سارا روشن – اسما، مادر ترازای مقدونیه و یا معروفترین خواننده کولی دنیا، زنی ۶۸ ساله است که در ۱۴ سالگی با یک چمدان کوچک که در آن یک دست لباس بود و یک “چوچک” ( آلت موسیقی محلی کولیها)، برای اجرای موسیقی خانه را ترک کرد.
اسما ردزپووا (Esma Redzepova)، خواننده، ترانهسرا و انسانگرای مقدونی، مطرحترین خواننده کولی دنیاست.
این خواننده جذاب هنوز با لباسهایی رنگارنگ، لبخندی شیرین و دلنشین روی صحنه میرود و شانههای تپلش را با ظرافتی زیبا بالا و پایین میاندازد و با تمام وجود با صدای بینظیرش میخواند.
اسما علاوه بر این که یک خواننده مطرح است، یک زن مردمدوست و انساندوست هم هست. او با پایهگذاری مرکز خیریهای به نام خودش، به بسیاری خانوادههای نیازمند کمک کرده است و شرایط تحصیل بسیاری از کودکان خانوادههای کولی را ایجاد کرده است.
او در سال ۲۰۰۳ کاندیدای دریافت جایزه صلح نوبل بود که البته ما ایرانیها خوب میدانیم که این جایزه در آن سال به شیرین عبادی، حقوقدان ایرانی تعلق گرفت.
اسما ردزیپووا، در آگوست سال ۱۹۴۳ در شهر اسکوپیا، در یوگوسلاوی سابق، مقدونیه کنونی در یک خانواده کولی به دنیا آمد.
پدرش کارهای زیادی میکرد؛ دربانی، خوانندگی، نوازندگی، معرکهگیری و…
مادر و پدر اسما بسیار تلاش کردند که هر شش فرزندشان دوره ابتدایی را به پایان برسانند. برادر اسما او را در سن ۹ سالگی با بنیاد موزیسینهای کولی محلهشان آشنا کرد. مادر اسما با دیدن استعداد و توانایی او، دخترش را به ادامه یادگیری موسیقی تشویق کرد و همان شد که اسما وارد دنیای موسیقی شد.
اسما ردزپووا (Esma Redzepova)، خواننده، ترانهسرا و انسانگرای مقدونی
در سال ۱۹۵۷، اسما در ۱۴ سالگی از طرف رادیو محلی شهر اسکوپیا دعوت شد برای شرکت در مسابقه استعداد برتر مدارس. این اجرای او در رادیو در فعالیت حرفهایش نقطه عطفی بود. این اجرا نه تنها او را نفر اول ۵۷ مدرسه شرکتکننده در مسابقه و برنده ۹۰۰۰ دینار کرد، بلکه توجه رهبر گروه موزیک ملی را هم به خودش جلب کرد.
رهبر این گروه استفو تویوسیوسکی (Stevo Teodosievski،) بود که بعدها با اسما ازدواج کرد. اسما همسرش را همیشه بزرگترین معلم خود میداند.
اسما هیچوقت بچهدار نشد ولی پنج کودک را به عنوان فرزندانش در خانه خودش بزرگ کرد و ۴۷ نفر دیگر با افتخار اسما را مادر و پدر خود میدانند، اینها بیشتر کسانی هستند که با حمایت اسما موزیک فراگرفتند و در گروه او موسیقی نواختهاند و با او برای اجرای موسیقی به سراسر دنیا سفر کردهاند.
اسما ردزپووا، در طول فعالیتهای هنریش بیش از ۹۰۰۰ کنسرت در ۳۰ کشور دنیا برگزار کرده است و بیش از ۵۰۰ کار هنری خلق کرده است یا در خلق آن شرکت کرده است از جمله ۱۰۸ ترانه، ۲۰ آلبوم و شش فیلم.
اسما و گروهش در سال ۲۰۰۷ در فیلم مستند کاروان کولیها جیپسی کاروان با چهار گروه کولی دیگر از کشورهای رومانی، صربستان، اسپانیا و هند برای یک تور چند ماهه به ایالت متحده آمریکا رفتند. کارگردان این فیلم یاسمین دلال (Jasmine Dellal)، با کنار هم گذاشتن کولیها از کشورهای مختلف نه تنها تلاش کرد شباهتها و تفاوتهای موسیقی آنها را به زیبایی نشان بدهد، بلکه به دنبال کشف ریشه کولیها نیز بود. این فیلم در سراسر دنیا بسیار مورد توجه گرفت و به زنده شدن موزیک کولیها و توجه به حقوق انسانی آنها کمک بسیاری کرد.
معروفترین ترانه اسما چای سوکارایه است که در سال ۲۰۰۶ در فیلم “برات” ساخته ساشا بارون کوهن (Sacha Baron Cohen) هم استفاده شد. این فیلم بازگشت یک قزاق به روستای محل تولدش را نشان میدهد که البته فرهنگ و آداب آن منطقه را به تمسخر گرفته است. اسما بارها اعلام کرده بود که از ترانهاش بدون اجازه او در این فیلم استفاده شده است. او همراه با یک موزیسین دیگر از شرکت تهیهکننده فیلم شکایت کرد و ۸۰۰ هزار یورو خسارت گرفت.
با همین ترانه برنامه امروز را به پایان میرسانیم.
در همین زمینه:
::ساشا بارون کوهن در ویکی پدیا::
::میان پرده موسیقی در رادیو زمانه::
::برنامه های رادیویی سارا روشن در رادیو زمانه::
Esma Redzepova – So maki sum se rodila