رابطه میان تاجیکستان و ایران بحرانی است، اگر چه بحران جلوه ظاهری چشمگیری ندارد و عمدتا به حوزه تبلیغات محدود است. اما به تازگی پخش فیلمی از تلویزیون تاجیکستان که در آن دولت ایران متهم شده است در عملیات تروریستی در این کشور دست داشته به این بحران دامن زده است.
در گزارش‌ها و گفت‌وگوهای قبلی در زمانه روشن ساختیم که تنها یک عامل نیست که منجر به سردی روابط بین کشورهای ایران و تاجیکیستان شده است بلکه چندین مسله همزمان رخ داده یا از حاشیه به صحنه اصلی آمده است که یکی از آنها چالش‌های مذهبی و برنامه‌های مختلف سیاسی در چارچوب مذهب است.
کشور تاجیکستان با این که به عنوان سنی‌مذهب شناخته می‌شود اما در قلمرو آن گروه بزرگی از مردم از شیعیان اسماعیلی و نیز پیرو آیین زرتشت هستند. آمار رسمی در مورد جمعیت پیروان مذاهب مختلف وجود ندارد.
در طول دو سال گذشته که رسانه‌های منطقه از بسته شدن تعدادی از دفاتر دولتی ایران در تاجیکستان گزارش دادند، همزمان از سفرهای رسمی و حتی زیارت حج امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان می‌نوشتند.
| دولت‌های ایران و تاجیکستان بر سر چه اختلاف دارند؟
بر سر بابک زنجانی و اموال او در تاجیکستان؟ ◄روابط ایران-تاجیکستان و قضیه بابک زنجانی یا اینکه اختلافات دو کشور به دخالت کشورهای دیگر برمی‌گردد؟ ◄تاجیکستان و کشاکش دو فیل: ایران و عربستان و با ابنکه حضور محی‌الدین کبیری، رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در جلسه سال گذشته کنفرانس وحدت اسلامی در تهران عامل بحران شده است؟ ◄روابط تهران و دوشنبه و مسئله حزب نهضت اسلامی تاجیکستان و یا اینکه چالش شیعه و سنی موجب بحران در روابط ایران و تاجیکستان شده است؟ |
در چنین فضایی که درهایی به روی دولت ایران بسته می‌شود و به روی کشورهای عربی باز می‌گردد، برداشت و احساس مردم تاجیکستان چه گونه است؟ با این پرسش سراغ مهربان سلیم‌شاه، یکی از روزنامه‌نگاران تاجیک مقیم دوشنبه، پایتخت تاجیکستان رفتیم که از مسلمانان شیعه‌مذهب است. آقای مهربان سلیم‌شاه معتقد است که این سردی در روابط بین این دو کشور موقتی است و اختلافات بین این دو کشور آنقدر بزرگ نیست که مشترکات میان یکدیگر را فراموش کنند.
مهربان سلیم‌شاه می‌گوید با این که دولت ایران به اندازه توان خود به تاجیکستان کمک نکرده است اما سیاست‌های مذهب‌مرکز هم نداشته است. او معتقد است که در اختلاف اخیر بین دو کشور نقش مذهب کم‌ترین نقش است و بحث و گفتارهایی اگر وجود دارد اساس قوی ندارند. او همکاری‌های ایرانیان به ویژه پزشکان ایرانی با بیمارستان های تاجیکستان را مثال می‌زند که تمام متمرکز بر تخصص خود هستند. یا کارمندان تاجیک سفارت ایران را مثال می‌زند که همه از پیروان مذهب سنی‌اند و هیچ مشکلی از این بابت وجود ندارد.
مشکلات از نظر مهربان سلیم‌شاه، پس از سفر رئیس جمهور به کشورهای عربی شروع شده است و ریشه محلی ندارد. او دلیل اصلی سردی روابط بین ایران و تاجیکستان را حضور محی‌الدین کبیری، رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در کنفرانس وحدت اسلامی در تهران می‌داند. اما به نظر او، دولت تاجیکستان نمی‌تواند از دولت ایران درخواست کند از پشتیبانی این حزب دست بکشد.
به سخنان مهربان سلیم‌شاه می‌توانید در اینجا گوش دهید:
محمودجان فیض رحمانوف، از پیروان حزب نهضت اسلامی تاجیکستان که پس از انتخابات سال ۲۰۰۵ مجبور به ترک تاجیکستان شده در حال حاضر در وین به عنوان پناهنده سیاسی به سر می‌برد.
آقای فیض رحمانوف معتقد است که سفر محی‌الدین کبیری در کنفرانس وحدت اسلامی هر ساله صورت می‌گرفت و هیچ معنای سیاسی خاصی نداشت. هرچند او می‌گوید که مشکلات بین تاجیکستان و ایران پس از دیده شدن محی‌الدین کبیری با رهبر ایران در حاشیه کنفرانس وحدت اسلامی در سال ۲۰۱۶ به اوج رسید. به عقیده آقای فیض رحمانوف دولت تاجیکستان از کشورهای همسایه و دوست آن انتظاری را دارد که از شهروندان خود دارد. یعنی آن چه او باور دارد باید مورد تایید و باور آنها نیز قرار بگیرد. محمودجان فیض رحمانوف معتقد است که مساله مذهبی برای دولت تاجیکستان مطرح نیست بلکه بیشتر در فکر حفظ قدرت خود است.
به گفت‌گوی محمودجان فیض‌رحمانوف می‌توانید در اینجا گوش دهید:
سعدی یوسفی، تحلیلگر مسایل سیاسی و مذهبی تاجیک نیز کم و بیش نظرهای قبلی را تایید می‌کند و می‌گوید که این سردی بیشتر منشأ سیاسی دارد و دولت تاجیکستان به تفاوت‌های مذهبی بین کشورهای فارسی‌زبان حساسیت چندانی ندارد.
آقای یوسفی می‌گوید که دولت تاجیکستان و بسیاری از مردم تاجیکستان با این که پیرو مذهب اهل سنت هستند گرایش زیاد به فرقه امام اعظم ابوحنیفه دارند. به غیر از این، مذهب اسماعیلی نیز در تاجیکستان رایج است و مردمان زیادی از این فرقه پیروی می‌کنند. آقای یوسفی معتقد است که اگز گفت‌گوی بین کشور تاجیکستان و ایران صورت بگیرد این اختلافی که اخیرا سر زده در زمان کوتاهی حل و فصل خواهد شد و ریشه چندان عمیقی ندارد.
به سخنان سعدی یوسفی می‌توانید در اینجا گوش دهید:
در همین زمینه
- اعترافات چند تاجیک درباره آموزش‌های تروریستی در قم
- ایران حمایت از قتل شخصیت‌های برجسته تاجیک را تکذیب کرد
- تاجیکستان ایران را به حمایت از ترورهای این کشور در دهه ۹۰ میلادی متهم کرد
- چالش واژه‌های تازه زبان فارسی در تاجیکستان
- روابط تهران و دوشنبه و مسئله حزب نهضت اسلامی تاجیکستان
- روابط ایران-تاجیکستان و قضیه بابک زنجانی
- آیا روابط ایران و تاجیکستان سرد شده است؟
تاجیکستان با پول ایران آباد شد حالا برای ایران زبان درازی می‌کنند
m / 18 August 2017