همه‌گیری کرونا در طی سال گذشته توجه به جمعیتی را که از جنگ، قحطی، خشونت، آزار و اذیت و فاجعه‌های زیست‌محیطی گریخته‌اند، منحرف کرده است. با این حال شمار کسانی که در سراسر جهان مجبور به فرار و بی‌خانمانی شده‌اند به یک رکورد دیگر در سال ۲۰۲۰ رسید.
براساس آخرین گزارش کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل که جمعه ۲۸ خرداد / ۱۸ ژوئن منتشر شد، ۸۲,۴ میلیون نفر در سال ۲۰۲۰ یا در کشور خود و یا در خارج آواره شده‌اند. این تعداد در مقایسه با سال قبل از آن (۲۰۱۹) چهار درصد افزایش دارد و بر اساس داده‌های سازمان ملل بالاترین تعداد از زمانی است که داده‌های مربوط به پناهجویان و آوارگان جمع‌آوری می‌شود.
تنها در طی یک دهه، شمار پناهجویان دو برابر شده است: در سال ۲۰۱۰، ۴۱ میلیون نفر در سراسر جهان آواره شده بودند، یعنی حدود یک درصد از جمعیت جهان.
افزایش پناهجویان، کاهش پذیرش پناهندگی
گزارش کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل می‌افزاید، ۸۶ درصد از آوارگان اجباری نه در کشورهای ثروتمند شمال جهان، بلکه در کشورهای در حال توسعه جذب شده‌اند. ۷۳ درصد پناهجویان فقط می‌توانند به کشورهای همسایه بروند. ترکیه کشوری است که بیشترین آوارگان جهان را در خود جای داده است. ۳,۷ میلیون نفر بی‌خانمان که عمدتاً از جنگ سوریه گریخته‌اند در ترکیه به‌سر می‌برند. پس از ترکیه، کلمبیا، پاکستان و اوگاندا قرار دارند و آلمان با پذیرش ۱,۲ میلیون پناهنده، در میان کشورهای صنعتی ببشترین پناهجو را پذیرفته است و در مجموع در جایگاه پنجم قرار دارد.
بیش از دو سوم پناهجویان، یعنی ۶۸ درصد، فقط از پنج کشور آمده‌اند. در رأس این کشورها سوریه قرار دارد که ۶,۷ میلیون آواره در داخل و خارج این کشور دارد. پس از آن چهار میلیون ونزوئلایی قرار دارند، که به دلیل آزار و اذیت و گرسنگی مجبور به ترک کشور نفت‌خیز خود شده‌اند. افغانستان، سودان جنوبی و میانمار در رده‌های بعدی قرار دارند.
بر اساس این گزارش، به‌رغم افزایش شمار آوارگان، تعداد کسانی که فرار آن‌ها موفق بوده «به‌طور گسترده‌ای» کاهش یافته است. تعداد دقیق آن‌ها به‌دلیل همه‌گیری کرونا هنوز مشخص نیست، اما اطلاعات موجود نشان می‌دهد که ۱,۵ میلیون نفر کمتر از آنچه انتظار می‌رفت توانسته‌اند به یک کشور نجات‌دهنده برسند.
به‌طور کلی، شمار کسانی که در سال گذشته توانسته‌اند به کشور و خانه خود بازگردند در مقایسه با شمار پناهجویان بسیار اندک است: ۳,۴ میلیون نفر موفق به این کار شدند که ۲۵۱ هزار نفر آن‌ها افرادی بودند که از خارج به کشور خود بازگشتند. بقیه در کشور خود آواره بودند.
کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل می‌گوید دلیل این مسئله این است که تعداد بازگشت یا پذیرش در یک کشور امن سوم بسیار کم است زیرا در سال همه‌گیری کرونا «بسیاری از دولت‌ها مرزهای خود را برای مدت طولانی بسته و آزادی رفت و آمد داخلی را نیز محدود کردند».
کووید-۱۹ فقر شدید را به سطح بی‌سابقه‌ای رسانده است
در سال گذشته، سازمان ملل تنها توانسته است ۳۴ هزار و ۴۰۰ نفر را اسکان دهد و این تنها یک سوم از تعداد سال قبل از آن بود. در سال ۲۰۱۹ شمار کسانی که اسکان داده شدند ۱۰۷هزار و ۸۰۰ نفر بود.
کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل دلایل چنین وضعیتی در سال گذشته را «ادامه جنگ‌ها، شرایط شدید آب و هوایی و پیامدهای اقتصادی کوویدـ۱۹، که بحران‌های موجود را بیشتر کرده است» می‌داند.
در این گزارش آمده است که چشم‌انداز سال جاری نیز به همان اندازه نگران‌کننده است. گزارش با استناد به بانک جهانی نوشته است انتظار می‌رود «شمار افرادی که با شیوع کوویدـ۱۹ به فقر شدید رانده می‌شوند، به ۱۱۹ تا ۱۲۴ میلیون نفر برسد، و این بی‌سابقه است».
رنج کودکان
براساس اطلاعات کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل، کودکان در سال گذشته ۴۲ درصد از پناهجویان را تشکیل می‌دادند در حالی‌که فقط ۳۰ درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰، سالانه به‌طور متوسط بین ۲۹۰ هزار تا ۳۲۰ هزار کودک به‌عنوان پناهجو یا پناهنده متولد می‌شوند. «بسیاری از آن‌ها سال‌ها و برخی احتمالاً تا آخر عمر در معرض خطر بزرگ شدن در غربت هستند». چالش بزرگ کمک به کودکانی است که بدون همراه هستند یا از خانواده جدا شده‌اند. مشکلات آن‌ها زمانی بیشتر می‌شود که در تولد آن‌ها ثبت نشوند و فاقد تابعیت باشند.