محسن کاکارش – براساس اخبار منتشر شده، نیروهای امنیتی در یک ماه گذشته، ۱۴ فعال مدنی و دانشجویی کرد را در شهرهای مختلف ایران بازداشت کرده‌اند. گفته می‌شود برخی از آنان طی یک تماس کوتاه تلفنی، به خانواده‌های خود خبر داده‌اند که در بازداشتگاه نیروهای امنیتی به سر می‌برند. این فعالان مدنی تاکنون از ملاقات با خانوادههایشان نیز محروم بوده‌اند.
فعالان مدنی و حقوق بشری کردستان در گفت‌وگو با زمانه، این بازداشت‌ها را موج تازه‌ای از اعمال فشار بر فعالان فرهنگی و مدنی کردستان می‌دانند. کاوه قریشی، روزنامه‌نگار کرد آغاز موج جدید دستگیری فعالان فرهنگی را با درگیری‌های اخیر سپاه پاسداران و حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) بدون ارتباط نمی‌بیند.
کاوه کرمانشاهی، فعال حقوق بشر و روزنامه‌نگار کرد نیز به زمانه می‌گوید: «حاکمیت پس از انتخابات سال ۸۸ و سرکوب گسترده فعالان سیاسی- مدنی در تهران و دیگر شهر‌ها بار دیگر دامنه سرکوب را به کردستان کشانده است.» به باور وی، درگیری سپاه با نیروهای اپوزیسیون کرد در مرز‌ها و بازداشت فعالان فرهنگی و دانشجویی نیز در همین چهارچوب می‌گنجد.
بازداشت فعالان محیط زیست
روز یکم مردادماه سه نفر از فعالان محیط زیست به نام‌های شریف باجور، بهروز داروند و ایرج قادری در شهر مریوان از سوی اداره اطلاعات احضار و سپس بازداشت شدند.
سوران دانشور، فعال مدنی ساکن شهرستان مریوان در پیوند با آخرین وضعیت این فعالان به زمانه گفت: «هر روز خانواده‌ها پی‌گیر وضعیت آنان هستند و به اداره اطلاعات، دادگاه و سایر نهاد‌ها مراجعه می‌کنند. انجمن سبز چیا هم در این زمینه مکاتباتی در سطح استان با مسئولان انجام داده است، اما تاکنون تلاش‌ها بی‌نتیجه مانده است و هیچ اطلاعی از وضعیت آنان نداریم.»
این فعال مدنی درباره وکیل این فعالان محیط زیست و ملاقات با خانوادههایشان می‌گوید: «برای این فعالان وکیل گرفته شده، ولی متاسفانه به وکیل آنان هم چیزی نگفتند. این افراد طی تماس کوتاهی که با خانوادههایشان داشته‌اند، تنها توانسته‌اند بگویند که در اداره اطلاعات به سر می‌برند.»
از سوی دیگر ۱۵۰ تن از فعالان مدنی و برخی از نهاد‌ها با ایجاد کمپینی خواستار آزادی این فعالان محیط زیست شده‌اند و از آنان به عنوان «دوستداران طبیعت» نام برده‌اند. آقای دانشور می‌گوید: «این سه فعال محیط زیست عضو انجمن سبز چیا هستند و فعالیتهایشان صرفاً دفاع از محیط زیست کردستان و در چهارچوب کارهای این انجمن بوده است. این کمپین اطلاعیه‌ای منتشر کرده که در قسمتی از آن آمده است: «انجمن سبز چیا که ١٢ سال از تاسیس آن می‌گذرد و فعالیت‌های آن صرفاً زیست‌محیطی است، از طرف فرمانداری این شهر مجوز رسمی را دریافت کرده و تمامی فعالیت‌هایش اگرچه در راستای حفاظت از محیط‌زیست بوده، اما با هماهنگی نهادهای مربوطه، انجام گرفته است.»
بر اساس آمار منتشر شده در سال ۱۳۹۰ بیش از ۳۰ هکتار از جنگل‌های کردستان دچار آتش‌سوزی شده که بیشتر آن در مناطق مریوان و سروآباد روی داده است. آقای دانشور ادامه می‌دهد: «ما فعالان مدنی بر این باور هستیم، اگر حاکمیت اقدامی برای کنترل و حفاظت از محیط زیست مناطق کردستان نکرده است، حداقل افرادی را که برای خاموش کردن آتش‌ها تلاش کرده‌اند، بازداشت نکند.»
در پایان اطلاعیه کمپین آمده است: «ما هم به عنوان فعالین مدنی، روزنامه‌نگاران و تمامی آزادی‌خواهان خواستاریم که در اسرع وقت و بدون هیچ پیش شرطی این سه فعال زیست محیطی آزاد شوند و حاکمیت دست از سیاست ترس و رعب در جامعه دست بردارد، که در صورت ادامه این سیاست حیات مشترک با آن به آینده‌ای ناپیدا خواهد انجامید.»
بازداشت فعالان فرهنگی و دانشجویی
کاوه کرمانشاهی: هنوز از اتهام یا دلیل بازداشت این فعالان هیچ اطلاعی در دست نیست. فعالیت‌های سابق آن‌ها صرفاً فعالیت‌های فرهنگی و در حوزه ادبیات کردی بوده است. سابقه فعالیتهایشان نشان می‌دهد که در حوزه سیاست یا در کارهای دیگری مانند حقوق بشر و روزنامه‌نگاری هم فعال نبودند و صرفاً فعال ادبی و فرهنگی بودند و بازداشت‌شان نمی‌تواند هیچ توجیهی داشته باشد.
در روزهای اخیر، یازده فعال فرهنگی و دانشجویی کردستان در شهرهای گیلانغرب، مشهد و سردشت توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، فرهاد وکیل‌نیا، مازیار محمدی، مریم امینی، جمال و عزیز خانی، نعیم نجفی و سجاد جهانفر در گیلانغرب بازداشت شده‌اند. همچنین روز هشتم مردادماه، علیرضا سپاهی لایین شاعر کرد در منطقه قاسم‌آباد مشهد توسط نیروهای امنیتی دستگیر شده است.
کاوه کرمانشاهی، فعال حقوق بشر در پیوند با آخرین وضعیت فعالان فرهنگی بازداشت شده به زمانه گفت: «بنا بر اطلاعات و اخباری که ما داریم تاکنون هفت‌نفر از فعالان ادبی و فرهنگی گیلانغرب توسط ماموران امنیتی دستگیر و به بازداشتگاه مرکزی اداره اطلاعات استان درکرمانشاه منتقل شده‌اند. متاسفانه هیچکدام از این افراد امکان ملاقات با خانوادههایشان را نداشتند، فقط تعدادی از آن‌ها به صورت محدود و تحت نظارت بازجو‌ها توانستند مکالمه کوتاه تلفنی با خانوادههایشان داشته باشند.»
این فعال حقوق بشر با اشاره به این‌که هنوز از اتهام یا دلیل بازداشت این فعالان هیچ اطلاعی در دست نیست می‌گوید: «فعالیت‌های سابق آن‌ها صرفاً فعالیت‌های فرهنگی و در حوزه ادبیات کردی بوده است به این شکل که تعدادی از آن‌ها عضو انجمن بانان شهر گیلانغرب بودند و هم‌زمان سایت فرهنگی‌ای به اسم طاق بستان را اداره می‌کردند. سابقه فعالیتهایشان نشان می‌دهد که در حوزه سیاست یا در کارهای دیگری مانند حقوق بشر و روزنامه‌نگاری هم فعال نبودند و صرفاً فعال ادبی و فرهنگی بودند و بازداشت‌شان نمی‌تواند هیچ توجیهی داشته باشد.»
از سوی دیگر سه تن از دانشجویان کرد به نام‌های سلیمان وحیدی‌نیا، علی نادری و ناصر آمان از سوی نیروهای امنیتی حدود بیش از یک‌ماه پیش در سردشت بازداشت شدند. یک منبع آگاه به زمانه گفت: «این افراد پس از دستگیری از سوی نهادهای امنیتی به ارومیه منتقل و سپس روانه زندان مهاباد شدند.»
تاکنون علت بازداشت این سه دانشجو مشخص نشده است.
فشار بر فعالان مدنی
بر اساس اخبار و گزارش‌های منتشر شده در سال‌های گذشته همواره فعالان مدنی در کردستان تحت فشار و محدودیت بوده‌اند.
کاوه قریشی، روزنامه‌نگار کرد می‌گوید: «در ماه‌های گذشته فشار بر فعالان مدنی و فرهنگی ابتدا در شهرهای استان کردستان به ویژه در شهر مریوان و با فشار بر شاعران و فعالان حوزه هنری شروع شد. تعدادی از آنان دستگیر شدند. در حال حاضر بعضی از آنان در زندان هستند و تعدادی دیگر آزاد شدند. ناظران سیاسی و مدنی آن‌زمان در کردستان می‌گفتند که جمهوری اسلامی بعد از ایجاد فشار بر فعالان سیاسی، مدنی و حقوق بشری سراغ فعالان فرهنگی رفته است و قصد دارد عرصه هر گونه فعالیتی را در کردستان مسدود کند.»
فشار بر فعالان مدنی کردستان در حالی است که درگیری‌های سنگینی بین نیروهای سپاه پاسداران و پژاک در مناطق مرزی کردستان روی داده است. به گفته دو طرف ده‌ها نفر در این درگیری‌ها کشته شده‌اند.
آقای قریشی می‌افزاید: «موج اخیر بازداشت فعالان فرهنگی هم‌زمان است با اتفاق‌هایی که به تازگی در کردستان روی داد. می‌دانیم سپاه پاسداران اخیراً در مرز‌ها بر اساس آمار و گزارش‌ها ضربات سنگینی را از حزب مسلح پژاک خورده است و این شکست لجستیکی و نظامی برای جمهوری اسلامی محسوب می‌شود. به نوعی می‌شود گفت بازگشت به درون شهر‌ها در چهارچوب فشار بر فعالان فرهنگی، نتیجه شکست نظامی در مرز‌ها است. این اتفاق قابل پیش بینی بود. حتی به نظر می‌رسد که در روز‌ها و هفته‌های آینده نیز شدت بیشتری به خود بگیرد.»
این فعال مدنی، فشار بر فعالان مدنی را یک «سیاست تکرای و نخ نما» از سوی جمهوری اسلامی می‌داند و می‌گوید: «با توجه تجربه این گونه برخورد‌ها می‌توان گفت که تاثیر چندانی در روند فعالیت‌های مدنی داخل کردستان نخواهد داشت.»
کاوه کرمانشاهی نیز بر این باور است که حاکمیت پس از افزایش فشار بر فعالان سیاسی، مدنی، حقوق بشری و روزنامه‌نگاران تهران و شهرهای بزرگ هم اکنون فرصتی پیدا کرده و دامنه سرکوب را بار دیگر به کردستان کشانده است.
آقای کرمانشاهی می‌گوید: «تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ به دلیل این‌که مناطق کردنشین ایران بیشتر از هر منطقه دیگری فعالیت داشتند و مردم در کل از وضعیت موجود معترض بودند، فشار‌ها بر مناطق کردنشین خیلی بیشتر بود، اما در دو سال گذشته این فشار‌ها به تهران و دیگر شهر‌ها، خصوصاً بر شهروندان معترض و فعالان منتقد اعمال شد که می‌بینیم بازداشت‌های گسترده و صدور احکام سنگین را به دنبال داشت. اکنون بعد از گذشت دوسال و چندماه از این جریان‌ها بازهم حاکمیت فرصتی پیدا کرده که با سرکوب شدیدی که در تهران و شهرهای دیگر اعمال می‌کرد بار دیگر به کردستان برگردد و می‌خواهد بازهم آن شرایط سرکوب و فشار نسبت به فعالان و مردم کردرا تشدید کند. نتیجه این اعمال فشار‌ها همین حمله نظامی اخیر سپاه پاسداران به احزاب اپوزیسیون کرد در مناطق مرزی است و نتیجه‌اش می‌شود بگیر و ببندهایی که بر اساس اخبار موجود در شهرهای مختلف مانند سردشت، مهاباد، سقز، مریوان، کرمانشاه، گیلانغرب و حتی در میان کردهای خراسان اتفاق می‌افتد.»
