سازمان ملل متحد در گزارش تازه‌ای گفته است که حملات هوایی روسیه و آمریکا در سوریه جان شمار بسیاری از غیرنظامیان را گرفته است. رژیم اسد نیز به غوطه شرقی حملات شیمیایی انجام داده و شورشیان نیز غیرنظامیان را کشته و یا از آن‌ها به‌عنوان سپر دفاعی استفاده کرده‌اند. تقریباً همه طرف‌های جنگ سوریه مرتکب جنایت شده‌اند.

غیرنظامیان؛ قربانیان جنگ سوریه ـ عکس از آرشیو
غیرنظامیان؛ قربانیان جنگ سوریه ـ عکس از آرشیو

سازمان ملل گزارش تازه خود از جنگ سوریه را سه‌شنبه ۶ مارس / ۱۵ اسفند منتشر کرد. این گزارش بازه زمانی شش ماه تا ۱۵ ژانویه سال جاری را در برمی‌گیرد و بر اساس ۵۰۰ مصاحبه مستقیم با قربانیان و شاهدان عینی در خارج از سوریه و یا داخل این کشور از طریق شبکه‌های اجتماعی، تنظیم شده است. رژیم اسد هرگز اجازه ورود تیم تحقیقاتی به سوریه را به‌منظور بررسی محلی موارد متعدد نداده است.

پائولوسرجیو پینهیرو، مسئول کمیته مستقل تحقیق سازمان ملل درباره اوضاع سوریه در یک نشست خبری اعلام کرد که وضعیت «در این جنگ بسیار تیره است» و نبردها در ادلب، عفرین و غوطه شرقی تشدید شده است؛ اما این کمیته «دادگاه نبود» که رأی صادر کند و قدرت بررسی عمیق‌تر را نداشت.

بنا به گزارش این کمیته، در بازه زمانی مورد نظر «قربانیان درگیری‌های سوریه به‌شدت از تجدید خشونت در سراسر کشور رنج می‌بردند.»

این گزارش افزوده است: «نیروهای دولتی سوریه همچنان به استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه جنگجویان گروه‌های مسلح در غوطه شرقی ادامه داده‌اند.»

از جمله یافته‌های کلیدی گزارش کمیته مستقل تحقیق سازمان ملل این است که در ماه نوامبر گذشته یک هواپیمای روسی در حملات خود به اتارب، در غرب حلب، از سلاح‌های غیرمجاز استفاده کرده و دست‌کم ۸۴ نفر را کشته و ۱۵۰ نفر را زخمی کرده است. این منطقه از جمله «مناطق کاهش تنش» است که روسیه، ایران و ترکیه آن‌ها را به‌منظور برقراری آتش‌بس ایجاد کرده‌اند.

گزارش گفته است که «این حملات می‌تواند جنایات جنگی محسوب شود که موجب مرگ و آسیب به غیرنظامیان شده است». این نخستین بار است که از جنایت جنگی توسط روسیه در جنگ سوریه سخن می‌رود.

هانی مِگالی، یکی از اعضای کمیته تحقیق سازمان ملل گفت: «ما از مدت‌ها پیش بمباران‌های هوایی را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا ببینیم که آیا در جایی که شمار تلفات غیرنظامیان بالاست نیروی هوایی روسیه و سوریه در آن دخالت دارند. اما این اولین حادثه‌ای است که توانستیم به‌طور مشخص یک هواپیمای خاص روسیه را تشخیص دهیم و بر اساس آن‌چه که در محل حادثه رخ داد، این رویداد را مورد بررسی قرار دهیم.»

پینهیرو در این‌باره گفت که بر اساس قوانین بین‌المللی استفاده از برخی سلاح‌ها در مناطق غیرنظامی خودبه‌خود مشمول جنایت جنگی می‌شود.

از سوی دیگر سه حمله هوایی ائتلاف جهانی به‌رهبری آمریکا به یک مدرسه در نزدیکی رقه در ماه مارس ۲۰۱۷ موجب مرگ ۱۵۰ نفر از ساکنان این منطقه شده است. این آمار حدود پنج برابر بیشتر از آماری است که پنتاگون از تلفات این حمله ارائه داده بود. وزارت دفاع آمریکا در آن زمان گفته بود در این حمله ده‌ها نفر از اسلامگرایان افراطی کشته شدند و نه غیرنظامیان.

گزارشگران سازمان ملل نتوانستند هیچ نشانه‌ای از وجود نیروهای «دولت اسلامی» (داعش) در این مدرسه را بیابند. آن‌ها اعلام کردند که آمریکا با حمله به این مدرسه قوانین بین‌المللی در مورد حفظ جان غیرنظامیان آواره را نقض کرده که از سال ۲۰۱۲ در این مدرسه به‌سر‌می‌بردند.

پائولوپینهیرو در این‌باره گفت: «ما هیچ نشانه‌ای از این که این حمله به‌غیرنظامیان هدفمند بوده پیدا نکردیم اما نیروهای آمریکایی وقت و منابع کافی در اختیار داشتند و می‌توانستند با احتیاط بیشتری عمل کنند.»

گزارش کمیته مستقل تحقیق سازمان ملل همچنین گفته که رژیم سوریه در غوطه شرقی علیه شورشیان سلاح‌ شیمیایی به‌کار برده است، از جمله سه بار در ژوئیه در حرستا و در نوامبر گذشته در غرب غوطه شرقی از گاز کلر استفاده کرده است.

گزارشگران سازمان ملل ۳۳ مورد از این حملات را ثبت کرده‌اند.

با این حال دولت سوریه هرگونه استفاده از سلاح شیمیایی را انکار کرده و گفته است که از سال ۲۰۱۳ که منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی را امضا کرده ذخایر خود را نیز تسلیم کرده است.

گزارشگران مستقل سازمان ملل تمامی طرف‌های درگیری را فراخوانده‌اند تا اجازه دسترسی به مناطق تحت محاصره و همه بازداشت‌شدگان را بدهند. آن‌ها گفته‌اند که عدالت باید در هر توافقنامه صلح برای پایان دادن به جنگی که به زودی وارد سال هشتم می شود، در نظر گرفته شود.

بیشتر بخوانید:

پس از بمباران‌ از غوطه شرقی چه باقی مانده است؟