دکتر ناصر کاتوزیان، حقوقدان و پژوهشگر، صبح روز سه‌شنبه در ۸۷ سالگی بر اثر ذات‌الریه در بیمارستان تهران کلینیک در گذشت.

ناصر کاتوزیان

ناصر کاتوزیان در سال  ۱۳۰۶ خورشیدی در محله دردار تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در دبستان اقبال  در خیابان «شهباز» و دوران دبیرستان را در دبیرستان علمیه پشت سر گذاشت. او پس از نقل مکان به خیابان «آب منگل» در خیابان رى، در همان دبیرستان ماند تا این دوران تحصیلی را به پایان برساند.

او که در نظام قدیم آموزشی ایران تحصیل می‌کرد، در کلاس ششم آن زمان رشته ادبى را انتخاب کرد و در همان رشته ادبى در ایران شاگرد اول و موفق به دریافت مدال درجه دو علمى براى اولین بار در ایران شد.  سپس وارد دانشگاه تهران شد و به تحصیل در رشته حقوق پرداخت.

کاتوزیان در ادامه تحصیلات خود رشته «حقوق قضا» را انتخاب کرد و در سال ۱۳۳۹ با دفاع از رساله دکتری خود با عنوان «وصیت»، عنوان و مدرک دکتری حقوق را دریافت کرد. محمود شهابی خراسانی ازجمله استادان او بود. کاتوزیان اولین دانشجوی ایرانی بود که موفق به دریافت مدرک دکتری در رشته حقوق قضا از دانشگاه تهران شد.  از این‌رو کاتوزیان را پدر علم حقوق ایران می‌دانند.

این پژوهشگر علاقه زیاد نیز به مطالعه فقه داشت. همین امر باعث شد تا زبان عربى را به همان اندازه بداند که در زبان فرانسوى و انگلیسى مسلط شده بود.

در سال ۱۳۳۲ اولین مقاله کاتوزیان در مجله کانون وکلاى آن زمان چاپ شد و سلسله مقالاتش در این زمینه ادامه پیدا کرد تا اولین کتاب او با عنوان «وصیت همزمان» با اتمام دوره دکترى منتشر شد. از این نویسنده و پژوهشگر تاکنون حدود ۴۵ جلد کتاب آموزشی دانشگاهی منتشر شده ‌است. او در کتاب «از کجا آمده‌ام آمدنم بهر چه بود»، زندگی‌نامه خود را نوشته است.

از دیگر کتاب‌های این نویسنده می توان به اینها اشاره کرد: «شیوه تجربی تحقیق در حقوق»، «قانون مدنی در نظم حقوق کنونی»،  «توجیه و نقد رویه قضائی»، «گامی به سوی عدالت»،  «مقدمه علم حقوق»، «فلسفه حقوق»، «درس‌هایی از عقود معین»،  «نظریه عمومی تعهدات»، «کلیات حقوق»، «قواعد عمومی قراردادها»، «اثبات و دلیل اثبات»،  «ارث» و «حقوق مدنی خانواده».

ناصر کاتوزیان پس از انقلاب ۱۳۵۸ در تدوین اولین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شرکت داشت، اما پس از انقلاب فرهنگی ۱۱ سال از سمت استادی این دانشگاه تهران برکنار شد تا آنکه مجدداً از وی برای همکاری دعوت به عمل آمد.

کاتوزیان علاوه بر این در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی در سال ۱۳۵۸ شرکت کرد و نام او در فهرست نامزدان مورد حمایت جبهه ملی ایران، نهضت آزادی و سازمان مجاهدین خلق قرار داشت.