در تاریخ زمین، مواردی وجود داشته که طی آن، دمای میانگین سیاره به سرعت دچار تغییراتی گاه حتی تا 10 درجه سانتیگراد، آن‌هم طی تنها چندین دهه شده است. برخی بر این عقیده‌اند که اخیراً با تجمع مفرط گاز دی‌اکسید کربن در جو زمین و تشدید اثر گلخانه‌ای، پدیده مشابهی در شرف وقوع است.
پژوهشی جدید، حکایت از صحت مدارک بی‌شماری می‌کند که تغییرات اقلیمی زمین را ناشی از دگرگونی چرخه‌های اقیانوسی- که منحصراً در پی دوران‌های یخبندانِ زمین رخ می‌دهند- می‌داند.
«دیوید باتیستی» (David Battisti)، از استادان علوم جویِ دانشگاه داشنگتن، در این زمینه می‌گوید: «امکان دارد که از طریق فرآیندهای دیگری بتوان [گسیل مفرط] گازهای گلخانه‌ای را دلیل تغییرات اقلیمی عنوان کرد، اما ما طبق مدارک زمین‌شناختی‌مان فعلا هیچ اطلاعی از این فرآیندها نداریم.»
باتیستی، خود از اعضای تیمی بوده که مدل‌های آماریِ اقلیم زمین را با مدل‌های حاصل از محاسبات ایزوتوپ‌های عنصر اکسیژن ترکیب کرده‌اند تا با کمک یک مدل جامع رایانه‌ای، پی به علل تغییرات اقلیمی ببرند. تغییراتی که طی آخرین عصر یخبندان زمین (از حدود 110 تا 10هزار سال پیش)، موجب کاهش محسوس جمعیت «آیس‌برگ»ها (یا کوه‌های یخی شناور) در اقیانوس اطلس شمالی شده بودند. این کوه‌های یخی، عموماً از یخچال‌های قطبی شمال نشئت گرفته‌اند و به‌سمت آب‌های جنوبی‌تر اقیانوس اطلس شمالی سرازیر می‌شوند؛ پدیده‌ای که به افتخار کاشف‌اش «هارتموت هنریش» (Hartmut Heinrich)، اصطلاحاً «رخداد هنریش» نامیده می‌شود.
شبیه‌سازی‌ها نشان از این می‌داد که رشد ناگهانی لایه‌های یخی شناور بر دریاهای اقیانوس اطلس شمالی (که البته با کوه‌های یخی تفاوت داشته و در واقع شامل یک «لایه» وسیع از یخ می‌شوند)، موجب هرچه سردتر شدنِ نیمکره شمالی زمین، از جمله آب‌های اقیانوس هند شد که به‌دنبال آن سطح بارش سالیانه و باران‌های موسمی منطقه بر فراز خاک هند هم کاهش یافت. باتیستی خاطرنشان می‌کند که هرچند احتمال شدت گرفتن تغییرات اقلیمی ناشی از زمین‌گرمایی کم است، اما اثرات ناشی از همین تغییرات اقلیمی می‌تواند اینگونه باشد.
او می‌گوید: «وقتی عوامل زیربنایی از میان بروند، دگرگونی اکوسیستم‌ها می‌تواند فوق‌العاده پرسرعت شود. وقتی یخ‌های دریایی، آهسته [ار موضع کنونی‌شان] عقب‌نشینی کنند، افزایش دمای محسوسی در شعاع چندین‌هزار کیلومتریِ منطقه رخ خواهد داد. اگر چنانچه این گرمایش، آهسته همان نواحی گرم و خشک پیشین را از آن‌چه هستند هم خشک‌تر کند، احتمال وقوع آتش‌سوزی افزایش خواهد یافت.»
پژوهش‌های پیشینی که بر رسوبات کربناتی غارهای واقع در کشورهای چین و هند صورت پذیرفته بود، حکایت از این می‌کند که شدت باران‌های موسمی منطقه، هم‌پیوند با نسبت ایزوتوپ‌های خاصی از عنصر اکسیژن است. مدلی که اخیراً دانشمندان، به‌منظور انجام این پژوهش از آن استفاده برده‌اند، این نسبت‌های ایزوتوپی را بازسازی و مشخص کرده است که نوسان رخدادهای هنریش نیز هم‌پیوند با نوسان شدت باران‌های موسمی هند (و البته نه شرق آسیا) است.
منبع: دانشگاه ایالتیِ واشنگتن
در همین زمینه: نوار نقاله‌ای به وسعت یک اقیانوس
توضیح تصویر:
چرخه‌ی سراسریِ اقیانوس‌ها که غالباً از آن با عنوان «نوار نقاله‌ی اقیانوسی» یاد می‌شود؛ جریان‌های گرمایی را به سرتاسر زمین انتقال می‌دهد. مناطق مشخص‌شده با رنگ سفید، نشانگر جریان‌های گرم اقیانوسی؛ و نواحی ِ آبی‌رنگ نوار نقاله نیز حاکی از جریان‌های سرد و عمیق ِ اقیانوسی‌ست / منبع: Jayne Doucette, Woods Hole Oceanographic Institution