هیئت دولت جمهوری اسلامی تصمیمات تازه‌ای برای آنچه که «ساماندهی کولبران» عنوان می‌شود، اتخاذ کرده است. یکی از تصمیم‌های دولت ایجاد مناطق آزاد تجاری در استان‌های کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان است.
دولت جمهوری اسلامی از زمستان سال گذشته عبور و مرور کولبرها را تقریبا غیرممکن کرده است. شمار نیروهای امنیتی در مناطق مرزی و خشونت با کولبران افزایش یافته است.
اعمال سیاست انسداد مرزی ایران و اقلیم کردستان و افزایش تعرفه کالاهای وارداتی توسط کولبران در بازارچه‌های مرزی در ماه‌های گذشته موجب اعتصاب طولانی مدت کاسبان محلی و کولبران در بانه و چند شهر دیگر استان‌های غربی ایران شد.
عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور جمهوری اسلامی در واکنش به اعتصاب عمومی در استان‌های غربی گفت که «دولت می‌خواهد کولبری را به طور کلی ممنوع کند».
حال هیئت دولت تصمیم گرفته است به کولبرانی دارای مجوز تردد در روستاها و شهرهایی که کمتر از ۲۰ کیلومتر با مرز فاصله دارند، تخفیف مالیاتی و یا سود بازرگانی بدهد. سقف تخفیف سود بازرگانی برای هر یک از خانوارهای ساکن در این مناطق ۷۰۰ هزار تا ۲,۸ میلیون تومان اعلام شده است.
در این تصویب‌نامه که خبرگزاری‌های ایران تصویر آن را منتشر کردند، معافیت و یا تخفیف مالیاتی شامل آن دسته از کولبران خواهد شد که حداقل سه سال در مناطقی که حداکثر ۲۰ کیلومتری نقاط صفر مرزی فاصله دارد، اقامت داشته باشند.
هیئت دولت فاصله با نقطه صفر مرزی برای کولبران در استان سیستان و بلوچستان را حداکثر ۵۰ کیلومتر اعلام کرده است.
این تصمیم پس از آن گرفته شد که محدودیت‌های اعمال شده در نقاط مرزی به اعتراض گسترده کولبران و کاسبان محلی در شهرهای مختلف استان‌های کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی انجامید.
رسول خضری نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی همزمان با اعتصاب کولبران در بانه و چند شهر دیگر گفته بود: سیاست‌های جدید دولت زندگی و معیشت ۷۵ هزار کولبر را تحت تاثیر قرار داده است.
دولت تصمیم‌گیری در باره تخفیف سود بازرگانی به کولبران را به وزارت کشور واگذار کرده که متناسب با جمعیت مناطق مرزی اعمال خواهد شد.
در بخش دیگری از این تصویب‌نامه که به امضای اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری انتشار یافته، کولبران در مناطق مرزی تنها مجاز به وارد کردن کالاها بر اساس فهرست اعلامی وزارت صنعت، معدن و تجارت خواهند بود.
دولت همچنین نیروهای نظامی را به جلوگیری از عمده فروشی، حمل یا خروج تجمیعی کالاهای وارد شده توسط کولبران از این مناطق مکلف کرده است.
این مصوبه تنها شامل کولبرانی می‌شود که با تائید نهادهای دولتی و امنیتی مجوز تردد و حمل بار به صورت محدود را دارند.
اعمال قانون مناطق آزاد برای کولبری
در این تصویب‌نامه همچنین مسئولان محلی در استان‌هایی که کولبری از طرف دولت مجاز اعلام شده، به تطبیق قوانین بازارچه‌های محلی و کولبری با قوانین مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی مکلف شده‌اند.
بر این اساس دولت به استانداران کردستان، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان دستور داده تا ظرف مدت یک‌سال مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی دارای مجوز شامل بانه و مریوان در استان کردستان، قصرشیرین و اسلام‌آباد غرب در کرمانشاه و میرجاوه در سیستان و بلوچستان را فعال کنند.
هئیت دولت همچنین به چند وزارتخانه و سازمان دولتی دستور داده تا در شش ماه آینده یک برنامه جامع و جایگزین با «هدف ایجاد اشتغال پایدار و زودبازده» در مناطق مشمول اجازه کولبری تهیه و به هیئت وزیران تحویل دهد.
کولبری ممنوع می‌شود؟
افزایش مناطق آزاد تجاری یکی از برنامه‌های دولت برای «رسمی» کردن تجارت خارجی و بازرگانی در مناطق مرزی است. دولت جمهوری اسلامی دو سال پیش لایحه ایجاد مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی را به مجلس شورای اسلامی فرستاد. بر اساس این لایحه ۸ منطقه آزاد تجاری و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی جدید ایجاد خواهد شد.
این مناطق آزاد تجاری قرار است در استان‌های مرزی کردستان، کرمانشاه، گلستان، خراسان شمالی، بوشهر، سیستان و بلوچستان و اردبیل ایجاد شود. دولت هدف از افزایش مناطق آزاد تجاری را «بهبود و تسهیل روابط تجاری با کشورهای همسایه» اعلام کرده است.
پیش از این اعلام شده بود که با رفع ابهامات لایحه مجلس شورای اسلامی از اردیبهشت بررسی آن را آغاز خواهد کرد. با این حال مرتضی بانک دبیر شورای عالی مناطق آزاد ۷ اردیبهشت امسال گفت که کمیسیون اقتصادی مجلس، مرکز پژوهش‌های مجلس و شورای عالی مناطق آزاد به صورت مشترک در حال بررسی لایحه هستند.
تصویب لایحه ایجاد مناطق آزاد و دستور دولت به استانداران برای فعال کردن مناطق آزاد در استان‌هایی که کولبری یکی از اصلی‌ترین مشاغل به شمار می‌رود، ادامه سیاست دولت برای پایان دادن به فعالیت کولبران است. پیش از این نیز عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور به صراحت گفته بود که دولت با کولبری مخالف است.