بیژن روحانی- پس از حدود دوماه، آتش‌سوزی در یکی از غارهای تاریخی ایران مهار شد. غار پبده (Pabdeh) در منطقه‌ی لالی استان خوزستان که دارای شواهدی از زندگی انسان در دوران پارینه سنگی است، مدت‌ها گرفتار آتش‌سوزی بود و علاوه بر خسارات وارد شده به غار تعداد زیادی از خفاش‌های موجود در آن نیز بر اثر دود حاصل از آتش‌سوزی خفه شدند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، سرانجام کوهنوردان محلی که از اقدام مسئولان شهرستان لالی ناامید شده بودند، با صرف پنج ساعت تلاش توانستند آتش زیر خاکستر در این غار را خاموش کنند.
غار پبده اولین‌بار در سال ۱۹۴۹ توسط رومن گیرشمن، باستان‌شناس فرانسوی، مورد بررسی‌های باستان‌شناسی قرار گرفت. گیرشمن در سفری که به این منطقه داشت توانست اهمیت این غار را به عنوان یکی از نخستین سکونت‌گاه‌های انسان در ایران مشخص کند و در آن‌جا ابزارهایی مانند تبر و نیزه از حدود پانزده‌هزار سال پیش به دست آورد.
در ابتدای آذرماه سال جاری خبر وقوع آتش‌سوزی در این غار باستانی منتشر شد. به دنبال انتشار خبر، تعدادی از کوهنوردان و غارنوردان از محل بازدید کردند و گزارش دادند که بر اثر آتش‌سوزی تعداد زیادی از جانداران غار از جمله خفاش‌ها مرده‌اند و به سطوح و دیواره‌های غار نیز آسیب‌هایی رسیده است.
در پی این گزارش‌ها و مطرح شدن اهمیت استثنایی این غار به عنوان یکی از نخستین سکونت‌گاه‌های انسان در ایران، بحث حفاظت از غار و سازمان‌های مسئول آن مطرح شد.
حمید جهانبخش یکی از مربیان غارنوردی پس از بازدید از غار به خبرگزاری ایسنا گفت که آن‌جا محل نگهداری گوسفندان عشایر بومی شده است. به همین دلیل تا ۲۰ متری درون غار به ارتفاع چهل سانتیمتر با فضولات حیوانی پوشیده شده است. چندی پیش نیز به‌دنبال آتش زدن بخشی از این فضولات برای گرم شدن چوپان‌ها و متصاعد شدن گاز ناشی از سوختن فضولات، خفاش‌های غار پبده مردند.
جواد نظام دوست، رئیس انجمن غارشناسی و غارنوردی ایران، مسئولیت حفاظت از این غار را با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دانست.
به گفته‌ی آقای نظام دوست غارها به دو بخش باستانی و محیط زیستی تقسیم می‌شوند و غار پبده با توجه به مستندات تاریخی، به‌عنوان یكی از نخستین پایگاه‌های سكونت انسان در دوره‌ی پارینه‌سنگی شناخته شده است و جزو غارهای باستانی به‌شمار می‌آید و از این رو مسئولیت حفاظت از آن با سازمان میراث فرهنگی است.
با وجود چنین اظهاراتی اما، پرویز پورفرخی، مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان هرگونه آتش سوزی در غار پبده را تکذیب کرد و گفت: « چنین چیزی وجود خارجی ندارد كه یك غار مانند غار پبده مدت‌ها در آتش بسوزد، چون تاكنون گزارشی از بومیان منطقه مبنی بر وقوع آتش‌سوزی در این غار نگرفته‌ایم.»
او همچنین اظهار داشت کسانی که از غار بازدید کرده‌اند و مدعی هستند که از آتش سوزی شده و عکس از آن گرفته‌اند، باید خودشان نسبت به خاموش کردن آن اقدام می‌کردند.
او در نهایت غارهایی که دارای مسیر طولانی و آب هستند را زیر نظر سازمان محیط زیست دانست و گفت میراث فرهنگی هم در مورد آنها مطالعاتی دارد.
با انتشار گسترده‌تر اخبار در خصوص این آتش سوزی و نابودی تعداد زیادی از خفاش‌ها، رئیس اداره‌ی محیط زیست استان خوزستان نیز به اظهار نظر در این مورد پرداخت و اعلام کرد غار پبده فاقد هرگونه ارزش زیست محیطی است.
او همچنین درباره‌ی خفاش‌هایی كه در آتش‌سوزی غار پبده از بین رفته‌اند، اظهار كرد: «خفاش‌های این غار از گونه‌ی معمولی بودند و از لحاظ زیست محیطی مهم نبودند.»
در حالی که همچنان مسئولان مختلف بر سر وجود آتش در این غار باستانی اختلاف نظر داشتند، گزارش‌های بیشتر توسط گروه‌های کوهنوری نشان داد که آتش همچنان زیر خاکستر وجود دارد و دود و گاز ناشی از آن باعث آسیب‌هایی به جاندران و بدنه‌ی غار می‌شود.
سرانجام گروه‌های کوهنوردی که نتوانسته بودند حتی از فرمانداری نیز امکانات لازم را برای خاموش کردن آتش دریافت کنند، خود با تشکیل گروه نجات اقدام به فرو نشاندن آتش کردند.
حمید جهانبخش که خود در این گروه نجات حضور داشته است پس از انجام عملیات اعلام کرد با ناامید شدن از کمک دستگاه‌های ذی‌ربط، این گروه کوهنوردی تانكر آب اداره‌ی امور عشایر را قرض گرفتند و خود گالن‌های ۲۰ لیتری آب را تا ارتفاع ۱۰۰ متری دهنه‌ی غار حمل كردند. برای خاموش كردن آتش زیر خاكستر كه هر روز در حال پیشروی بود نیز با راهنمایی آتش‌نشان‌های شهر لالی، كانالی در میان خاكستر‌ها ایجاد و آب داخل آن ریخته شد تا آتش سرد شود. چند روز بعد در ادامه‌ی بازدید گروه کوهنوری مشخص شد كه دود داخل غار پراكنده و خاكستر‌ها سرد شده است.
آتش سوزی در غار پبده انعکاس گسترده‌ای در رسانه ها پیدا کرد و برخی نهادهای غیر دولتی از جمله انجمن دوستداران میراث فرهنگی مسجدسلیمان خواستار بررسی و حفاظت بهتر از این اثر طبیعی و تاریخی شدند.