دو رئیس‌جمهوری ایران و ترکیه در حاشیه اجلاس سران کشورهای اسلامی در آستانه، پایتخت قزاقستان با یکدیگر دیدار کردند. یکی از محورهای گفت‌و‌گوی آنها واکنش تلویحی به همه‌پرسی استقلال کردستان عراق بود و دیگری واکنش آشکار به خشونت‌ها علیه مسلمانان روهینگیا در میانمار.
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که شنبه‌شب، ۱۸ شهریورماه انجام شد، گفت: «در مسائل منطقه اراده هر دو کشور ثبات در مرزهای جغرافیایی و تمامیت ارضی همسایگان و کشورهای منطقه است. هر گونه تغییر در مرزها به معنی شروع تنش‌های بزرگ و به ضرر ملت‌های منطقه خواهد بود.»
اردوغان نیز در موافقت با روحانی تأکید کرد که «حفظ تمامیت ارضی کشورهای منطقه بسیار مهم است.»
این اظهارات در حالی بیان می‌شود که در مارس سال جاری احزاب «اتحاد میهنی کردستان» و «دموکرات کردستان» تاریخ برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق را ۲۵ سپتامبر اعلام کردند. قرار است انتخابات پارلمانی و انتخابات ریاست اقلیم کردستان یکم نوامبر ۲۰۱۷ برگزار شود.
تهران و ترکیه از مخالفان جدی همه‌پرسی استقلال کردستان عراق هستند.
چندی پیش محمدجعفر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به ترکیه سفر کرد تا با مقام‌های ارشد آنکارا درباره این همه‌پرسی رایزنی کند. این نخستین بار پس از انقلاب ۱۳۵۷ است که رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به ترکیه، یک عضو ناتو سفر می‌کرد.
بیشتر بخوانید: هشدار وزارت پیشمرگه اقلیم کردستان عراق به ایران: همه‌پرسی فقط مسئله کردها است
آمریکا نیز خواهان به تعویق افتادن این همه‌پرسی شده بود. با این حال مقام‌های اقلیم کردستان می‌گویند که مخالفت‌های بین‌المللی خلل در تصمیم به برگزاری همه‌پرسی ایجاد نمی‌کند.
یکپارچگی سوریه
دو رئیس‌جمهور ترکیه و ایران بر یکپارچگی سوریه نیز تأکید کردند.
اردوغان گفت: «سوریه گهواره مدنیت در منطقه است و نباید اجازه داد قدرت‌های خارجی سوریه را به نفع خودشان سهم‌بندی کنند.»
آنکارا از قدرت‌گرفتن کردها در شمال سوریه نگران است و آنها را نزدیک به حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) می‌شمارد.
نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها دیروز حمله به دیرالزور را رسماً و با حمایت آمریکا آغاز کردند. همزمان ارتش سوریه همراه با حزب‌الله لبنان و دیگر شبه‌نظامیان شیعه تحت حمایت ایران نیز تحت پشتیبانی روسیه در جهت یکسانی در حال پیشروی هستند.
یکی از اهداف کردها رسیدن به مدیترانه ذکر شده است. ناظران از رقابت بر سر شرق سوریه با پشتیبانی دو ابر قدرت، آمریکا و روسیه از دو جبهه متفاوت ابراز نگرانی کرده‌اند.
فدراسیون شمال سوریه به علاوه تاریخ انتخابات محلی، منطقه‌ای و سرتاسری خود را نیز مشخص کرده است.
روحانی و اردوغان در این دیدار بر ادامه همکاری‌هایشان در مبارزه با آنچه «تروریسم» خواندند، تأکید کردند.
ایران و ترکیه هر دو در جریان جنگ سوریه به برخی گروه‌های شبه‌نظامی در دو جبهه مخالف یاری رساندند. ایران از شبه‌نظامیان شیعه و دیگر نیروهای حامی بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه در دمشق حمایت کرد و ترکیه نیز حامی برخی از شورشیان، به‌ویژه گروه‌هایی از ارتش آزاد سوریه بود.
واکنش به خشونت‌های میانمار
حسن روحانی در رأس هیئتی بلندپایه به همراه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه در اجلاس سران کشورهای اسلامی در آستانه، پایتخت قزاقستان حضور دارد.
موضوع اصلی این اجلاس «علم و فناوری» و تدوین سندی ۱۰ ساله برای تبیین همکاری‌های کشورهای اسلامی در این باره است، اما واکنش به خشونت‌های میانمار به مهم‌ترین موضوع فرعی آن تبدیل شده.
حسن روحانی و محمدجواد ظریف، هر دو پیش از سفر به این موضوع اشاره کردند.
-
بیشتر بخوانید: افزایش شمار کشته‌شدگان و پناهجویان روهینگیا در بحران میانمار
روحانی در مراسم بدرقه در فرودگاه مهرآباد برای نخستین سفر بین‌المللی خود در دولت دوازدهم به آستانه گفت که در حاشیه اجلاس سران کشورهای اسلامی، جلسه‌ای برای بررسی اوضاع میانمار تشکیل می‌شود.
روحانی با انتقاد از آنچه «سکوت و کوتاهی مجامع و سازمان‌های بین‌المللی» خواند، گفت: «امروز در میانمار یک فاجعه بزرگ انسانی و یک پاکسازی قومی و ایدئولوژیک در حال وقوع است و صدها هزار مسلمان در این منطقه آواره شده‌اند و دنیای اسلام نمی‌تواند در مقابل این اقدامات سکوت کند.»
ظریف نیز پیش از سفر به خبرنگاران توضیح داد که «طی روزهای گذشته ارتباطات گسترده‌ای با وزیران خارجه کشورهای اسلامی برقرار و مقرر شد تا در نشست کشورهای اسلامی جنایاتی که ضد مسلمانان میانمار روی می‌دهد، بررسی شود.»
به گفته ظریف، قزاقستان به عنوان میزبان و ترکیه به عنوان رئیس اجلاس پیگیر تشکیل این جلسه هستند.
ترکیه در روزهای اخیر کمک‌های مالی و غیرمالی قابل توجهی را برای مسلمانان میانمار ارسال کرده و اردوغان خشونت‌های میانمار را «چیزی شبیه به نسل‌کشی علیه مسلمانان» دانسته است.
علی مطهری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی ایران نیز با اشاره به اقدامات ترکیه در واکنش به خشونت‌های میانمار، تهران را به کم‌کاری در نسبت با آنکارا متهم کرد.
روحانی و اردوغان نیز در دیدار خود به مسئله میانمار پرداختند.
روحانی در این دیدار از ارسال کمک‌های ایران به میانمار خبر داد و خواستار فشار بین‌المللی بر دولت میانمار شد.
او با تأکید بر اینکه همکاری کشورش با ترکیه در این زمینه بسیار مهم است، اعلام کرد که «در میانمار فاجعه ای بزرگ در حال رخ دادن است و توقف سریع خشونت‌ها و جنایت علیه مسلمانان روهینگیا و رسیدگی فوری به وضعیت آسیب‌دیدگان و پناهندگان باید هدف جمعی سران کشورهای اسلامی باشد.»
اردوغان نیز در پاسخ نسبت به صدور بیانیه در این باره در روز یکشنبه، ۱۰ سپتامبر ابراز امیدواری کرد.