آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ۲۱ ژانویه / یکم بهمن در جریان یک بازرسی اعلام نشده از تأسیسات هسته‌ای فردو به شواهدی دست یافته است که با اعلام ایران به آژانس از اساس تفاوت دارد.
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۱۷ نوامبر/ ۲۶ آبان با تصویب قطعنامه‌ای از ایران خواسته بود که فوراً با تحقیقات بازرسان آژانس در مورد ذرات یافت شده اورانیوم در سه مکان هسته‌ای اعلام نشده خود همکاری کند. در واکنش به این قطعنامه شورای حکام، سازمان انرژی اتمی اعلام کرد در تأسیسات هسته‌ای فردو تولید اورانیوم تا غنای ۶۰ درصد را آغاز کرده و این موضوع را هم به آژانس اطلاع داده است.
اکنون آژانس در گزارشی که خبرگزاری رویترز آن را رویت کرده به شورای حکام اطلاع داده است که دو آبشار سانتریفیوژ IR-6 که درحال غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد هستند به شکلی به هم متصل‌اند که از آنچه که ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده بود، «اساساً تفاوت» دارد. بازرسان در حال ارتقای بررسی‌های خود هستند.
بر اساس توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌های جهانی، غنی‌سازی اورانیوم در فردو ممنوع است. از زمان خروج ایالات متحده از توافق در سال ۲۰۱۸ و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران، جمهوری اسلامی بسیاری از تعهدات خود در توافق برجام را کنار گذاشته است.
پاسخ جمهوری اسلامی ایران: خطا از بازرس بوده است
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انتشار بیانیه‌ای از نگرانی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس نسبت به تغییرات در چرخه غنی‌سازی اورانیوم با غلظت بالا در تأسیسات فردو خبر داد.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران شامگاه چهارشنبه در پاسخ به گزارش آژانس به شورای حکام گفت:
«یکی از بازرسان آژانس سهواً گزارش کرده بود که ایران در سایت فردو تغییراتی در رویه بهره‌برداری انجام داده که پیشتر آن را اعلام نکرده است. بازرسان قبلی در محل حضور یافتند و پس از توضیحاتی که برای آنها داده شد بازرس مذکور به سهو خود پی برد و پس از هماهنگی آنها با دبیرخانه آژانس موضوع عملاً حل شد؛ ضمن اینکه امروز هم نامه‌ای از جانب دفتر پادمان سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به نامه قبلی آژانس در این خصوص ارسال شده است.»
در همان حال محمد اسلامی، صبح چهارشنبه در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران ادعا کرد که بین ایران و آژانس هیچ تنشی وجود ندارد. رئیس سازمان انرژی اتمی درباره تغییر سطح غنی‌سازی در ایران گفت:
«ما طبق قانون اقدام راهبردی کار می‌کنیم و خود آنها هم مقید به قانون است و قانون ما هم در چارچوب پادمان است. ما عضو ان پی تی هستیم و به آن پایبند هستیم.»
تداوم گفتوگوهای آژانس با ایران
در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام آمده است که آژانس برای انجام فعالیت‌های راستی‌آزمایی به تأسیسات هسته‌ای فردو دسترسی داشته است و در حال مذاکره با ایران برای افزایش بازرسی‌هاست. این گزارش می‌افزاید:
«آژانس و ایران به گفتوگوهای خود ادامه داده‌اند. آژانس تعداد و شدت فعالیت‌های راستی آزمایی خود در فردو را افزایش داده و با این حال، برخی اقدامات پادمانی دیگر هنوز مورد نیاز است و در حال مذاکره با ایران است.»
رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه اظهاراتش در حاشیه جلسه هیأت دولت ادعا کرد که ایران به همه سوالات آژانس در مورد سه مکان اعلام نشده هسته‌ای پاسخ داده. اسلامی گفت:
«ما دعوت کردیم و آمدند و باز هم دعوت می‌کنیم از آنها که بیایند و پاسخ‌ها را بشنوند اما این مسأله وقتی حل می‌شود که آنها اراده کنند که باور کنند.»
تغییرات اعلام نشده در تأسیسات فردو اما به معنای نقض تعهدات پادمانی جمهوری اسلامی است. آژانس در بیانیه خود آورده است:
«این [تغییرات] با تعهدات پادمانی ایران مغایرت دارد و توانایی آژانس برای اجرای اقدامات پادمانی مؤثر در تأسیسات فردو را تضعیف می‌کند.»
مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و طرف‌های برجام پس از گفتوگوهای طولانی در وین که از آوریل سال ۲۰۲۱ آغاز شد و ۱۶ ماه به طول انجامید، در پی اصرار ایران بر پایان دادن به تحقیقات بیشتر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از یافتن نشانه‌هایی از اورانیوم غنی‌شده در سه سایت اعلام‌نشده خود، متوقف شد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس اظهار امیدواری کرده که بتواند به تهران سفر کند.