با کشته شدن مهسا امینی، دختر ۲۲ ساله کُرد به‌دست گشت ارشاد، چهار هفته است که شهرهای ایران شاهد اعتراضات روزانه‌اند. واکنش مقامات جمهوری اسلامی تاکنون فراتر از وحشیانه بوده است. به‌گفته سازمان حقوق بشر ایران، شمار کشته‌شدگان اعتراضات اخیر به دست‌کم ۲۰۱ نفر، از جمله احتمالاً ۲۳ کودک، رسیده است. بسیاری از دانشگاه‌ها در اعتصاب و تعطیلی هستند. دانشگاه صنعتی شریف در تهران، از مراکز پیشرو علمی در ایران، شاهد برخی از بدترین سرکوب‌ها بوده است.

کارکنان و اعضای هیئت‌های علمی دانشگاه‌ها در مورد چگونگی برخورد با این رویدادها دچار تعارض هستند. اما برای انسیه عرفانی، کیهان‌شناس سکوت دیگر جایز نبود. او یکم مهر / ۲۳ سپتامبر از گروه فیزیک مؤسسه مطالعات تکمیلی علوم پایه زنجان استعفا داد و اکنون در مکانی امن به‌سر می‌برد.

عرفانی در گفت‌وگو با نشریه علمی نیچر که در بریتانیا منتشر می‌شود، گفته است:

«چرا باید در نظامی بمانم که یک دیکتاتوری بی‌رحم است؟ من نمی‌توانستم سکوت کنم در حالی که خون در خیابان‌ها ریخته می‌شود.»

انسیه عرفانی درباره چرایی استعفایش گفت:

«پس از درگذشت مهسا امینی، دانشجویان فریاد می‌زدند: خیابان‌ها غرق خون است و استادان ما ساکت هستند. من به‌عنوان عضو هیئت علمی به دانشجویان درس می‌دهم. دیگر نمی‌توانستم ساکت بمانم. یکم مهر / ۲۳ سپتامبر، روز بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها در ایران است. من از همان دوران کودکی خاطرات خوبی از این روز دارم. با خود گفتم: اگر بخواهم استعفا بدهم، باید در همین روز استعفا بدهم. ادامه دادن معنا ندارد.»

انسیه عرفانی درباره تدریس و تحقیق در دانشگاه‌های ایران گفت:

«دانشگاه‌های ایران تحت کنترل دولت هستند. رئیسان دانشگاه‌ها توسط وزیر علوم و آموزش عالی انتخاب می‌شوند. در کمیته‌هایی که استادان متقاضی پست‌های دانشگاهی را ارزیابی می‌کنند، آخوندهایی هستند که شما را از نظر سیاسی ارزیابی می‌کنند. جدا از ارزیابی علمی، شما باید آزمونی غیرعلمی در مورد سوابق، خانواده و فعالیت‌های سیاسی خود بگذرانید. اگر در ارزیابی علمی موفق شوید اما در این زمینه‌ها نه، مطمئناً استخدام نخواهید شد.»

به‌گفته او در این مورد «فشار بر زنان بسیار بیشتر است، زیرا آن‌ها بررسی می‌کنند که آیا پوشش شما مطابق با قوانین است یا خیر. شما باید مراقب باشید که چه می‌پوشید، چه می‌کنید، چه می‌گویید. صحبت از حقوق زنان مجاز نیست. من از موارد آزار جنسی مطلع هستم اما هیچ‌کس نمی‌تواند در مورد آن‌ها صحبت کند».

این کیهان‌شناس ایرانی در مورد میزان مشارکت استادان دانشگاه در جنبش اعتراضی گفت:

«استادان تا حد زیادی ساکت هستند چون رئیسان دانشگاه‌ها در کنار دولت‌اند. اگر استادان به دانشجویان بپیوندند، اخراج خواهند شد. دانشجویان معترض ممکن است برای یک یا دو ترم تعلیق شوند یا در شرایط واقعاً سختی ممکن است از دانشگاه اخراج شوند و مجبور شوند به جای دیگری بروند. اما برای اعضای هیئت علمی، اگر اخراج شوید دیگر شغلی برای شما وجود ندارد زیرا در فهرست ممنوعیت دولتی قرار می‌گیرید. این در حالی است که برخی از اعضای هیئت علمی گفته‌اند تا زمانی که دانشجویان بازداشتی آزاد نشوند، در کلاس‌های درس حاضر نخواهند شد.»

او اعتراضات سراسری کنونی را «کاملاً متفاوت» با اعتراضات قبلی دانست و افزود:

«[در گذشته] دانشجوها چند روزی اعتراض می‌کردند و دستگیر می‌شدند و دوباره همه چیز ساکت می‌شد. شما هرگز در مورد اعتصاب دانشجویان نشنیده‌اید. این کاملاً جدید است. نکته دیگر ماهیت شعارهایی است که دانشجویان سرمی‌دهند. قبلاً فراخوان آزادی دانشجویان زندانی را می‌شنیدید. حالا می‌گویند: مرگ بر دیکتاتور.»

انسیه عرفانی همچنین به نقش برجسته دانشجویان دختر در اعتراضات کنونی اشاره کرد و گفت «آن‌ها در دانشگاه حجاب خود را برمی‌دارند. شما هرگز چنین چیزی را در دانشگاه‌های ایران ندیده‌اید. آن‌ها از بسیاری خطوط قرمز عبور می‌کنند».

او همچنین استعفای شماری از اعضای هیئت‌های علمی را «کاملاً جدید» خواند و گفت دانشگاهیان ایرانی خارج از کشور که در ایران همکاری داشتند و قبلاً سکوت می‌کردند، اکنون از کسانی که در داخل هستند حمایت می‌کنند.

عرفانی تأکید کرد که وقایع دانشگاه شریف «همه ما را غمگین کرد» و گفت سرکوب دانشجویان دانشگاه شریف فقط به‌دلیل شعارهایی بود که حاکمیت دوست نداشت.

نیروهای لباس‌ شخصی شامگاه یکشنبه ۱۰ مهر / ۲ اکتبر با یورش به دانشجویان معترض در دانشگاه شریف تهران بسیاری را مجروح کرده و ده‌ها دانشجو را نیز با ون‌های نهادهای امنیتی به مکان نامعلوم منتقل کردند.

این حمله با واکنش‌های گسترده داخلی و خارجی روبه‌رو شد و آمریکا، بریتانیا و فرانسه آن را محکوم کردند.

انسیه عرفانی در پاسخ به این پرسش که جامعه علمی جهانی برای کمک به مردم ایران چه باید بکند، پاسخ داد:

«سیاست‌گذاران به تحریم فکر می‌کنند اما تحریم‌ها بر زندگی همه ایرانیان تأثیر می‌گذارد. (…) در علوم تجربی به ابزار نیاز دارید اما به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانیم این ابزار را بخریم. (…) اگر می‌خواهید تحریم کنید، وزیر علوم و وزیر آموزش و پرورش را تحریم کنید. رئیسان دانشگاه‌ها نباید به‌راحتی ویزا بگیرند و نباید اجازه همکاری داشته باشند. آن‌ها به دلیل توانایی علمی‌شان جایگاه [واقعی] خود را ندارند، بلکه به دلیل روابط نزدیک با دولت به این سمت دست یافته‌اند.»

او در پایان گفت:

«من سه سال پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ / ۱۹۷۹ که رژیم کنونی را به قدرت رساند، به دنیا آمدم. نسل من دیگر از قوانین رژیم پیروی نمی‌کند. من سکوت نمی‌کنم. تمام شد!  بس است. امیدوارم دیگران و نه فقط دانشگاهیان به این موضوع پی ببرند. همه این مسئولیت را دارند.»