خیزش دی‌ماه ۱۳۹۶ تا حدی فضای بحث و نظر در میان ایرانیان را از حالت خمودگی درآورد. بحث درگرفت که این موج اعتراض چه ماهیتی دارد، از کجا برخاسته و اگر روان می‌ماند به کجا می‌رود.
در محافل حکومتی هم بحث بالا گرفت. نوسان زدند میان گمان توطئه خارجی و اشاره به انگیزه‌های واقعی درونی.
در میان منتقدان و مخالفان نظام بحث‌ها بر سر نکاتی بود همچون زمینه خیزش، ترکیب اجتماعی معترضان، تفسیر شعارهای آنان، چشم‌انداز اعتراض‌ها، علل آرامی نسبی در میان طبقه متوسط و در برخی شهرها و مناطق.
زمانه کوشید طیفی از نظرها و تحلیل‌ها را درباره خیزش دی‌ماه انتشار دهد. به این کار همچنان ادامه می‌دهیم. در زیر مجموعه‌ای از عنوان‌ها را می‌بینید − ترتیب از نوتر به کهنه‌تر.
- ساسان صدقی‌نیا: در امتداد حرکت بدن‌ها: اعتراض‌ها پس از خیزش دی‌ماه
- خیزش دی، ایستادن محذوفان در برابر ماشینِ حذف ـ گفتوگو با نادر فتوره‌چی
- حمید نامی: روزی که از دی‌ماه آغاز شد – بررسی علل تغییر نگاه و رفتار مردم در ایران
- اکبر گنجی: حرکت اعتراضی ۹۶: سرنگونی رژیم یا گذار به دموکراسی؟
- اعتراضات سراسری؛ گفتوگو برای بازبینی و آینده‌نگری − گفت و گو با منیره برادران، فروغ اسدپور، امید شمس، امین سرخابی
- خیزش دی‌ماه؛ بازبینی و آینده‌نگری – گفتوگو با سعید افشار، مهتاب دهقان، حمید نوذری
- «این جنبش قادر است به سازمان‌یابی از پایین به بالا دست پیدا کند» − گفتوگو با جعفر ابراهیمی، فعال صنفی معلمان
- حمیدرضا ابراهیمی: اعتراضات دی‌ماه ۹۶ و ضرورت تقویت اصلاحات مردم‌محور در برابر اصلاح‌طلبی حکومتی
- اکبر گنجی: حرکت اعتراضی دی‌ماه ۹۶ و تحریر محل نزاع
- فریدون احمدی: “دیگه، تمومه ماجرا” اگر…
- نامه دوم محسن مخملباف به مصطفی تاجزاده: استبداد دینى برانداختنى است
- از فوران مطالبات معیشتی تا افول اصلاح‌طلبی- در گفتوگو با پرویز صداقت
- یاسر عزیزی: منشأ اعتراضات چیزی جز درد مشترک نیست
- شهاب برهان: آنچه از سخنان تاجزاده می توان فهمید: « اصلاح طلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا!»
- فرج سرکوهی: وقتی آقای تاجزاده خود و اصلاح‌طلبان حکومتی را لو می‌دهد
- محسن سازگارا: جازه هست آقا مصطفی؟
- مصطفی تاجزاده: روند مطلق و غیرپاسخگو شدن قدرت در جمهوری اسلامی
- پاسخ مصطفی تاجزاده به نامه محسن مخملباف
- نامه سرگشاده محسن مخملباف به مصطفی تاجزاده: اصلاحات شما باعث بقای استبداد شده
- مصطفی تاجزاده: تحلیل از وضعیت، خیزش اعتراضی و خطر سوریه‌ای شدن
- جویا آروین: انتقاد از روشنفکران با نظر به خیزش دی‌ماه
- فرنگیس بیات: چرا آینده اعتراضات از اکنونیت آن مهم‌تر است؟
- تحلیل اوضاع از نظر حزب اصلاح‌طلب ” اتحاد ملت ایران اسلامی”
- اکبر گنجی: رابطه میزان مشارکت در حرکت اعتراضی دی‌ماه ۹۶ و انقلاب و گذار به دموکراسی
- نامه سرگشاده محسن مخملباف به مصطفی تاجزاده: اصلاحات شما باعث بقای استبداد شده
- علی شریعت کاشانی: دو توده و دو روان‌شناسی توده‌ای: رویداشتی روان‌ْاجتماعی به خیزش اعتراضی دی‌ماه
- پارسا شریف، محمدرضا نیکفر: بحث درباره شیوه مبارزه، روند تحول و خطر سوریه‌ای شدن ایران
- مهرداد صمزاده: جنبش برای طرد ولایت
- س. اقبال: بحث تغییر نظام و ضرورت تمرکز بر مجلس مؤسسان
- علی افشاری: اعتراضات سراسری ۹۶؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها در دو دهه گذشته
- علی‌رضا ثقفی: آیا اعتراضات مردمی فروکش کرده است؟
- حسین نوش‌آذر: نظام اسلامی و کارگران: چرا خواسته‌های کارگران همگانی‌ست؟
- خالد صالح: از ضاحیه تا ساوه: خشم فرودستان از هلال شیعی
- نادر فتوره‌چی: از «فقر به خشم»، از «خشم به خنده»
- نقد اقتصاد سیاسی − چشم‌اندازهای خیزش اعتراضی کنونی
- امین درودگر: جنبش فرودستان: گوش‌سپردن به آنها که سخن نمی‌گویند
- محمدرضا نیکفر: چه رُخ داده؟ چه باید کرد؟
- کمال خسروی: شکست سکوت
- رضا جاسکی: سقوط
- کاوه منافی: وضع از چه قرار است − چند نکته
- امین ریاحی، رضا عرب: در لزوم تشکیل شورا
- کاظم علمداری: چه نمی خواهیم ، و چه می خواهیم
- امید کشتکار: زمستان ۹۶: خیزشی که سرکوب نخواهد شد
- محمدرضا نیکفر : نمودهای کُنشی یک انقلاب بی‌کُنش
- فرج سرکوهی: آینده و شاخصه‌های خیزشی که به شورش فرا رفت
- کاوه منافی: تراکم رنج، برآمد اعتراض
- امیر کیان‌پور: آغاز جنبش خشمگینان و پایان دوران اصلاح‌طلبان
- در ایران چه می‌گذرد؟- تحلیلگران پاسخ می‌دهند
اینکه دوستان زیادی در این مقوله ورود
کرده اند ، بخودیِ خود جای مسرت دارد.
اما اینکه نظراتی متفاوت و حتی متناقض
می بینیم – صرفنظر از رد یا تاییدِ آن –
بیانگر یک واقعیت آشکار و البته خطرناک
در جامعهء فعلی ایران است :
وجود گسل های عمیقِ اجتماعی ، اقتصادی،
فرهنگی، قومی، طبقاتی و … در ایران است
که فعال شدن یک یا چندِ این ها قطعا به
وقوع تنشهای متنوع با شدت های متنوع
خواهد انجامید .
جامعه شناسان همیشه نسبت به تجزیهء
جوامع و مشبّک شدن آنها هشدار می دهند.
قطعا یکی از مهمترین دلایل تشتت آراء در
باب وقایع اخیر همین بافتِ ناهمگونِ اجتماعِ
ایران است . بدیهی است وقتی بر سرِ تحلیلِ
وقایعِ رخ داده نتوانیم به اجماع برسیم ،
بی تردید پیش بینیِ رخداد های آینده
می تواند نزدیک به محال باشد .
کوین / 28 January 2018
جناب ” کوین ” اینکه جامعه ایران بسیار متفرق است تردیدی نیست برای همین تنها راه حل ایجاد ساختاری دموکراتیک بر پایه تحمل نظرات و عقاید همه جریانات است . جامعه مدنی و تشکیل انجمن هاو اتحادیه های مستقل تمرینی است برای آگاهی بخشی مردم و تجربه دموکراسی . وضعیت کنونی حاصل حکومت های استبدادی و اقتدار گرا است که ادامه آن البته عاقبتی شوم برای کشور خواهد داشت .
bijan / 28 January 2018