درگیریهای نظامی شیعیان حوثی و نیروهای دولتی در صنعا و ادامه تنش میان طرفین، سبب شده است سفارتخانه کشورهای غربی درهای خود را ببندند.
سفارت فرانسه اعلام کرده است که تا اعلام ایجاد نظم عمومی این سفارتخانه روز سه شنبه نیز بسته خواهد ماند.
سفارت هلند تمام روز دوشنبه ۱۹ ژانویه تعطیل بود و سفارت بریتانیا نیز با شدت گرفتن درگیریها چندین ساعت تعطیل شد.
شبهنظامیان شیعه گروه انصارالله، از شیعیان حوثی، که از ۲۱ سپتامبر کنترل صنعا را در دست گرفتهاند، روز دوشنبه حملات گستردهای به نیروهای دولتی انجام دادند. آنها به کاخ ریاست جمهوری نزدیک شده و محل اقامت نخستوزیر یمن را به محاصره خود در آوردند.
حوثیها شیعیان زیدیه یمن هستند. زیدیه شاخه ویژهای از شیعه و مختص یمن است. حوثیها نام خود را از رهبرشان، حسین بدرالدین حوثی گرفتهاند. بدرالدین حوثی در دهه شصت، برای آشنایی با دیدگاههای روحالله خمینی، رهبر انقلاب ایران به قم رفت و به یکی از مریدان وی تبدیل شد. او در سال ۲۰۰۴ توسط نیروهای ارتش یمن کشته شد. شیعیان یمن در حال حاضر از سوی ایران حمایت میشوند.
در درگیریهای روز دوشنبه هر دو طرف یکدیگر را با آتش توپخانه مورد هدف قرار دادند تا آنجا که از ساختمان کاخ ریاست جمهوری دود بلند میشد. شاهدان عینی از زخمی شدن افراد بسیاری از ساکنان محل خبر دادند. شورشیان حوثی نیز از مردم خواستند که منطقه را ترک کنند.
بعد از ظهر دوشنبه عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور یمن، خواهان برقراری آتشبس شد اما کسی به این فراخوان توجهی نکرد. ظهر همین روز کاروان خالد بحاح، نخستوزیر یمن در مرکز شهر مورد حمله قرار گرفت اما به او آسیبی نرسید. گفته میشود که بحاح صنعا را ترک کرده است. در ادامه نبردها، شورشیان حوثی تلویزیون دولتی و ساختمان خبرگزاری رسمی یمن (صبا) را تحت کنترل خود گرفتند.
سه روز پیش نیز احمد عواد بن مبارک، نخستوزیر پیشین و رئیس دفتر رئیس جمهور یمن توسط شیعیان مسلح ربوده شد.
بیشتر بخوانید: شبهنظامیان شیعه رئیس دفتر رئیس جمهور یمن را ربودند
خشونتهای شدید در صنعا از چهار ماه پیش به این سو دستکم ۹ کشته و ۶۷ زخمی داشته که در میان آنها غیرنظامیان نیز دیده میشوند.
«اقدام کودتایی» یا «دفاع از خود»
خبرگزاریهای جهان، حملات شیعیان را اقدام کودتایی عنوان کردهاند اما خبرگزاری ایسنا به نقل از محمد البخیتی، یکی از اعضای شورای سیاسی انصارالله نوشته است: «درگیریهایی که در صنعا رخ داده است، تلاشی برای کودتا نیست بلکه واکنش به تجاوزی است که از سوی گارد ریاستجمهوری یمن صورت گرفته است.»
البخیتی افزوده است: «رئیسجمهوری یمن تحت فشار طرفهایی قرار گرفته است که نمیخواهند توافق صلح و شراکت ملی اجرا شود. این نیروهای گارد ریاست جمهوری بودند که حمله به ایست بازرسی حوثیها را آغاز کردند.»
دولت يمن به نقل از شبکه الجزیره، از همه گروههای امضاکننده توافق «صلح و شراکت» خواست تا در نشست روز سهشنبه که به رياست رئيس جمهور يمن برگزار میشود، شرکت کنند. این توافق پس از تصرف صنعا توسط حوثیها ميان گروههای سياسی يمنی از جمله حزب کنگره ملی حاکم و حوثیها به امضا رسيد.
از زمان یکی شدن یمن شمالی و جنوبی در سال ۱۹۹۰ دولت یمن از یک سو با جنبش استقلالطلبی جنوب در نبرد است که بهطور عمده از نیروهای سکولار تشکیل میشوند؛ و از سوی دیگر با جریانهای اسلامگرا. اسلامگرایان نیز به دو گروه سنی و شیعه تقسیم میشوند که سنیها شامل القاعده شبهجزیره عربستان و شیعیان شامل شیعیان حوثی گروه انصارالله میشوند.
علی عبدالله صالح، رئیس جمهور پیشین و اقتدارگرای یمن در برابر این مقاومتها بهشدت ایستادگی میکرد اما با گسترش اعتراضات مردمی در ادامه تحولات جهان عرب در ژانویه ۲۰۱۲ صالح از قدرت کنار کشید و آن را به معاون خود عبد ربه منصور هادی، سپرد. در واقع هادی میبایست تنها دو سال حکومت میکرد اما انتخابات جدید در سال ۲۰۱۴ لغو شد.
از زمان روی کار آمدن عبد ربه منصور هادی، او رئیس جمهوری بدون قدرت بود و دولتش کنترل مناطق بسیاری را از دست داد.
نقش صالح، عربستان و ایران در یمن
طرفداران رئیس جمهور کنونی یمن، علی عبدالله صالح را مسئول پیشروی شورشیان شیعه میدانند. دیکتاتور پیشین که خود زمانی علیه جنبش شیعیان میجنگید، اکنون ظاهرا با آنها همپیمان شده است.
گفته میشود او قبایل وفادار را به صنعا فرستاده تا از شبهنظامیان حوثی حمایت کنند. صالح که خود یک شیعه زیدی است انتظار دارد که از این طریق نفوذ بیشتری در دولت بیابد.
مناقشه یمن همچنین صحنه نبرد قدرت میان ایران و عربستان برای نفوذ بیشتر در خاورمیانه است. ریاض تهران را به تأمین مالی و تجهیز شورشیان شیعه متهم میکند و میگوید ایران میخواهد با استفاده از شورشیان و ایجاد حکومت شیعه پلی در شبهجزیره عربستان ایجاد کند.
عربستان سعودی خود را بهعنوان قدرت حافظ نظم در یمن معرفی میکند و این نقش را با حمایت از اکثریت سنی این کشور نشان میدهد. به همین دلیل با ظهور گروههای تندرو سنی در کشور همسایه خود نیز کنار آمده است. در حال حاضر القاعده یمن بهعنوان یکی از خطرناکترین شبکههای تروریستی در جهان شناخته میشود. این گروه مسئولیت حمله تروریستی اخیر به دفتر نشریه طنز «شارلی ابدو» در فرانسه را به عهده گرفت. یکی از برادران کواشی، حملهکنندگان به دفتر «شارلی ابدو»، در یمن تعلیم نظامی دیده بود.
بدین ترتیب یمن صحنه نبرد قدرت میان جبهههای مختلف شده که علاقهای به توافق، دمکراسی و پیشرفت این کشور ندارند. حتی اگر شورشیان حوثی در حال حاضر به طور کامل قدرت را در یمن بهدست بگیرند، واکنش شدید شبهنظامیان اردوی مقابل دیری نخواهد پایید.