عبدالله نوری، وزیر کشور دولت محمد خاتمی، به نهضت آزادی ایران توصیه کرده بود که با نام دیگری به جز این نام، مجوز حزب جدیدی را درخواست کنند. نهضت آزادی این پیشنهاد را به صورت رسمی نپذیرفت اما تعدادی از اعضا و علاقمندان آن در سال‌های ابتدایی دولت دوم محمد خاتمی، مجوز تاسیس یک حزب را تقاضا کردند. این بار اما به جای عبدالله نوری، عبدالواحد موسوی لاری وزیر کشور بود و در نهایت با تاسیس این حزب موافقت نشد.

حزب اتحاد ملت ایران اسلامی

اینک با گذشت بیش از ۱۰ سال از آن روزها، تجربه نهضت آزادی به کار حزب جبهه مشارکت آمده است، چرا که این حزب به همراه سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی سال‌هاست برای آیت‌الله خامنه‌‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، حکم نهضت آزادی برای آیت‌الله خمینی را پیدا کرده است. از این رو تعدادی از اعضای حزب جبهه مشارکت که حداقل در کوتا‌ه‌مدت امیدی به بازگشایی حزب خود ندارند، حزب اتحاد ملت ایران اسلامی را تاسیس کرده ‌اند.

اعضای این حزب گویا از اعضای نهضت آزادی خوش شانس‌تر هستند چرا که کمیسیون ماده ۱۰ احزاب با وجود فضاسازی رسانه‌های اصولگرا در نهایت به تاسیس این حزب رضایت داده است . آنان البته راه بازگشت به حزب خود در صورت بازگشایی در آینده‌ای دور را نبسته‌‌اند چرا که در اساسنامه اولیه حزب جدید، عضویت در احزاب دیگر ممنوع نشده است.

حسن روحانی اگر چه هنوز در عمل به وعده‌‌های سیاسی‌اش مانند رفع حصر میرحسین موسوی و مهدی کروبی ناکام مانده، اما تشکیل این حزب را می ‌تواند موفقیتی بزرگ برای خود قلمداد کند.

دبیرکل “خط امامی”

علی شکوری‌راد، عضو شناخته شده حزب جبهه مشارکت و عضو سابق دفتر تحکیم وحدت که از دیگر اعضای جبهه مشارکت «خط امامی‌تر » مانده بود، اینک دبیرکل این حزب تازه تاسیس است.

مواضع شکوری‌راد درباره دفتر تحکیم وحدت درسال‌های ۷۶ تا سال‌های ابتدایی دهه ۸۰ بار‌ها او را با اعضای این تشکل درگیر کرد تا آنجا که برخی از اعضای این تشکل از رفتار او نزد محمد رضا خاتمی، دبیر کل حزب مشارکت، گلایه کردند.

شاید به دلیل همین درگیری‌ها بود که برخی از اعضای دفتر تحکیم وحدت، به شوخی و جدی او را متهم می ‌کردند که در دوره حضورش در این تشکل به دنبال تکرار حادثه اشغال سفارت آمریکا از نوع دیگری بوده و به همراه دوستانش دریک تجمع اعتراضی به دولت عرفات در مقابل سفارت فلسطین، قصد اشغال این سفارتخانه را داشته است.

شکوری‌راد در دولت اول محمد خاتمی، با حکم محمد فرهادی، وزیر بهداشت به این وزارتخانه رفت و عضویت سابق او در دفتر تحکیم وحدت اعتراض نمایندگان اصولگرای مجلس پنجم را سبب شد تا آنجا که سئوال از وزیر بهداشت را دراین باره طرح کردند.

شکوری راد
علی شکوری راد عضو سابق دفتر تحکیم وحدت است.

این عضو سابق دفتر تحکیم وحدت، حتی در زمانی که به نمایندگی مجلس ششم انتخاب شد، مجری ثابت سخنرانی‌های محمد خاتمی در دانشگاه به مناسبت روز ۱۶ آذر بود. این اما انتقاد برخی فعالان دانشجویی را به دنبال داشت که معتقد بودند شکوری‌راد، شان نمایندگی مجلس را به مجری‌گری برنامه رئیس جمهور تنزل داده است.

این پزشک سیاستمدار، عضو انجمن اسلامی جامعه پزشکی نیز بود؛ گروهی متشکل از پزشکان مشهور به «خط امامی». از همین رو با وجود انتخاب علیرضا نوری،برادر عبدالله نوری به عنوان نفر اول انتخابات نظام پزشکی در سال ۷۹،در نهایت با رایزنی‌های شکوری‌راد و دوستانش، محمدرضا ظفرقندی با حکم محمد خاتمی به عنوان رئیس این سازمان انتخاب شد.

نزدیکی به خاتمی

حوادث سال ۸۸ اما چهره ‌ای جدید از شکوری‌راد را به نمایش گذاشت. او پس از دستگیری اعضای بلندپایه حزب جبهه مشارکت و غیر قانونی خوانده شدن آن به میدان آمد و در گفت ‌و‌گو با رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور، به ادعاهای مقامات قوه قضائیه و دولت محمود احمدی‌نژاد درباره حزب مشارکت پاسخ داد. مصاحبه با رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور با سوابق گذشته شکوری‌راد همخوانی نداشت اما این اقدام تحسین اعضای حزب مشارکت و الهه مجردی، همسر محسن میردامادی، دبیر کل زندانی این حزب را به دنبال داشت.

شکوری‌راد در پی مصاحبه‌هایش دستگیر و پس از درخواست آیت‌الله شبیری زنجانی از آیت‌الله خامنه ‌ای آزاد شد.

دبیرکلی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی اما مهم‌ترین جایگاه شکوری‌راد در مدت فعالیت سیاسی او است. حزبی که اعضای جبهه مشارکت از آن انتظار دارند حداقل فرصتی برای تنفس آنان درفضای سیاست را فراهم کند.

از جمله شباهت‌های اصلی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی به حزب جبهه مشارکت، نزدیکی به محمد خاتمی است؛ حتی اگر عماد خاتمی، فرزند محمد خاتمی، عضو شورای مرکزی این حزب نبود.

یزدی - باقی - قوچانی
ابراهیم یزدی- عماالدین باقی – محمد قوچانی در کنگره حزب اتحاد مردم

از جمله تفاوت‌های این حزب با جبهه مشارکت اما شکل‌گرفتن آن در دوره دوری از قدرت است. احزاب بزرگ ایران همواره در معرض این انتقادند که برساخته قدرتند. تشکیل‌دهندگان این حزب اما فعلا از قدرت دورند و همین امر شاید هواداران صادق‌تری را برایشان به ارمغان بیاورد.

حزب بدون شعار

اگر روزگاری مهدی کروبی پس از درگیری لفظی با نمایندگان عضو جبهه مشارکت درمجلس ششم بر سر اصلاح قانون مطبوعات، این حزب را «حزب یک‌شبه» خوانده بود، اینک حزب اتحاد ملت ایران پس از کش و قوس‌های فراوان تشکیل شده و اتفاقات سال ۸۸ فضای متفاوتی را برای کار این حزب به وجود آورده است.

اعضای این حزب که روزگاری شعار ایران برای همه ایرانیان را سر می ‌دادند، در دوره قدرت خود در دستیابی به حداقل‌هایی از این شعار، ناکام ماندند. حزب اتحاد ملت ایران هنوز شعاری را برای خود انتخاب نکرده‌ اما اگر نام حزب نشانی از شعارهای آن داشته باشد، می‌ توان آن را یک عقب‌نشینی خواند. نامی با ظاهری محافظه‌کارانه ‌تر از نام حزب جبهه مشارکت که پسوند اسلامی را همچنان حفظ کرده تا بهانه‌‌ای برای مخالفان به جای نگذارد.

اکثریت قریب به اتفاق احزاب بزرگ در جمهوری اسلامی چون کارگزاران سازندگی و جبهه مشارکت پیش از انتخابات‌ متولد شده‌اند. تشکیل حزب اتحاد ملت ایران اسلامی پیش از انتخابات مجلس دهم و خبرگان می‌تواند نشانه‌ای از تلاش‌ اصلاح‌طلبان برای فتح کرسی‌های مجلس نیز باشد.

این حزب اما برای تثبیت خود راهی طولانی درپیش دارد. به جز حملات و اعتراض‌های اصولگرایان، بخشی از اصلاح‌طلبان که اصولگرایان آنان را اصلاح‌طلبان بی‌‌خطر می‌نامند نیز روی خوشی به این حزب نشان نخواهند داد. چرا که امیدوار بودند در غیاب حزب مشارکت سهم‌شان از کرسی‌های مجلس بیشتر شود.

کرسی‌های مجلس دهم در میان اصلاح‌طلبان مدعیان دیگری نیز دارد. حزب ندای ایرانیان که پیش از حزب اتحاد ملت ایران تشکیل شده و همچنین محمدرضا عارف، معاون اول دولت محمد خاتمی و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ که بنیاد امید ایرانیان را راه‌اندازی کرده است.

از ابراهیم یزدی تا محمدرضا خاتمی

ابراهیم یزدی، دبیرکل نهضت آزادی، رضا خاتمی، اولین دبیر کل حزب جبهه مشارکت و عبدالله نوری، هر سه میهمان نخستین کنگره حزب اتحاد ملت ایران اسلامی بودند. حضوری که می‌تواند پیشنهاد عبدالله نوری به نهضت آزادی و سرنوشت مشابه حزب جبهه مشارکت را یادآوری کند.

حزب جبهه مشارکت اما شاید امیدوار است که رضا خاتمی و دیگر اعضای این حزب به سرنوشت ابراهیم یزدی دچار نشوند. یعنی اگر به قدرت باز نمی‌گردند،حداقل نمایندگانی در قدرت و فضای رسمی سیاست ایران داشته باشند.

بیشتر بخوانید: علی شکوری راد دبیرکل حزب اصلاح‌طلب اتحاد ملت ایران شد