مذاکرات روز شنبه ۲۸ مارس/ ۸ فروردین ایران و گروه ۱+۵ در لوزان در حالی به پایان رسید که مذاکره‌کنندگان بر سر متن ۲-۳ صفحه‌ای توافق به نتیجه نرسیدند. محمدجواد ظریف ابراز نگرانی کرده است که پیش‌نویس تفاهم اگر به این کوتاهی باشد، ضمانت اجرایی نداشته باشد.

Iranian Foreign Minister Zarif talks with Head of the Iranian Atomic Energy Organization Salehi after an afternoon meeting with U.S. Secretary of State Kerry and U.S. officials at the Beau Rivage Palace Hotel in Lausanne

درست در ساعت‌های میانی مذاکرات وزرای خارجه ایران، آلمان، فرانسه و آمریکا، خبرگزاری «رویتزر» از نوشته شدن پیش‌نویس دو یا سه صفحه‌ای توافقنامه خبر داد. «پرس‌تی‌وی»، شبکه انگلیسی زبان جمهوری اسلامی، از قول یکی از نمایندگان ایرانی حاضر در لوزان وجود چنین متنی را تکذیب کرد.

پیش‌نویس دو صفحه‌ای توافق یا ببر کاغذی

ان کوری، خبرنگار ان‌بی‌سی که با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران صحبت کرده است، می‌گوید که ظریف در پایان جلسات شنبه گفته است که او نسبت به امضای توافق‌نامه «دو صفحه‌ای» به دلیل کوتاه بودن چنین متنی نگران است. این متن به نظر ظریف نمی‌تواند تمام جزئیات اجرایی و عملی توافق را لیست کند.

نقل قول کوری از ظریف در مورد متن پیش‌نویس به سرعت در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد: «ترسم این است که سندی دو-صفحه‌ای به مانند ببری کاغذی باشد؛ هر کسی بتواند آن را بکُشد».

نقل قول «ببر کاغذی» ظریف که ابتدا توسط ان کوری منتشر شد به سرعت در شبکه‌های اجتماعی بازنشر یافت.
نقل قول «ببر کاغذی» ظریف که ابتدا توسط ان کوری منتشر شد به سرعت در شبکه‌های اجتماعی بازنشر یافت.

خلاف ادعای پرس‌تی‌وی، چنین متنی تهیه شده است، اما ظریف و تیم مذاکره‌کننده ایران مخالف عمومی شدن چنین متن کوتاهی هستند و بیشتر تمایل دارند که پیش‌نویس تفاهم با جزئیات دقیق‌تری نوشته شود.

پیش‌نویس توافقنامه شامل تمام شکاف‌ها و اختلاف‌هایی خواهد بود که در ۱۲ ماه مذاکرات ایران و گروه ۵+۱ مطرح شده است: از جمله طرح‌های دقیق و فنی بازرسی‌های سازمان انرژی اتمی، اجرای احتمالی پروتکل الحاقی سازمان انرژی اتمی، مجوز بازرسی‌های سرزده به منظور ارزیابی شفافیت ایران در برنامه تحقیق و توسعه انرژی هسته‌ای، سقف ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم در ایران، توافق بر سر ادامه فعالیت شش هزار سانتریفیوژ، سرنوشت سایت هسته‌ای فردو، توقف غنی‌سازی اورانیوم بالای پنج درصد و محدودیت برای ذخیره میزان اورانیوم با غنای زیر پنج درصد.

طرح پیش‌نویس، همچنین مطالبات ایران برای جدول زمان‌بندی لغو تحریم‌ها را شامل خواهد بود که بنا به درخواست فرانسه قرار است در یک بازه ۱۰ تا ۱۵ ساله و ابتدا به شکل آزمایشی لغو شوند.

ایران این زمان‌بندی را قبول ندارد و درخواست کرده است که اولین دور لغو تحریم‌ها مربوط به صنعت نفت و تحریم‌های اقتصادی باشد.

تلفن روحانی به آنگلا مرکل

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، روز شنبه هشت فروردین، پس از برگزاری جلسات وزرای خارجه ایران، فرانسه و آلمان در لوزان با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، تماس تلفنی برقرار کرده است.

متن دو توئیت روحانی در مورد مکالمه تلفنی‌اش با آنگلا مرکل
متن دو توئیت روحانی در مورد مکالمه تلفنی‌اش با آنگلا مرکل

روحانی در حساب توئیتر خود هم نوشته است: «در تماس تلفنی‌مان، صدراعظم مرکل ابراز امیدواری کرد که همزمان با آغاز سال نوی ایرانی، به توافق جامعی دست پیدا کنیم.»

او در ادامه نوشته که آلمان در این زمینه نهایت سعی خود را خواهد کرد.

این آخرین تماس رئیس‌جمهوری ایران با همتایان خود در گروه ۱+۵ بوده است. در هفته‌ای که گذشت، روحانی با رهبران فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین هم تماس گرفته بود.

کاخ سفید اعلام کرد که هشت فروردین، نامه‌ حسن روحانی از طریق تیم مذاکره‌کننده ایالات متحده به باراک اوباما فرستاده شده است.

پس از تماس تلفنی سال ۲۰۱۳، روحانی و اوباما هنوز تماس تلفنی برقرار نکرده‌اند.

بیشتر بخوانید: ابراز امیدواری مقام آمریکایی به آمادگی ایران برای تصمیم‌‌گیری‌های دشوار

واکنش مقامات به مذاکرات روز شنبه

مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران روز شنبه هشت فروردین ماه بین وزرای خارجه ایران، ایالات متحده آمریکا، فرانسه و آلمان ادامه داشت و در ساعت‌های پایانی جلسات، فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به مذاکرات ملحق شد.

موگرینی که جانشین کاترین اشتون شده است در بدو ورود به خبرنگاران گفت: «هیچ‌گاه این‌قدر به توافق نزدیک نبوده‌ایم، با این حال برخی از اختلاف‌های مهم هستند که باید حل شوند. در این ساعت‌های آخرین روزهای هفته، تلاش خواهیم کرد که پل ارتباطی این شکاف‌ها را پیدا کنیم.»

فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که جانشین کاترین اشتون شده است - عکس از خبرگزاری فرانسه
فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که جانشین کاترین اشتون شده است – عکس از خبرگزاری فرانسه

وقتی از رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا پرسیده شد که اگر توافق تا ۳۱ ماه مارس صورت نگیرد، آیا این به مفهوم پایان راهکار سیاسی (دیپلماسی) است، موگرینی پاسخ داد: «این پرسش را روز ۳۱ مارس از من بپرسید.»

لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه که در دو هفته اخیر تندترین انتقادها را نسبت به روند مذاکرات داشته، عصر روز شنبه به طور جداگانه با ظریف و وزیر خارجه آلمان، فرانک والتر اشتاین‌مایر، جلسه داشت. در جلسه فابیوس، اشتاین‌مایر و ظریف، جان کری شرکت نکرد و این جلسه فرصتی بود تا مقام‌های ایرانی با فابیوس گفت‌و‌گو کنند.

فابیوس پس از این جلسه به خبرنگاران گفت: «در مورد مسائل خاص پیشرفت حاصل شده اما این پیشرفت‌ها در مورد مسائل دیگر هنوز کافی نیست.»

فرانسه نسبت به «برنامه تحقیق و توسعه هسته‌ای» ایران بی‌اعتماد است چرا که ایران سعی کرده است محدودیت‌های درخواست شده برای این برنامه پژوهشی را نپذیرد. همچنین فرانسه مایل است که تحریم‌ها به صورت آزمایشی و طی دوره‌ای ۱۰ تا ۱۵ ساله لغو شوند.

وزیر خارجه فرانسه در صحبت با خبرنگاران حاضر در لوزان بر لزوم «شفافیت برنامه هسته‌ای ایران» بیش از گذشته تأکید کرد و گفت که آمده است تا اطمینان حاصل کند که هر توافقی صورت می‌گیرد، بر اساس نظارت و بازرسی باشد.

وزیر امور خارجه آلمان اما از همتای فرانسوی‌اش خوش‌بین‌تر است. اشتاین‌مایر پیش از آغاز جلسه‌اش با ظریف و فابیوس به خبرنگاران گفت: «پس از ۱۲ سال مذاکرات هسته‌ای با ایران به آخر بازی رسیده است. اما این مراحل نهایی دشوارترین و قاطع‌ترین مراحل هستند.»

قرار است وزرای خارجه بریتانیا، چین و روسیه روز یک‌شنبه به این جمع مذاکره‌کنندگان ملحق شوند.

برای تیم مذاکره‌کننده آمریکا مهم است که توافق ابتدایی در همین روزهای آخر هفته و پیش از آغاز هفته کاری مجلس نمایندگان در آمریکا نهایی شود.

جان کری، قرار است اوایل هفته آینده به واشنگتن بازگردد تا مجلس نمایندگان آمریکا را راضی کند تحریم‌های بیشتر علیه ایران را تصویب نکنند. کری قرار است کنگره و مجلس سنای ایالات متحده آمریکا را متقاعد کند که تا ماه ژوئن ۲۰۱۵ که قرار است توافق بین ایران و گروه ۵+۱ نهایی شود، صبر کنند.

بیشتر بخوانید: ادامه مذاکرات و اختلاف بر سر برنامه تحقیق و توسعه تأسیسات هسته‌ای

محمدجواد ظریف هم در ساعت‌های پایانی شنبه هشت فروردین، در صفحه فیس‌بوک خود، جایی که با کاربران ایرانی فارسی صحبت می‌کند، نوشت: «امروز علاوه بر دو دور مذاکره با آقای کری، گفت‌و‌گوهای جدی ولی مثبتی با آقایان اشتاین‌مایر و فابیوس، وزرای خارجه آلمان و فرانسه داشتیم. در مسیر رسیدن به راه‌حل‌های قابل قبول پیشرفت داشته‌ایم ولی هنوز باید در مورد چند موضوع مهم کار کنیم. کلید رسیدن به توافق انتخاب راهبردی بین فشار و تحریم یا تعامل و توافق از سوی طرف مقابل است.»

ظریف در پیام فیس‌بوکی‌اش اشاره کرده است که در مذاکرات به غیر از برنامه هسته‌ای ایران، «مشکلات منطقه‌ای ناشی از اقدامات خطرناک و عجولانه حامیان گروه‌های تندرو و تکفیری» نیز مطرح شده است.

او نوشته است که رایزنی‌هایی با گروه ۱+۵ پیرامون این گروه‌های تکفیری صورت گرفته است: «امیدوارم با همفکری و همکاری همسایگانمان بتوانیم با واقع‌بینی و دوراندیشی روند خطرناک جنگ و تفرقه را متوقف کنیم.»

با این حال ظریف پیش از این نیز گفته بود که مذاکرات ممکن است تا روز سه‌شنبه ۳۱ ماه مارس که روز ضرب‌الاجل گروه مذاکره‌کننده است، ادامه پیدا کند.