خود را به عراق پیوند بزند.”
 
در ادامه این گزارش آمده است: “جانشینی برای یک مرجع تقلید فرآیندی مبهم و طولانی مدتی دارد. نتیجه این جایگزینی نه تنها در مناسبات اسلام و دموکراسی در عراق – به عنوان کشوری که اکثریت جمعیت آن را شیعیان تشکیل می‌دهند –  بلکه در همه مناطق شیعی اثرگذار خواهد بود، از هند و ایران گرفته تا لبنان و حتی فرا‌تر از آن.”
 
نویسنده با اشاره به بافت جمعیتی عراق و حضور شیعیان، سنی‌ها و کرد‌ها از یک سو و نوپا بودن دموکراسی در عراق از سوی دیگر، می‌نویسد که تلاش برای در اختیار گرفتن همه قدرت می‌تواند کشور را با خطر بازگشت به استبداد مواجه سازد.
 
 حسین محمد العلوم سفیر عراق در کویت که خود از یک خانواده صاحب نام روحانی است می‌گوید: “خداوند آقای سیستانی را حفظ کند. من فکر نمی‌کنم عراق در حال حاضر نیازی به این مباحث داشته باشد.”
 
نیویورک تایمز که محمود هاشمی شاهرودی را گزینه ایران برای جایگزینی آیت‌الله سیستانی عنوان می‌کند، می‌نویسد: “آیت‌الله محمود هاشمی شاهرودی ۶۱ سال سن دارد. او که متولد عراق است به مدت ده سال ریاست قوه قضائیه ایران را بر عهده داشت و اکنون نیز ماه‌هاست که یک شبکه حمایتی برای خود در عرق راه انداخته است که به دانشجویان کمک هزینه تحصیلی پرداخت می‌کند و به ارائه آگهی و اطلاعات درباره خود می‌پردازد.”
 
نیویورک تایمز: شاهرودی یک روحانی تندرو است و قرار است تا نفوذ ایران را به شکل مستقیم‌تری در عراق گسترش دهد. موضوعی که این نگرانی را ایجاد می‌کند که در دراز مدت ایران قصد دارد تا «انقلاب اسلامی» خود را به عراق پیوند بزند
 
مهدی خلجی پژوهشگر ایرانی در موسسه واشنگتن برای خاورمیانه، معتقد است که “هاشمی شاهرودی خود را برای دوران پس از آیت‌الله سیستانی آماده می‌کند.”
 
این موضوع باعث ایجاد این نگرانی شده است که ایران سعی در گسترش نفوذ سیاسی و اقتصادی خود در عراق دارد. سفر اخیر نوری مالکی به تهران و ملاقاتش با آیت‌الله خامنه‌ی و آیت‌الله هاشمی شاهردی این گمانه زنی‌ها را تقویت کرده است.
 
ریدار ویزر که یک تاریخ‌دان است در وبلاگ سیاسی خود درباره عراق می‌نویسد: “سفر آقای مالکی نتوانست شایعاتی را که در خصوص برنامه‌های ایران در شهرهای مقدس عراق شنیده می‌شود خنثی کند.”
 
این روزنامه در ادامه به نقل از ولی نصر از مقامات سابق وزارت امورخارجه آمریکا، روند انتخاب یک مرجع برای تمام شیعیان را امری خارج از کنترل دولت ایران می‌داند. به عقیده ولی نصر انتخاب مرجع تقلید روندی کاملا دموکراتیک است و برای تعیین یک جانشین برای یک مرجع تقلید به سال‌ها زمان نیاز است.
 
سامی عسگر سیاستمدار عراقی نیز که سال‌های دوران تبعدیش را در ایران سپری کرد بود و در ایران با هاشمی شاهرودی ارتباط نزدیکی داشت نیز معتقد است که روند انتخاب یک مرجع، روندی زمان‌بر است. او می‌گوید که موضوع انتخاب یک مرجع شیعه متفاوت از شیوه انتخاب پاپ در واتیکان است.
 
نیویورک تایمز با یادآوری این موضوع که در نجف و حوزه علمیه آن، سنت بر این است که روحانیون خود را از سیاست دور نگاه دارند و زندگی زاهدانه و وارسته‌ای داشته باشند و به ندرت در امور سیاسی دخالت می‌کنند، می‌نویسد: “آیت‌الله سیستانی با این‌که یک ایرانی است اما در نجف به موقعیتی برجسته رسید که بخشی از آن به این خاطر بود که او هرگز درگیر سیاست‌های دولت ایران نشد.”
 
او در مقاطع مهم زمانی مانند زمان سقوط صدام حسین، اشغال کشور و آشوب‌های گسترده‌ای که کشور را در بر گرفته بود، همواره صدای اعتدال و میانه‌روی بود. او همچنین در سال ۲۰۰۴ صد‌ها هزار نفر از حامیانش را به خیابان فراخواند تا جلوی برگزاری انتخاباتی را که مستقیما قرار بود توسط آمریکایی‌ها انجام شود بگیرد.
 
برای یک سال او حتی از ملاقات با سیاستمداران هم خودداری می‌کرد، موضوعی که باعث شد تا برخی‌ها سخن از وضعیت سلامتی او به میان آورند. اما اکنون دوباره هر روز صبح او از ملاقات‌کنندگانش در خانه محقر و ساده خود استقبال می‌کند، خانه‌ای که در میان مغازه‌هایی که وسایل مذهبی می‌فروشند محاصره شده است.
 
آیت‌الله سیستانی با این‌که یک ایرانی است اما در نجف به موقعیتی برجسته رسید که بخشی از آن به این خاطر بود که او هرگز درگیر سیاست‌های دولت ایران نشد
 
آیت‌الله سیستانی تقاضای خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز را برای یک ملاقات و نه مصاحبه می‌پذیرد. در گوشه‌ای از اتاقش بر روی یک فرش ایرانی نشسته است و از علائم او این‌گونه بر می‌آید که او دچار یک بیماری جدی نیست.
 
بسیاری از روحانیون ساکن نجف علاقمند هستند تا مرجع آن‌ها در آینده برخواسته از حوزه نجف و سنت حوزه نجف باشد.
 
آقای علوم می‌گوید که هاشمی شاهرودی دارای یک سمت رسمی در حکومت ایران بوده است. برای حوزه نجف یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها حفظ استقلال این حوزه است، استقلال کامل از هر حکومتی چه حکومت ایران و چه حکومت عراق.
 
محمد الخانی یکی دیگر از روحانیون سرشناس حوزه نجف به نیویورک تایمز می گوید که شاید اگر هاشمی شاهرودی در نجف می‌ماند و نگاه آیت‌الله صدر را حفظ می کرد، گزینه خوبی بود اما نه امروز که او برای 30 سال در ایران بوده است.
 
بیوگرافی هاشمی شاهرودی که در اینجا منتشر شده است حاوی جزئیاتی از زندگی و مبارزات سیاسی و سال‌های تبعید و زندان و پیشرفت‌های سیاسی اوست. و همچنین نشان از هواداری او از اسلام مبارزه‌جو دارد، مواردی که با سنت حوزه نجف در منطبق نیست.
 
این روزنامه در ادامه می‌نویسد: “هاشمی شاهرودی در سال‌هایی که آیت‌الله خمینی در عراق به سر می‌برد، شاگرد او بود و زمانی که هاشمی شاهرودی یک مدرس در حوزه علمیه قم بود، حسن نصرالله رهبر کنونی حزب لله لبنان از شاگردان او به شمار می‌رفت.”
 
در کتاب خاطرات هاشمی شاهرودی تصویری دیده می‌شود از او همراه با مبارز معروف ایرانی، دکتر مصطفی چمران، فردی که از دانشگاه برکلی آمریکا دکتری خود را گرفت، در لبنان مبارزه ‌کرد و در جنگ ایران و عراق در سال ۱۹۸۱ کشته شد. همچنین شرح رنج‌هایی که شاهرودی در سال‌های مبارزه با حکومت صدام تحمل کرد و از آن جمله از دست دادن سه برادر خود، برادرانی که هنوز هم مفقودالاثر هستند. او همچنین گفته است که تقریبا ثروتمند است، چیزی که در تضاد با زندگی ساده رهبرانی چون آیت‌الله سیستانی است.
 
مهدی خلجی به نیویورک تایمز می‌گوید که هاشمی شاهرودی بسیار ثروتمند است و می‌افزاید که او در کار صادرات و واردات نقش دارد، قطعات خودرو را وارد کشور می‌کند، صاحب کارخانه‌های بسیاری است و دارای یک زندگی لوکس است.
 
ابراهیم بغدادی که دفتر هاشمی شاهرودی در نجف را راه اندازی کرده است می‌گوید که شاهرودی تاکنون از نجف دیداری نداشته است اما تاکید می‌کند که او می‌خواهد بیاید و دیداری داشته باشد، اینجا کشور اوست او در اینجا به دنیا امده ست. بغدادی معتقد است که سیستم حکومتی ایران نمی‌تواند در عراق پیاده شود، “زیرا عراق قانون اساسی خود را دارد و عراقی‌ها به آن رای داده‌اند.”
 
بغدادی درباره جانشین احتمالی آیت‌الله سیستانی هم می‌گوید: “نمی‌شود درباره آینده سخن گفت باید دید خدا چه می‌خواهد.”