به گفته فاطمه اشرفی، رئیس هیات مدیره انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده، رسیدگی به مشکلات پناهندگان در ایران در اولویتهای نخست مسئولان کشور قرار ندارد و این مسئله میتواند در آیندهای نزدیک، جامعه ایران را دچار «چالشهای جدی» کند.
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، فاطمه اشرفی روز سهشنبه در اولین نشست بینالمللی بررسی جنبههای اخلاقی ارائه خدمات سلامت به پناهندگان افغان در ایران در برج میلاد، ضمن طرح این نکته گفت که براساس آمارهای موجود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مردم افغانستان بدون مهارت حرفهای و کارت اقامت در ایران زندگی میکنند.
او با اشاره به اینکه آمار رسمی پناهندگان افغان در کشور ایران ۹۵۰ هزار نفر است که دارای کارت اقامت هستند، گفت: «ما امروز با نسلهای دوم و سوم پناهندگان افغان روبهرو هستیم و این نسل در قالب مسائل آموزشی، اجتماعی و فرهنگی ما ادغام شده است که میبایست تمهیدات مختلفی برای آنها لحاظ کنیم و نمیتوانیم آنها را نادیده بگیریم.»
این کارشناس دولتی علاوه بر این، «سلامت پناهندگان» را به عنوان یک ضرورت انسانی و اخلاقی دانست که نادیده گرفتن آن، سلامت ملی ایرانیان را دچار چالش و نگرانی میکند.
رئیس هیات مدیره انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده گفت که مشکلات پناهندگان متاسفانه همواره در اولویتهای نخست مسئولان کشور نبوده است و «این قضیه میتواند در آیندهای نزدیک ما را دچار چالشهای جدی کند».
مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خراسان رضوی، مدتی قبل اعلام کرد که از ۳۵ میلیون پناهنده در سراسر جهان، یک میلیون نفر در ایران حضور دارند. گفته میشود ایران دومین کشور دنیاست که بیشترین تعداد پناهندگان را در خود جای داده است. بیشترین پناهندگان به ایران، افغان یا عراقی هستند. در این میان شمار پناهندگان افغان بیش از پناهندگان عراقی است.
نقض حقوق پناهندگان افغان در ایران
در حالی که کارشناسان، مهاجرت و پناهندگی را پدیدههایی ناشی از جهانی شدن و گسترش ارتباطات تعریف میکنند، وضعیت مهاجران افغان در ایران، با استانداردهای بینالمللی تطابق ندارد.
ازجمله این شرایط وضعیت اشتغال و بهداشت کارگران مجاز و غیرمجاز افغان در ایران است.
در نخستین روزهای ماه مرداد، تصاویری از فهرست مشاغل چهارگانه مجاز برای مهاجران افغان در ایران منتشر شد. این تصاویر به بخشنامههایی مربوط میشد که در آنها «مشاغل چهارگانه که الزاماً توسط اتباع افغانی مجاز انجام میشود» فهرست شده بودند. این مشاغل به چهار گروه «کورهپزخانهها»، «کارهای ساختمانی»، «کارهای کشاورزی» و «دیگر گروهها» تقسیم شدهاند. تمام مشاغل گنجاندهشده، مشاغل بسیار یدی و کمدرآمد هستند. کارگران افغان در شرایطی مشغول کار در این مشاغل کم درآمد هستند که از کمترین خدمات بهداشتی نیز بهره می برند.
این بخشنامه با مخالفت کارشناسان و فعالان اجتماعی مواجه شد.
با وجود آمار بالای پناهندگان افغان در ایران، موارد نقض حقوق پناهندگان افغان فراوان است. از دیگر موارد نقض حقوق پناهندگان ممنوعیت استخدام اتباع بیگانه است. روز ۳۰ تیرماه اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری ایران، با تاکید بر ممنوعیت اشتغال اتباع بیگانه به جز در موارد خاص، از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواست تا اسامی دستگاههای دولتی و غیردولتی متخلف را به مراجع رسمی اعلام کند.
او با صدور بخشنامهای «همه دستگاههای اجرایی دولتی و عمومی غیردولتی و شرکتها و پیمانکاران مرتبط با آنها» را موظف کرد که کارگران مورد نیاز خود را از نیروی کار ایرانی تامین کنند.
بر اساس این بخشنامه، در صورت الزام به کارگیری نیروی کار خارجی باید تنها از نیروی کار دارای کارت موقت کار که توسط ادارات زیرمجموعه وزارت کار صادر میشود استفاده و از به کارگیری کارگران غیرمجاز تحت هر شرایطی خودداری شود. این بخشنامه مغایر استانداردهای بینالمللی و حقوق بشر است.
بر اساس گزارش های نهادهای حقوق بشری از جمله سازمان دیدهبان حقوق بشر، سیاستهای دولت ایران نسبت به پناهندگان و مهاجران افغان، تعهدات قانونی این کشور برای محافظت از این گروه آسیبپذیر در مقابل آزار و اذیت را نقض میکند.