پناهجویان ایرانی در حال ترک شهر وان

 

با گذشت سه روز از وقوع این زلزله، همچنان بر شمار قربانیان افزوده می‌شود و هیچکس آمار دقیقی از شمار افرادی ندارد که زیر آوار مانده‌اند، اما به گفته‏ “آتالای”، معاون اول رئیس‌جمهور و سازمان‌دهنده کمک‌رسانی به مکان‏های آسیب دیده، تاکنون ۲۳۹ نفر کشته و بیش از هزار و ۳۰۰ نفر زخمی شده‌اند.

 

بسیاری از قربانیان این زلزله در روستاها و مناطق دوردست هستند؛ مناطقی که از دید رسانه‌ها خارج مانده‌اند، ارتباط تلفنی با آنان قطع شده است و نیروهای کمکی هنوز به آنجا نرسیده‌اند.

 

مؤسسسه زمین‌شناسی ترکیه پیش‏بینی می‌کند که شمار کشته‌شدگان بین ۵۰۰ تا هزار نفر خواهند بود و بیشتر کسانی خواهند بود که در مناطق دوردست زندگی می‌کنند. به‌ویژه که خانه‌ها و ساختمان‌ها در این مناطق گلی هستند و استحکام آجر و سنگ را ندارند.

 

زمین لرزه روز یکشنبه دراستان وان، درهمسایگی ایران، چنان شدتی داشت که لرزه‌های آن حتی در مناطق مرز‏ی ایران و ارمنستان نیز حس شد. پس‏لرزه‌های این زمین‌لرزه ساکنان منطقه را به‌شدت ترسانده است و همین عملیات نجات را نیز مشکل می‌سازد. شب گذشته، پس‌لرزه‌ای قوی‌تر منطقه را دوباره لرزاند.

 

هژیر شریفی، روزنامه‏نگار ایرانی ساکن شهر وان می‌گوید: “بدتر از همه آن است که مردم نمی‏توانند به خانه‏های‏شان بروند. چون به آن‏ها گفته شده که احتمال پس‏لرزه‏های شدید‏تری در چند ساعت آینده پیش‏بینی شده است. هوا بسیار سرد و مرطوب است و لباس‏ها و لحاف‏ها در بیرون خیس می‏شوند. در کل غذا و جایی نیست که مردم بتوانند از آن‏جا خرید کنند. در خانه‏ها هم نمی‏توانند پخت و پز کنند. مردم با نان خشک سر می‏کنند. امروز تمام نانوایی‏ها هم بسته بود و مردم برای تهیه مواد غذایی با مشکل مواجه هستند.”

 

بهزاد بازرگانی، پناهنده سیاسی در وان نیز ادامه می‌دهد: “ما هم که ایرانی هستیم و چند خانواده هستیم باهم جمع شدیم. دیشب مجبور شدیم خانه بمانیم، ولی درها را باز گذاشتیم که بتوانیم در صورت وقوع زلزله با بچه‌ها سریع خانه‌ را ترک کنیم و به حیاط برویم. نوبتی هم بیدار ماندیم، کشیک دادیم تا بقیه را موقع زلزله آگاه کنیم.”

 

به گفته وزیر کشور، فقط در شهر “ارچین” با ۷۵ هزار نفر جمعیت، بیش از ۸۰ ساختمان بلند فرو ریخته است. عده‌ای از قربانیان زلزله در این شهر، شب‌ها را در چادرهایی به‌سر می‌برند که در کمپ‏های کمک‏رسانی در استادیوم ورزشی برپا شده‌اند. تاکنون حدود ۱۱هزار پتو بین قربانیان تقسیم شده است، اما این از سختی شرایط کم نمی‌کند. یک آسیب‌دیده در کمپ به شبکه خبر تلویزیون هلند گفته است: “دیشب خیلی سرد بود. بدن‌مان از سرما بی‌حس شده بود. نمی‌دانیم باید چه کنیم.”

 

بسیاری از قربانیان هنوز از هرگونه کمکی محرومند و شب‌ها را به سختی و بدون هیچ سرپناهی سر می‌کنند. گفتنی است به گفته شماری از ساکنان شهر وان، در این شهر طی روزهای گذشته هیچ نشانی از حضور نیروهای امدادگر نبوده است.

 

هژیر شریفی، در این زمینه به رادیو زمانه می‌گوید: “من شخصاً هیچ‏گونه پشتیبانی‌ای از هیچ‏گونه سازمانی ندیده‏ام. دو روز است که در خیابان، جلوی در خانه‏ام می‏خوابم و هیچ … هیچ سازمانی نبوده که چادری به مردم بدهد و یک‏سری مواد خیلی اساسی مانند آب و لباس را در اختیار مردم بگذارد. مردم یا خانه‏های‏شان فروریخته است و یا از ترس ریزش‏های بعدی به خانه‏های‏شان نمی‏روند.”

 

او بازهم تاکید می‌کند: “تا این دقیقه‏ای که من با شما صحبت می‏کنم، هیچ‏گونه کمک‏رسانی‏ای از طریق هیچ سازمان و گروه خاصی مشاهده نکرده‏ام.”

 

 

بهزاد بازرگانی، پناهجوی سیاسی در وان اما دیدگاهی کاملاً متفاوت در این زمینه دارد. او در گفت‌وگو با همکارم پژمان اکبرزاده می‌گوید: “دولت خیلی سریع اقدام کرد. همان روز نخست وزیر وارد اینجا شد و وزرا هم آمدند و امکانات آوردند. شش، هفت هواپیما به اینجا اختصاص دادند و هلیکوپترها مرتب در حال پرواز هستند. از همان شب زلزله هواپیماها به‌طور مرتب هر یک‌ساعت در اینجا پرواز می‌کنند. من دیروز هواپیمای اکسترای آذربایجان را دیدم که آمده بود اینجا و اولین کشوری بود که هواپیماهایش اینجا نشستند و به مردم کمک رساندند. چندتا هواپیما هم خود دولت اختصاص داده‌اند برای اینجا. فکر می‌کنم شش هواپیما دولت ترکیه برای شهر وان اختصاص داده، برای کمک‌رسانی. برای آمبولانس و ترابری. تنها چیزی که می‌شود گفت شامل پناهنده‌ها شده و کمکی است که دولت کرده، این است که تلفن‌ها را صد دقیقه شارژ کرده‌اند برای همه به طور رایگان تا ما از این طریق بتوانیم با دوستان خود تماس بگیریم.”

 

 

اولاً اقدام دولت واقعاً مثبت بود. خیلی سریع اقدام کردند. من نمی‌خواهم اینجا به آن صورت وارد بحث شوم، اما اگرچه مردم اینجا خودشان را قلباً جزو کشور ترکیه نمی‌دانند و من خودم شنیدم که حتی به پرچم ترکیه یا به جمهوری ترکیه باوری به آن صورت ندارند، اما دولت ترکیه خیلی اقدام مؤثری اینجا انجام داده و خیلی کمک فرستاده است. ولی از این بابت آن‌ها چنین حسی را نداشتند. حالا شاید مردم واکنش‌هایی نشان داده باشند، اما دولت کار خودش را کرده است. امیدوارم که این نگرش در شهرهای کردنشین در ترکیه تغییر کند.

 

 

 

شهر وان، با ۳۸۰هزار نفر جمعیت، در نزدیکی مرز ایران، یکی از مراکز مهم ترکیه برای نگهداری پناهندگان و پناهجویان محسوب می‌شود. پناهندگان و پناهجویان ایرانی و افغانی بیشترین شمار آین طیف را تشکیل می‌دهند. آمار دقیقی از شمار آنها موجود نیست، اما سازمان ملل در گزارشی از ۵۰۰ تا هزار پناهجوی ایرانی و حدود چهارهزار پناهجوی افغانی خبر داده است. این پناهندگان و پناهجویان مجاز به خروج از شهر وان نیستند، اما به گفته شماری از آنها، پلیس در موقعیت ویژه این روزها، استثنایی در این زمینه قائل شده است.

 

هژیر شریفی که خود یکی از این پناهجویان است می‌گوید: “پناهندگان ایرانی و افغانی و سایر کشورهای دیگر امروز متوجه شدند می‏توانند شهر وان را تا وقتی وضعیت عادی شود، ترک کنند. پلیس به پناهنده‏ها اعلام کرده است که به مدت ۱۰ روز می‏توانند از شهر بیرون بروند و بعد از ۱۰ روز باید به شهر وان برگردند. تنها امکانی که برای حل مشکل پناهندگان ایرانی، افغانی و سایر کشورها داده شده است، همین ترک ۱۰ روزه وان است.”

 

بهزاد بازرگانی نیز می‌گوید: “برای خیلی‌ها اصلاً امکانش نیست که اینجا را ترک کنند. خب ما خانواده‌ درجه یک نداریم و دوستان‌مان هستند که منتظرند ما پیش آنها برویم. از طرفی برای ترک اینجا بلیت اتوبوس خیلی سخت پیدا می‌شود. پروازها هم پر است. دیشب مسئول بنیاد نوروز در آمریکا زنگ زدند و گفتند که نماینده‌شان را از استانبول دارند می‌فرستند اینجا و فردا می‌رسند اینجا و قرار است اتوبوس کرایه کنند برای پناهنده‌هایی که می‌خواهند وان را ترک کنند و برای‌شان می‌خواهند جایی را در نظر بگیرند؛ شهری دورتر از شهر وان تا این شرایط اضطراری در اینجا تمام شود و بعد دوباره به شهر وان برگردند.”