گزارش سالانه شبکه حقوق بشر کردستان سه‌شنبه ۱۴ فروردین منتشر شد. در این گزارش به موارد نقض حقوق بشر شهروندان کُرد در ایران طی سال ۱۴۰۲ شمسی پرداخته شده است.
آمار اجرای احکام اعدام، احضار و بازداشت شهروندان و کنشگران کُرد به‌دلایل سیاسی، صدور احکام قضایی علیه شهروندان و کنشگران کُرد به اتهامات سیاسی، کشتار و مجروح شدن کولبران، زن‌کشی، قتل‌های فراقضایی، مرگ شهروندان در نتیجه انفجار مین، آزادی دین و مذهب و فشار بر خانواده‌های دادخواه در این گزارش گردآوری شده است.
شبکه حقوق بشر کردستان تأکید کرده است که آمار و اطلاعات ارائه‌شده در این گزارش تنها شامل مواردی است که یا پیشتر از سوی این شبکه تأیید و منتشر شده‌اند و یا در مواردی که از خبرها و اطلاعات منابع دیگر استفاده شده، به‌شکل مستقل نسبت به راستی‌آزمایی آن‌ها تحقیقات لازم انجام شده است. با این حال گفته شده که این گزارش شامل تمامی موارد نقض حقوق شهروندان کُرد در ایران نیست.
براساس این گزارش در سال گذشته نیروهای انتظامی، سپاه پاسداران و حجاب‌بان‌های حکومت دست‌کم ۱۴ شهروند کُرد به نام‌های آرمیتا گراوند، بهزاد عزیزی، آزاد رضایی، آزاد ستارپناه، عین‌اله قادرنژاد، قاضی مصطفی علی، سیروس شکری، علی نظری، رحمان شمس، محمد مهردادی، حامد باقری، واحد قادری، کاوه گویلی و کاوان امجدی‌نیا را در استان‌های کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی، تهران و البرز به قتل رسادند.
حکم اعدام ۱۲۱ زندانی کُرد نیز در زندان‌های مختلف کشور اجرا شد و اتهامات بیشتر این افراد «قتل عمد»، «جرایم مربوط به مواد مخدر»، «سرقت» و… بود.
در این میان چهار زندانی عقیدتی کُرد اهل سنت به نام‌های قاسم آبسته، ایوب کریمی، داوود عبدالهی و فرهاد سلیمی پس از ۱۴ سال حبس به اتهام «افساد فی‌الارض» در زندان قزل‌حصار کرج، سه زندانی کُرد به نام‌های وفا هناره، آرام عمری بردیانی و رحمان پرهازه و یک زندانی زن تُرک به نام نسیم نمازی به اتهام «مشارکت در همکاری اطلاعاتی و جاسوسی به نفع اسرائیل» در زندان مرکزی ارومیه و چهار زندانی سیاسی کُرد به نام‌های پژمان فاتحی، محسن مظلوم، محمد فرامرزی و وفا آذربار به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» اعدام شدند.
در حال حاضر دست‌کم هفت زندانی سیاسی کُرد و زندانی عقیدتی کُرد اهل سنت به نام‌های رضا رسایی، محمد خضرنژاد، یوسف احمدی، نایب عسکری، خسرو بشارت، انور خضری و کامران شیخه با احکام بدوی و قطعی اعدام در زندان‌های ارومیه، قزل‌حصار کرج، سنندج و کرمانشاه به‌سر می‌برند. اتهامات این افراد «افساد فی‌الارض»، «بغی»، «محاربه» از طریق عضویت در احزاب اپوزیسیون کُرد یا گروه‌های مذهبی اهل سنت و «مباشرت در قتل» عنوان شده است.
در سال ۱۴۰۲ نیروهای امنیتی یا نهادهای قضایی دست‌کم ۱۶ روحانی و فعال کُرد اهل سنت و شش فعال کُرد یارسان را نیز در شهرهای مختلف احضار، بازداشت، محکوم یا اعدام کردند.
کشتار مخالفان کُرد در خارج از کشور نیز ادامه داشت. لقمان آجی، عادل مهاجر و سیامند شابویی سه عضو حزب دمکرات کردستان ایران و شعیب زارعی، عضو حزب کومله کردستان ایران در خاک اقلیم کردستان عراق ترور شدند.
همچنین نیروهای امنیتی و نهادهای قضایی جمهوری اسلامی دست‌کم ۶۵۰ شهروند و کنشگر کُرد را در شهرهای مختلف استان‌های ایلام، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، تهران، البرز، آذربایجان شرقی، خوزستان، خراسان رضوی و مازندران به دلایل سیاسی بازداشت کردند و بیشترین بازداشت‌ها به ترتیب در آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام صورت گرفته است. برخی از این افراد با سپردن وثیقه به‌شکل موقت آزاد شدند و شماری دیگر همچنان در زندان به‌سر می‌برند.
گزارش می‌افزاید در سال گذشته دادگاه‌های انقلاب، کیفری و ویژه این استان‌ها برای دست‌کم ۱۷۰ شهروند و کنشگر کُرد احکام اعدام، حبس تعزیری و تعلیقی، شلاق، تبعید، جریمه نقدی، خلع لباس روحانیت، ممنوع‌الخروجی از کشور، انفصال از خدمت و… صادر و یا در دادگاه تجدیدنظر و دیوان عالی کشور احکام آن‌ها را تأیید کرده‌اند.
آمار شبکه حقوق بشر کردستان نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ دست‌کم ۳۹ کولبر کُرد در مناطق مرزی استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه جان خود را از دست دادند. از این تعداد ۲۷ نفر از جمله یک کودک به‌طور مستقیم با تیراندازی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران و یک نفر با تیراندازی نیروهای مرزبانی عراق کشته شدند. همچنین نیروهای نظامی-امنیتی جمهوری اسلامی ایران یک کولبر را شکنجه کرده و پیکر او را از کوه به پایین پرتاب کرده‌اند.
دست‌کم ۳۵۶ کولبر نیز در مناطق مرزی استان‌های فوق مصدوم و مجروح شدید شدند. از این تعداد ۳۱۱ نفر که ۱۵ تن از آن‌ها کودک بودند با تیراندازی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران و هشت نفر از طریق ضرب‌وشتم مجروح شدند.
گزارش همچنین افزوده است که در سال گذشته بسیاری از خانواده‌های دادخواه که جمهوری اسلامی بستگان آن‌ها را در جریان خیزش «ژن، ژیان، ئازادی» و یا سال‌های پیش از آن کشته بود، تحت فشار نهادهای امنیتی قرار داشتند. نیروهای امنیتی یا نهادهای قضایی بسیاری از آن‌ها را به‌دلیل پیگیری قتل عزیزان‌شان یا برگزاری مراسم یادبود آن‌ها، احضار و بازداشت کردند، از جمله خانواده جان‌باختگان ژینا امینی، آرمیتا گراوند، سارینا ساعدی، کومار درافتاده، شاهو بهمنی، مومن زندکریمی، پیمان منبری، داریوش علیزاده، و…
سال گذشته دست‌کم شش شهروند کُرد به نام‌های سامان درویشی، موسی اسماعیلی، پیمان گلوانی، پویا بابایی، منصور سلامت و پیام عبدی در زندان‌ها و بازداشتگاه‌های ایران زیر شکنجه کشته شدند و در زندان ارومیه دست‌کم چهار زندانی کُرد به نام‌های عبدالله بدوی، ناصر حسن‌پور، امیر شهبازی و شاهین گله‌دار به دلیل محرومیت از دسترسی به خدمات درمانی و پزشکی و یا خودکشی بر اثر فشارها در زندان، جان باختند.
در این گزارش همچنین مرگ دست‌کم ۴۱ کارگر کُرد از جمله دو کودک بر اثر حوادث کار و همچنین حداقل ۳۱ مورد زن‌کُشی در استان‌های کرمانشاه، کردستان و ایلام ثبت شده است.
سن چهار نفر از این زنان زیر ۱۸ سال بوده است و دست‌کم سه نفر از آن‌ها قربانی «کودک همسری» بودند.
شبکه حقوق بشر کردستان بهمن‌ماه گذشته نیز به‌مناسبت آغاز سال جاری میلادی گزارش سال ۲۰۲۳ حقوق بشر در کردستان ایران را منتشر کرده بود. در آن گزارش نیز به نقض حقوق مختلف از جمله حقوق ملی، زبانی، مذهبی، فرهنگی، جنسی-جنسیتی و سیاسی از سوی جمهوری اسلامی ایران اشاره شده بود.
مسئولان این شبکه حقوق بشری گفته بودند که سازمان اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی در بازداشت‌ها و فشار بر شهروندان، کنشگران و همچنین خانواده‌های دادخواه کُرد نقش اصلی را داشتند.