نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد هوای گرم ناشی از آلودگی دی‌اکسید کربن در سال گذشته میلادی باعث مرگ ۵۰ هزار نفر در اروپا شده است و این قاره با سرعتی بسیار سریع‌تر از سایر نقاط جهان گرم می‌شود.
این یافته‌ها در حالی به‌دست آمده است که در روزهای اخیر آتش جنگل‌های اطراف آتن در یونان را درنوردیده، فرانسه برای بخش‌های وسیعی از کشور هشدار گرمای شدید صادر کرده و بریتانیا برای گرم‌ترین روز سال آماده می‌شود.
پزشکان گرما را «قاتل خاموش» می‌نامند، زیرا بیش از آن‌چه که تصور می‌شود قربانی می‌گیرد.
براساس این مطالعه که در نشریه «نیچر مدیسین» (Nature Medicine) منتشر شده است، اگر در دو دهه گذشته مردم با افزایش دما سازگاری نمی‌داشتند نرخ مرگ‌ومیر ویرانگر در سال گذشته میلادی ۸۰ درصد بیشتر می‌شد.
الیسا گالو، اپیدمیولوژیست محیط زیست در مؤسسه بهداشت جهانی بارسلونا (ISGlobal) و نویسنده اصلی این پژوهش در این زمینه گفت: «نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که تلاش‌های انجام شده برای سازگاری جوامع با امواج گرما مؤثر بوده است.» او هشدار داد:
شمار مرگ‌ومیر ناشی از گرما اما هنوز بسیار بالاست. اروپا با سرعتی دو برابر میانگین جهانی در حال گرم‌شدن است. ما نمی‌توانیم روی موفقیت‌های خود مکث کنیم.
امواج گرما شدیدتر، طولانی‌تر و رایج‌تر شده‌اند زیرا بشر همچنان از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کند و طبیعت را به نابودی می‌کشاند و جو زمین مدام با گازهای گلخانه‌ای انباشته می‌شود.
در سطح جهان سال ۲۰۲۳ به‌عنوان گرم‌ترین سال ثبت شده بود و دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که سال جاری از سال گذشته نیز گرم‌تر شود.
محققان دریافته‌اند که کشورهای سردتر در اروپا مانند بریتانیا، نروژ و سوئیس با بیشترین افزایش نسبی شمار روزهای گرم مواجه خواهند شد؛ اما از دست دادن جان در جنوب اروپا که بهتر با هوای گرم سازگار است اما بیشتر در معرض گرمای شدید قرار دارد، همچنان با بیشترین میزان خود ادامه خواهد داشت.
به‌گفته دانشمندان، در سال ۲۰۲۳ یونان با ۳۹۳ مورد مرگ در هر میلیون نفر، بالاترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از گرما را داشته است. پس از این کشور ایتالیا با ۲۰۹ مورد مرگ در هر میلیون و اسپانیا با ۱۷۵ مورد مرگ در هر میلیون نفر قرار دارند.
روز گذشته، دوشنبه ۲۲ مرداد / ۱۲ اوت آتش‌نشان‌های یونان تلاش کردند آتش‌سوزی‌های جنگل خارج از آتن را مهار کنند. چندین منطقه در حومه پایتخت یونان و یک بیمارستان کودکان تخلیه شدند. امواج مکرر گرما جنگل‌های اطراف آتن را خشک کرده و درختان را به تیغ تبدیل کرده است.
در سال ۲۰۰۳، موج گرما باعث مرگ ۷۰ هزار نفر در سراسر قاره اروپا شد و مقام‌های کشورهای این قاره را مجبور کرد تا با راه‌اندازی سامانه‌های هشدار اولیه و برنامه‌های پیشگیری، جان مردم را نجات دهند. با این حال نزدیک به دو دهه بعد، تعداد تلفات ناشی از گرمای بی‌سابقه در سال ۲۰۲۲ جان بیش از ۶۰ هزار نفر را گرفت و محققان را به این فکر واداشت که تا چه میزان این تدابیر مؤثر بوده است.
چه باید کرد؟
دانشمندان از ابتدای سده گذشته اثرات گرما بر سلامت را برای دوره‌های زمانی مختلف مدل‌سازی کردند و شمار مرگ‌ومیر در سال گذشته را ۴۷ هزار و ۶۹۰ نفر تخمین زدند.
دومینیک رویه، رئیس بخش داده‌های علوم در بنیاد تحقیقات اقلیمی که در این مطالعه شرکت نداشت، گفت نتایج این تحقیقات با مطالعات منتشرشده مطابقت دارند. او افزود: «به نظارت بهتر بر اثرات گرما بر گروه‌های در معرض خطر و همچنین اجرای طرح‌های پیشگیری از مرگ‌ومیر نیازمندیم.» رویه گفت:
ما دما را به‌خوبی کنترل می‌کنیم، اما تأثیر مشابهی بر سلامتی نداریم. سازگاری اجتماعی با افزایش دما نقش مهمی در جلوگیری از مرگ‌ومیر در اروپا داشته اما ناکافی است.
دانشمندان می‌گویند دولت‌ها می‌توانند با طراحی شهرهای خنک با ایجاد پارک‌های بیشتر و استفاده کمتر از بتن، راه‌اندازی سامانه‌های هشدار زودهنگام برای آگاه کردن مردم از خطرات قریب‌الوقوع و همچنین تقویت نظام‌های بهداشتی، مردم را از موج گرما در امان نگه دارند تا در هنگام افزایش دما، پزشکان و پرستاران تحت فشار قرار نگیرند.
اما مراقبت‌های فردی مانند ماندن در خانه و نوشیدن آب نیز تأثیرات زیادی بر میزان فوت‌شدگان دارند. سر زدن به همسایگان و بستگان سالمند که تنها زندگی می‌کنند و زیر نظر داشتن آن‌ها در زمان گرمای شدید نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد.
دکتر سانتی دی پیترو، استادیار بخش پزشکی اورژانس در دانشگاه پاویا گفت همکارانش شمار بیشتری بیمار نسبت به اوایل ماه ژانویه که فصل آنفولانزاست، درمان کرده‌اند.
او گفت با امواج گرما باید در همه سطوح مقابله شود، اما مردم می‌توانند برای محافظت از خود و عزیزانشان اقدامات ساده‌ای انجام دهند. از جمله دوری از آفتاب در گرم‌ترین ساعات روز، جست‌وجوی سایه در بیرون از خانه و نوشیدن آب به جای الکل. او گفت:
هر چقدر هم که به‌نظر بدیهی به‌نظر برسد اما نوشیدن آب برای جلوگیری از کم‌آبی مهم است. افراد مسن اغلب تشنگی را درک نمی‌کنند، بنابراین ما باید مراقب آن‌ها باشیم.
الیسا گالو گفت برای تطبیق خود با تغییرات اقلیمی و کاهش افزایش دما به فعالیت‌های بیشتری نیاز است. با تغییرات اقلیمی باید به‌عنوان موضوعی مربوط به بهداشت و سلامت برخورد کرد.