سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته است حدود ۷۰ درصد کارتنخوابها معتاد هستند.
به گفته پرویز افشار باقی کارتنخوابها اغلب ظاهری شبیه معتادان دارند و به همین دلیل «انگ معتاد» می خورند: «این ۳۰ درصد کارگران فصلی، کودکان کار، زنان خیابانی و … هستند.»
بر اساس گفته های سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، ۳۰ تا ۳۵ درصد کسانی که بی خانمان هستند و در خیابانها زندگی میکنند گرچه ظاهری شبیه معتادان دارند یا در پاتوقها زندگی میکنند، اما اعتیاد ندارد: «{آنها} کارگران فصلی، مهاجران، بیماران مزمن روانی، کودکان کار، زنان خیابانی و افراد فاقد جا و مکان و کارتنخواب هستند.»
با توجه به نارسایی های آماری در ایران، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر آمارهای متفاوتی از شمار بی خانمان ها و کارتنخوابها ارائه کرده است. به گفته پرویز افشار، عده ای معتقدند شمار این افراد ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر است، برخی رقم ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر را اعلام کرده اند و گروهی هم با نگاه حداکثری رقم ۱۰۰ هزار نفر را تخمین زده اند.
افشار گفته است: «باید دید چه اتفاقی رخ داده که معتادان متجاهر بیشتری در کف خیابان ها دیده میشوند؟ اشتباه ما در بودجهگذاری، اولویتها یا در کجا بوده است؟»
او با اشاره به مراکز ترک اعتیاد ماده ۱۵ و ۱۶ گفته است: «هر چند تاکید میشود افراد برای درمان به مراکز مجاز مراجعه کنند اما متقاضیان و داوطلبان درمانی که تمکن مالی ندارند، در قالب افراد کف خیابانی ظاهر میشوند.»
به گفته سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر ضروری است گرفتار شدگان اعتیاد که بیبضاعت هستند، قبل از آنکه بی خانمان شوند و کف خیابان بیفتند، پوشش داده شوند: «اگر متولیان بحث درمان اعتیاد بودجههای مورد نظر را به موقع به این منظور اختصاص میدادند، عمق و شدت اعتیاد خود را در قالب کارتنخوابی نشان نمیداد.»
افشار همچنین از واگذاری مراکز ماده ۱۶ ترک اعتیاد به سازمان بهزیستی از روز دوشنبه ۲۶ تیر خبر داده و گفته است: «دستورالعملها و آیین نامهها در این باره بازنگری و امضا شده و امروز در کمیته درمان مصوب میشود؛ به طوری که مراکز ماده ۱۶ از ستاد مبارزه با مواد مخدر جدا و به صورت رسمی به بهزیستی واگذار میشوند. امید میرود با این اتفاق وضعیت مراکز ماده ۱۶ بهتر شود.»
این تغییر در مدیریت مراکز ماده ۱۶ ترک اعتیاد اما در حالی رخ می دهد که رییس انجمن مددکاری ایران با انتقاد از واگذاری این مراکز به سازمان بهزیستی، این طرح را از جمله طرحهایی دانسته که در آینده محکوم به شکست است.
حسن موسوی چلک از اینکه این مراکز تبدیل به شعبه شماره ۲ زندان ها شوند، ابراز نگرانی کرده است.
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، از قول موسوی چلک نوشته است: «بازگشت بسیاری از معتادان به چرخه اعتیاد پس از ترخیص از ماده ۱۶ از واقعیتهای پیش روست چراکه برنامه درمان در کشور برنامه موفقی نیست.»
از سوی دیگر بهزیستی هم معتقد است جای تجمع افراد در مراکز ماده ۱۶، میتوان از راهکارهای دیگری همچون «درمان دادگاهمدار» استفاده کرد: «درمان دادگاهمدار به این معناست که معتادان با نظارت سیستم قضایی به مراکز مختلف ارجاع شوند. به عنوان مثال میتوان به جای بستری، برخی معتادان را در قالب سرپایی درمان کرد یا میتوان عده دیگری را که قابلیت پذیرش از سوی خانواده دارند، از مراکز به خانوادهها واگذار کرد.»
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر اما درباره اینکه بهزیستی علیرغم تمایل خود برای پذیرش مراکز ماده ۱۶ مجبور به تحویل گرفتن و پوشش این مراکز شده است، گفت: «اگر بهزیستی مسئولیت مراکز ماده ۱۶ را قبول نکند، کدام دستگاه اجرایی میتواند پذیرای این نقش باشد؟»
افشار با یادآوری موضوع درمان و «جمعآوری معتادان» تا پیش از سال ۸۹ گفته است: «معتادان و افراد متجاهری که قبل از سال ۸۹ برای درمان مراجعه نمیکردند با حکم سیستم قضایی به زندان منتقل میشدند. کارشناسان معتقد بودند این روش، راهکاری ناکارآمد است. در نهایت در نشستی که در مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد، اصلاحیهای صورت گرفت تا با استفاده از مواد ۱۵ و ۱۶، بحث درمان معتادان در قالب شبه زندانی کمرنگ شود، یعنی مراکز ماده ۱۶ راهاندازی شد تا اثربخشی در مداخلات درمان، مانایی در پاکی و … افزایش یابد.»
به گفته سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر حتی این موضوع را هم به درستی اجرا نشده به این معنا که برخی دستگاههای متولی به این موضوع نپرداخته اند: «در حالی که مسئولان میخواستند بحث مراکز ماده ۱۶ را پررنگ کنند اما پول برنامه کاهش آسیب را به این موضوع اختصاص دادند. این امر نیز از دیگر علل ناموفق شدن برنامهها بود. هرچند با این برنامه عمق و شدت اعتیاد از طریق تغییر الگوی مصرف را توانستیم تغییر دهیم، اما وقتی اجرای برنامههای توزیع سرنگ و سوزن، متادون و کاهش آسیب و رسیدگی به معتادان کف خیابانی کمرنگ میشود، مشخص است که معتادان متجاهر افزایش مییابند و معتادان تبدیل به مظاهری از افرادی میشوند که مطالبه ساماندهی شان پررنگ میشود.»
افشار در ادامه صحبت های خود مدعی شده است در همه جای دنیا وضعیت به همین صورت است اما نه به شدت ایران: «در سایر کشورها با استفاده از دادگاههای درمانمدار میزان مانایی افراد در پاکی بالاتر است. باید توجه داشته باشیم اعتیاد بیماری مزمن عود کننده جسمی و روانی است که در بهترین نقاط دنیا نیز درمان آن حداکثر ۳۵ تا ۴۰ درصد توفیق داشته اما در کشور ما که چرخه درمان کامل نیست، این میزان به ۱۰ تا ۲۰ درصد میرسد.»
به گفته سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر موفقیت درمان «معتادان متجاهر خیابانی» خیلی کمتر است چرا که درمان این افراد سخت است.
- در همین زمینه